Pachnotka zwyczajna skuteczna przy alergiach i nietolerancji histaminy

Pachnotka zwyczajna [Perilla frutescens] jest rośliną oleistą z rodziny jasnotowatych o ciekawych, dobrze udokumentowanych właściwościach leczniczych.

Pochodzi z Azji, gdzie jest powszechnie uprawiana jako ziele lecznicze i przyprawowe. W kuchni używa się do marynat, kiszonek, potraw z ryb, owoców morza, szczególnie sushi. Zmniejsza ryzyko zatrucia, stanowi swoistą odtrutkę na ewentualne toksyny.

Pochodzi z wyżyn Południowo-wschodniej Azji. Prawdopodobnie cienistych, leśnych siedlisk u podnóża Himalajów.  Obecnie pachnotki jako rośliny ozdobne uprawia się niemal na całym świecie, w tym w Polsce.

Pachnotka zwyczajna

Jest aromatyczną, jednoczoną rośliną  z rodziny jasnowatych. Z charakterystycznymi kwadratowymi łodygami pokrytymi  krótkimi włoskami. Grube, ząbkowane liście od zielonych do purpurowych mają piżmowy, miętowy aromat. Z górnych kątów liści w szczytowych częściach pędów wyrastają zebrane w grona dzwonkowate kwiaty.

Pachnotka zwyczajna występuje w dwóch odmianach:

• Perilla frutescens var. crispi – to aromatyczne zioła liściaste w Japonii znane pod nazwą Spiso
• Perilla frutescens var. frutescens , w kuchni koreańskiej nazywana „dzikim sezamem”, w Europie pachnotką bazyliowatą, purpurową. I  ta właśnie  wykorzystywana jest w medycynie.

Purpurowe liście pachnotki barwią potrawy i nadają im niepowtarzalnego aromatu. Smak nie do końca miętowy, trochę bazyliowy z lekką nutką anyżu i cynamonu.

W tradycyjnym zielarstwie

Pachnotkę wymieniają klasyczne teksty tradycyjnej medycyny chińskiej z V wieku. Zaznaczając, że liście, nasiona i łodygi mają inne zastosowania terapeutyczne. Tradycyjnie stosowana dla usuwania ciepła, wspomagania układu trawiennego i oddechowego. Łodyżki pachnotki stosuje się przy zagrożeniu poronieniem, jako miejscowy środek przeciwbólowy. Z imbirem przy nudnościach i wymiotach w ciąży.

Profil energetyczny
Smak: aromatyczny, cierpki, kwaśny
Energetyka: ciepła do chłodzącej, osuszająca
Tkanki: płuca, śledziona, żołądek
Działanie: reguluje Qi, rozprasza zimny wiatr, uwalnia na zewnątrz , łagodzi niepokój

Według TCM zioła uwalniające na zewnątrz stosuje się leczeniu początkowych faz infekcji dróg oddechowych, oczu, uszu, nosa, gardła i skóry. Ciepłe, cierpkie, aromatyczne zioła stymulują pocenie i usuwają na zewnątrz „chorobę” i zapobiega wnikaniu w głębsze tkanki.

Tradycyjnie liście pachnotki stosuje  się  przy ogólnym niepokoju i leczeniu przeziębień, kaszlu, duszności w klatce piersiowej, stagnacji w żołądku i układzie trawiennym,  bólu gardła, brzucha, biegunek. Pachnotka pomaga przy nadmiarze Yin, gdy jest zbyt dużo „zimna” wewnątrz, chociaż z mniejszym skutkiem niż typowe „gorące zioła”. Generalnie nie stosuje się w stanach „wilgotnego gorąca” z poceniem.

Świeże listki stosuje się w zatruciach pokarmowych, pomagają neutralizować i usuwać toksyny. Suszone w leczeniu astmy, alergii, przeziębień z  zatkanym nosem, kaszlem, astmatycznym oddechem, bólem głowy.

W medycynie współczesnej

Wyciągi z liści  pachnotki mają silne działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne, antybakteryjne, przeciwwirusowe i rozkurczowe. Aktywne związki:  kwas rozmarynowy, luteolina i apigenina są silnymi przeciwutleniaczami. Obniżają poziom cukru we krwi i regulują poziom trójglicerydów.

Pachnotka jest wskazana dla osób z cukrzycą i zespołem metabolicznym. Bogata w kwasy tłuszczowe: palmitynowy, stearynowy, oleinowy, linolowy oraz bardzo ważny, rzadko spotykany w roślinach kwas alfa-linolenowy.  Antocyjany  nadają liściom czerwoną pigmentację. Ponadto roślina zawiera  kwas foliowy, β-karotenu, żelazo, wapń, cynk, magnez i fosfor.  Z nasion pachnotki, które zawierają dziewięć niezbędnych aminokwasów wytwarza się cenny olejek.

Olejek z pachnotki

• Działa zabójczo na kilkadziesiąt patogennych bakterii jamy ustnej
• Hamuje wyzwalanie histaminy
• Normalizuje nadmierną produkcję immunoglobulin typu E (IgE) odpowiedzialnych za powstawanie stanów zapalnych
• Wywiera hamujący wpływ na mechanizmy, które pobudzają limfocyty B do produkcji IgE i stymuluje limfocyty T, które ograniczają ich produkcję.
• Ogranicza rozprzestrzenienie reakcji zapalnych w stosunkowo krótkim czasie, do 3 tygodni stosowania.

Pachnotka przeciw alergiom

Pachnotka należy do najskuteczniejszych, najlepiej udokumentowanych ziół o działaniu przeciwalergicznym [1].. Hamuje uwalnianie histaminy z prozapalnych komórek tucznych reguluje produkcję białek AMP. Luteolina, flawonoid polifenolowy występujący w pachnotce, hamuje wydzielanie prostaglandyn prozapalnych.

• Pachnotka obniża stężenie histaminy we krwi, reguluje produkcję cytokin, uspakaja i ułatwia oddychanie.
• Redukuje wycieki z nosa i chroniczny
• Zmniejsza objawy astmy, chronicznego bronchitu, atopowego zapalenia skóry
• Pomaga przy przeziębieniach, infekcjach wirusowych z towarzyszącym katarem i kaszlem
• Skutecznie działa na kataru siennego, alergii na roztocza, sierść, pióra

Osoby łatwo zapadające na infekcje dróg oddechowych, chore na astmę, reagujące kaszlem na zmiany temperatury  powinny włączyć pachnotkę na stałe do swojej diety.

Zastosowania i przepisy z pachnotki 

W sprzedaży są dostępne nasiona pachnotki, ziele, olejek perilla, zioła w doniczkach i sadzonki. Świeżymi listkami można wzbogacać smak dań rybnych, mięsnych, sałatek, smażyć z  czosnkiem i warzywami lub w cieście.

Herbatka z liści pachnotki
Łyżeczkę suszonych lub świeżych listków zalać szklanką przegotowanej wody o temperaturze nie przekraczającej 90 °C.  Parzyć pod przykryciem od 5 do 10 minut. Herbatka ma delikatny ziołowy aromat z lekkim posmakiem anyżu i melisy. Pomaga przy przeziębieniach, grypie jelitowej, infekcjach. Działa wykrztuśnie, przeciwkaszlowo, przeciwgorączkowo, przeciwalergicznie i ogólnie wzmacniająco. Pije się 2-3 szklanki dziennie.

Herbatka z liści pachnotki z imbirem
Kawałek świeżego imbiru wielkości kciuka zalać 2 szklankami wody. Gotować 3 minuty i odstawić pod przykryciem. Po 3-4 minutach dodać 1,5 łyżeczki liści pachnotki i zaparzać kolejne 5 minut. Działa jak wyżej plus pomaga przy nudnościach i wymiotach. Rozluźnia mięśnie gładkie, redukuje bóle brzucha, miesiączkowe.

Liść pachnotki można łączyć z miętą, podbiałem, lipą, tymiankiem i z innymi ziołami. By zachować olejki lotne  dodaje się przy końcu parzenia, temperatura nie powinna przekraczać 90°C.

Herbatka z nasion pachnotki
Łyżkę nasion uprażyć szybko na suchej patelni, zmiażdżyć. Stosuje się 1 łyżeczkę na szklankę przegotowanej wody. W Korei nasiona pachnotki używa się zamiennie z ziarnami sezamu.

Olejek z pachnotki
Stosuje się do pielęgnacji skóry wrażliwej, atopowej i włosów z tendencją do wypadania, łamliwości i rozdwajania końcówek.

Pachnotka w medycynie chińskiej używana jest od czasów dynastii Han. Wśród formuł opisanych w starych księgach do dziś  znajdują zastosowanie mieszanki:

• Cibora i pachnotka (Xiang Su Tang) – przeziębienie połączone z problemami trawiennymi
• Pachnotka i żeń-szeń (Shen Su Yin) – powikłania zapalenia płuc
• Aquilaria i pachnotka (San He San) – przeziębienie, zapalenie oskrzeli, płuc, delirium alkoholowe, wzdęcia, uczucie pełności brzucha