Anyż biedrzeniec na problemy układu trawiennego i oddechowego

Anyż biedrzeniec [Pimpinella anisum] zwany anyżkiem, ongisiem, hanyżkiem jest jedną z pierwszych roślin jakie uprawiał człowiek.

Pochodzi prawdopodobnie z terenów dzisiejszego Iranu. Od niepamiętnych czasów anyż biedrzeniec uprawiali Arabowie, Izraelici, Grecy i Rzymianie. Znano w Indiach i Chinach.  Pierwsze wzmianki o zastosowaniach anyżu pojawiły się na papirusach egipskich i w biblijnych księgach.

W Europie anyż rozpowszechnili Benedyktyni, którzy uprawiali jako roślinę leczniczą w przyklasztornych ogrodach. Do Polski roślinę sprowadziła królowa Bona,  jako aromatyczną przyprawę do mięs, ciastek, deserów, alkoholi.

Anyż biedrzeniec

Jest rośliną jednoroczną z rodziny selerowatych o specyficznym anyżkowym aromacie. Wyrasta do 50 cm tworząc rozgałęzione, puste w środku pędy. W lipcu i sierpniu na ich szczytach wyrastają białe kwiaty, zebrane w płaskie baldachy, przypominające koper włoski.

Po przekwitnieniu w miejscach kwiatów, pojawiają się spłaszczone po bokach, brunatne rozłupki gruszkowatego kształtu.  Surowcem zielarskim są owoce anyżu biedrzeńca fructi anisi.

Zbieramy w drugiej połowie sierpnia, kiedy pędy żółkną, o rozłupki mają szarobrunatny kolor.  Ścinamy, zawiązujemy w pęczki i wieszamy w ciepłym, przewiewnym miejscu. Po wymłóceniu owoce dosuszamy w cieple.

W tradycyjnym zielarstwie

Niektóre starożytne teksty wymieniają anyż biedrzeniec jako antidotum na melancholię, epilepsję i przeciw nocnym koszmarom. W Persji  stosowano jako środek przeciw migrenom, dezynfekujący, moczopędny, zmniejszający potliwość, na piękną cerę i lśniące zęby.

Anyż biedrzeniec daje oddechowi świeżość, obliczu młodzieńczy wygląd i oddala ciężkie sny – pisał grecki lekarz i botanik Dioskurydes. Szesnastowieczny angielski zielarz, John Gerard pisał: „ziarenka pochłaniają wiatr, są dobre przeciw bekaniu i „chrapaniu” brzucha. Łagodnie prowokują mocz, wytwarzają obfitość mleka i wzbudzają cielesną żądzę. Zatrzymują biegunkę i biały strumień (upławy) u kobiet.

Profil energetyczny
Smak: aromatyczny, słodki, ostry
Energetyka: ogrzewa, osusza
Tkanki: śledziona, żołądek, nerki, wątroba
Działanie: Usuwa zimne zastoje, harmonizuje przepływ energii Qi Yang

W medycynie wschodniej anyż biedrzeniec należy do kategorii ziół rozgrzewających, usuwających wewnętrzne zimno i stagnację. Ceniony ze słodki, delikatnie pikantny smak, uspokajający przywspółczulny układ nerwowy, regenerujący tkankę nerwową.  Ajurweda zaleca przy stresie i wyczerpaniu dla osób z dominującą kapha, szczególnie z problemami układu pokarmowego i dróg oddechowych. Wzmacnia układ odpornościowych i zapewnia nawilżenie stawów i skóry.

TCM stosuje przy słabym apetycie, skurczach żołądka, zaparciach, bólach brzucha z powodu wyziębienia, nudnościach, wymiotach, zapaleniu stawów i lumbago.

W medycynie współczesnej

Anyż biedrzeniec jest bogaty w olejki eteryczne:  tymol, limonen, anetol, estragol, pinen. Zawiera  terpeny,  żelazo, cynk, magnez, potas, wapń,  miedź i witaminy z grupy B. Kluczowe działania:

• Silnie bakteriobójcze, przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze.
• Wykrztuśne, moczopędne, wiatropędne, przeciwdepresyjne, uspokajające, rozkurczowe, przeciwreumatyczne, nasercowe

Małe ziarenka poprawiają pracę całego przewodu pokarmowego

• Wzmagają produkcję soków trawiennych
• Rozluźniają mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, łagodzą bóle gastryczne
• Hamują procesy gnilne w jelitach, zmniejszają gazy, kolki, zapobiegają namnażaniu grzybów
• Pobudzają wydzielanie śluzu, rozszerzają oskrzela, działają wykrztuśnie
• Pobudzają mózg, rdzeń kręgowy i wegetatywny system nerwowy
• Działają mlekopędnie, wzmagają laktację

Zastosowania:

• W leczeniu nieżytu oskrzeli, zaflegmienia płuc, kaszlu
• Anginy, astmy, zapalenia gardła, krtani, tchawicy
• Niedomogach trawiennych:  rozstrój żołądka, biegunki, wzdęcia, zaparcia, nerwice przewodu pokarmowego
• Bezsenności, stanach depresyjnych
• Grzybicach skórnych
• Bólach stawów, utracie gęstości kości, zaburzeniach menopauzy

W kuchni jako wykorzystuje się jako przyprawę do wypieku pierników, ciast, produkcji alkoholi. Ziarenka anyżku można dodawać do porannej kawy z mlekiem, co skutecznie obudzi organizm i poprawi całodzienne trawienie.  Razem z czarnuszką można posypywać pieczywo.

Olejek anyżowy stosuje się w leczeniu bólów migrenowych, nieżytów górnych dróg oddechowych w postaci inhalacji, przy pasożytach zewnętrznych jak świerzb, wszawica.

Biedrzeniec anyż przepisy lecznicze

Napar na problemy trawienne

Łyżkę stołową sproszkowanych nasionek zalewamy szklanką wrzątku. 10 minut gotujemy na wolnym ogniu i przecedzamy. 1/2 szklanki ciepłego wywaru pije się 3 razy dziennie w problemach trawiennych. Dolegliwościach żołądka, wzdęciach, kolkach, bólach jelit.

Domowy syropek anyżowy

• 7 łyżeczek zmielonych nasion anyżu biedrzeńca
• 1 sztuka anyżu gwiazdkowego
• Litr wody
• 2 łyżki miodu
• Łyżka gliceryny spożywczej

Do gotującej się wody wsypujemy zmielone owoce anyżu. Gotujemy kilkanaście minut na wolnym ogniu aż połowa płynu wyparuje. Przecedzamy, do ciepłego wywaru dodajemy miód i glicerynę. Mieszamy i przelewamy do buteleczek z ciemnego szkła. Stosuje się 2 łyżeczki syropu co godzinę na kaszel, nieżyt oskrzeli, infekcje dróg oddechowych.  3 łyżki dziennie na poprawę pamięci

Herbatka  dla niemowląt
Herbatkę z anyżu można stosować jako środek pomagający w redukcji wzdęć, gazów, kolek u niemowląt po 1 miesiącu życia. Łyżeczkę kwiatu anyżu lub nasion zalać wrzątkiem. Zaparzać 10 minut i przecedzić. Likwiduje wzdęcia, skurcze żołądka i jelit, uspokaja układ trawienny i rozpuszcza flegmę przy kaszlu. Można połączyć z rumiankiem w równych proporcjach.

Na pobudzenie laktacji
Łyżkę stołową nasion zalewamy szklanką wrzątku. Parzymy kwadrans pod przykryciem. Popija się po trochu ciepły napar cały dzień.

Nalewaka anyżowa
20 g nasionek zalewamy 1/4 litra spirytusu odstawiamy w ciemne miejsce na 2 tygodnie. Zlewamy płyn. Do wyługowanych ziarenek dolewamy 1/4 litra czystej wódki i odstawiamy na 2 tygodnie. Nalewki łączymy i dosładzamy miodem. Stosuje się 3 x dziennie 15-20 kropli w kieliszku wody, przy infekcjach dróg oddechowych i problemach trawiennych.