Portulaka warzywna – pospolity chwast o cennych właściwościach

Portulaka warzywna [Portulaca oleracea] jest pospolitym chwastem o niepospolitym składzie. W dobie marnej jakości pożywienia dostarczy wyjątkowych składników odżywczych i niezapomnianych wrażeń smakowych.

Lubi wyrastać przy murach, w pęknięciach chodników, ogrodach.  Wyglądem przypomina roszponkę lecz ma bardziej mięsiste liście. W odróżnieniu od odmian niejadalnych o dużych kolorowych kwiatach wypuszcza maleńkie żółtawe kwiatuszki.

Występują dwa rodzaje jadalnej portulaki

• dzika sativa – wąskolistna o płożących się pędach
• pospolita  o szerokich liściach i wzniesionych pędach, chętnie uprawiana

Soczyste pędy portulaki pękając przy przegryzaniu  uwalniają lekko kwaśny smak z pieprzną nutką.  Co ciekawe smak się różni w zależności od pory dnia. Rano portulaka jest bardziej kwaskowata. Zawiera więcej kwas jabłkowego, który przerobiła z pochłoniętego nocą dwutlenku węgla. Wieczorem większość kwasu przerobione zostanie na glukozę

Portulaka była ulubionym warzywem Mahatma Gandhiego, który doskonale znał jej wartość.  Nie tylko zresztą on. W drogich eleganckich restauracjach  jest serwowana jako przysmak przysmakiem. 

Roślina występuje pospolicie na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.

Portulaka wartości odżywcze

Portulaka jest przepyszna i ma cenne wartości odżywcze. Zawiera olbrzymią ilość przeciwutleniaczy, witamin, enzymy i soli mineralnych, których brakuje w warzywach uprawianych na wyjałowionych ziemiach.

• Wśród wszystkich roślin zawiera największe ilości kwasów omega 3 , stanowiąc najlepsze źródło dla wegetarian. [1] 
• Dużą ilość przeciwutleniaczy w tym  glutationu, których chroni komórki przed uszkodzeniami i cenny alfa-tokoferol.
• Portulaka jest znakomitym źródłem wapnia, magnezu, potasu, żelaza, fosforu, manganu, miedzi, kwasu foliowego i selenu, którego nam nagminnie brakuje
• Słynie z dużej zawartości witamin: C, A, PP i z grupy B.
• Portulaka jest rzadkim roślinnym źródłem melatoniny, hormonu regulującego sen i tryptofanu odpowiedzialnego za nastrój.

Roślina była popularna już w starożytności. Do dziś stanowi ważny dodatek kulinarny w basenie morza Śródziemnego.  Szczególne miejsce zajmuje w kuchni greckiej i na południu Włoch.Smakuje wybornie na surowo i poddana obróbce cieplnej.

Portulaka jest znakomitym dodatkiem do sałatek owocowych, warzywnych, twarożków. Na ciepło przyrządza się jak szparagi, dusi, podsmaża, zapieka. Dobrze komponuje się z mięsem, makaronami, ziemniakami, ryżem. Jest popularnym dodatkiem do pizzy, nadzienia do pasztecików i pierożków ravioli.

Lecznicze właściwości

W medycynie ludowej od tysiącleci portulaka uznawana jest za naturalny środek regulujący trawienie. W starożytnym Egipcie herbatkami z portulaki leczono problemy z układem moczowym i trawieniem.

Ajurweda zaleca zioło dla wzmacniania odporności, poprawy pracy serca, przepływu krwi i zabieganiu zakrzepom. Stosuje jako środek w leczeniu zaburzeń układu pokarmowego, leczący czerwonkę, biegunki, krwawienia jelitowe, hemoroidy. Polecana przy zaburzonym metabolizmie węglowodanów i wysokim poziomie cukru we krwi.

Zewnętrznie kompresy z liści stosuje się przy egzemie, ukąszeniach węży, owadów, stanach zapalnych skóry i dla odmłodzenia cery.

Napar z portulaki

• Opłukane świeże listki i pędy kroimy
• Wypełniamy zielem do połowy szklankę
• Dopełniamy wrzątkiem
• Zaparzamy bez przykrycia 5-10 minut
• Przecedzamy otrzymując jasno różowy napar

W medycynie wschodniej napar stosuje się przy krwawieniach wewnętrznych, dolegliwościach żołądka. Słabej pracy układu pokarmowego, wątroby, nerek, pęcherza. Przy zapaleniu tarczycy, chorobach krwi, limfy i chłoniaku. Zewnętrznie do przemywania trudno gojących się ran, płukania jamy ustnej przy infekcjach i aftach.

Przecedzonych listków nie wyrzucamy. Możemy wykorzystać w kuchni do potraw np. zrobić sałatkę:

Sałatka z portulaki

Przecedzone z naparu listki doprawiamy lekko:
solą, sokiem z cytryny lub octem winnym, oliwą z oliwek lub olejem sezamowym.

Sałatkę świeżych listków doprawiamy podobnie.
Możemy dodać świeże warzywa: cebulę, ogórek, rzodkiewkę i dzikie zioła.

Włoskie kopytka gnocchi z portulaką

• 200 g ugotowanych ziemniaków
• 400 g umytej, osuszonej portulaki
• 200 g mąki
• jajko
• oliwa z oliwek
• szczypta soli
• Portulakę podsmażamy ok 5 minut na dobrej oliwie z oliwek.
• Układamy na sitku wyłożonym papierowym ręcznikiem by usunąć nadmiar tłuszczu.
• Przekładamy do miski, dodajemy ziemniaki i szczyptę soli.
• Mieszamy, dodajemy jajko i mąkę.
• Ugniatamy ciasto na gładką masę.
• Uformowane kopytka wrzucamy do osolonego wrzątku.
• Gotujemy kilka minut aż gnocchi wypłyną na powierzchnię.

Można serwować z sosem mięsnym, warzywnym lub pomidorami i bazylią.