Energetyka ziół, smak i działanie – jak dobierać dla siebie?

Energetyka i smak w większości tradycji zielarskich są fundamentalną zasadą doboru ziół.

Metoda klasyfikacji materia medica czyli ziół, substancji naturalnych, pokarmów uwzględniająca naturę energetyczną jest podstawą ajurwedy, medycyny chińskiej, tybetańskiej i wielowiekowych tradycji zielarskich na wszystkich kontynentach.

Współczesne ziołolecznictwo ze swoim alopatycznym podejściem, całą uwagę skupia na charakterystyce chemicznej. W związku z tym przypisuje zioła działaniu na konkretne dolegliwości np. ból głowy, niestrawność, depresję.  Leczy symptomy nie człowieka.

Natura energetyczna ziół

W medycynie tradycyjnej zioła dobiera się dla konkretnej osoby.  Uwzględnia jej konstytucję, środowisko, zaburzenia energetyczne i aktualne dolegliwości.

Dla powodzenia terapii ważniejsze jest poznanie chorego człowieka, niż znajomość choroby, na którą ten człowiek cierpi.

W myśl naczelnej zasady, że to co dla jednego jest lekarstwem dla  drugiego może być trucizną dobiera się odpowiednie zioła dla konkretnej osoby. Człowieka, który własnie przed nami siedzi a nie na jednostkę chorobową czy dolegliwość.  Nie ma bowiem jednakowych substancji, ziół i terapii dla wszystkich.  Każdy organizm jest inny i w danej chwili potrzebuje czegoś innego przy tych samych czy podobnych objawach.

Najprostszym i najlepszym sposobem właściwego dopasowania ziół jest kierowanie się ich naturą energetyczną. Jest to metoda prosta, praktyczna i intuicyjna. Dostępna w każdej chwili dla każdego bez analiz chemicznych. Co więcej, dziś po tysiącach lat praktyka, nauka potwierdza jej skuteczność. [1]

Tradycyjna klasyfikacja ziół

Powszechne jest klasyfikowanie ziół według ich właściwości rozgrzewających i chłodzących, czyli ich podstawowej zdolności do stymulowania lub uspokajania metabolizmu.

Osoba wychłodzona, przemarznięta, zmęczona, osłabiona potrzebuje zioła, które podnosi metabolizm i daje ciepło. Chili, pieprz czarny, imbir, cynamon mogą być stosowane pojedynczo lub w mieszance z innym ziołem np. jeżówką czy gorzknikiem przy infekcjach i stanach zapalnych.

Gdy przejawia nadmierny metabolizm – ma gorączkę, jest drażliwy, odczuwa niepokój czyli  potrzebuje ziół chłodzących, uspokajających, odtruwających.

Przy nadmiarze ciepła, oparzeniach słonecznych intuicyjnie wybieramy  nawilżający dla skóry i chłodzący aloes. Przy gorączce herbatkę z mięty, która daje natychmiastowy efekt ochładzający. Mięta dobrze się sprawdzi na ból żołądka przy nadmiernym gorącu typu niestrawność z przejedzenia, ale już niekorzystnie zadziała jeśli dolegliwości bólowe spowodowane są wychłodzeniem, słabym metabolizmem, zgagą.

W leczeniu zaognionego, gorącego w dotyku stanu zapalnego pomoc przyniesie prawoślaz. Ukoi, nawilży podrażnioną skórę czy błony śluzowe. Zastosowanie w tym wypadku rozgrzewającego imbiru bardziej podrażni tkanki.

Smak ziół

Naturę energetyczną również determinuje smak. Dawniej ludzie smakowali, polegali na zmysłach wyciągając wnioski, w jaki sposób dane zioło może oddziaływać na organizm i konkretne organy.  To empiryczne podejście, obserwacja i doświadczenie pozwoliły na rozwinięcie się ziołolecznictwa.

Nie potrzeba znać  długiej listy składników o skomplikowanych nazwach, ponieważ smak wskazuje na działanie i aktywne substancje. Np. w ziołach o gorzkim smaku będą obecne goryczki, garbniki, w specyficznie smakujących – alkaloidy.  Poznając podstawowe zasady, sami możemy zacząć dobierać zioła i pokarmy w odpowiedzi na aktualny stan zdrowia.  Z czasem, wraz z doświadczeniem okaże się, że to naprawdę proste, oczywiste i najbardziej skuteczne.

Ajurweda wyróżnia sześć podstawowych smaków: Słodki, gorzki, słony, ostry, cierpki i kwaśny. Potrawy i zioła klasyfikuje się według ich dominującego
smaku i dwóch posmaków. Smak dominujący oddziałuje na rasa dhatu (odpowiednik osocza i płynów komórkowych), wtórny posmak na układ nerwowy, a trzeci
rozgrzewa lub chłodzi. Smak ziół wpływa również na różne organy.

Niezmiernie istotne jest, by wszystkie zioła przyjmować w formie, która wymaga ich spróbowania. Żołądek nie ma kubków smakowych, więc zioła ukryte w kapsułkach przynoszą marne efekty. Ponadto zioła, suplementy przetworzone w fabryce są energetycznie martwe. Nie niosą informacji energetycznej – więcej tutaj.

W ajurwedzie nie są ważne składniki, kalorie. Białka, tłuszcze, błonnik, węglowodany, witaminy,  elementy śladowe mogą  sprzyjać zdrowiu, jak i prowadzić do chorób. Liczy się tylko energetyka  i jej wpływ na konkretny organizm. Na temat smaków ziół napiszę oddzielny artykuł oraz zrobię nagranie  na kanale Sekrety Zdrowia,  to obszerniejszy temat.

Energetyka działania ziół

Energetyczna systematyka ziół jest bardzo uniwersalna.  Jedne mogą rozgrzewać, inne ochładzać, nawilżać, osuszać, stymulować, tonizować, koić, przyspieszać, spowalniać, stabilizować, relaksować.

Zasada stosowania ziół i przywracania równowagi jest jedna – podobne wzmacnia podobne, a przeciwstawne osłabia. Energetyka jest tu podstawowym kryterium.  Przy suchym kaszlu z gorączką dobry jest nawilżający i trochę chłodzący. Kontrastowe, wysuszające działanie mają zioła ściągające np. listki i korzeń jeżyny.

Gorzkie zioła oddziałują głównie na przewód pokarmowy. Również zioła zawierające smak gorzki typu oregano, jeżówka, tymianek, dziurawiec gorzknik działają przeciw patogenom, pomagają przy infekcjach bakteryjnych, wirusowych. Dodanie niewielkiej, śladowej pikantnego smaku np. czarnego pieprzu lub chili pomaga ominąć enzymy wątrobowe, których zadaniem jest ochrona przed absorpcją obcych substancji.  Smak ostry tutaj rozgrzeje, poprawi metabolizm, krążenie i spowoduje że główne zioło np. jeżówka dłużej pozostanie w układzie krążenia. Można zatem zmniejszyć dawki zioła gorzkiego lub rzadziej przyjmować.

Właściwości i działanie to nie synonimy

Do opisu działania ziół, efektów jakie chcemy uzyskać używa się przymiotników np. wykrztuśne, moczopędne, odżywcze, przeciwzapalne. Dla kontrastu właściwości odnoszą się energetyk i smaku. Np imbir o ostrym smaku rozgrzewa.

Mamy jeszcze podział na zioła o natychmiastowej reakcji lub powolnej, do stosowania w stanach przewlekłych, zapalnych. Oraz 5 stopni mocy, od delikatnych które używamy w kuchni jako przyprawy, do najmocniejszych, których używa się w ściśle określonych dawkach w specyficznych zaburzeniach.

Bogusia della Porta