Enzymy trawienne – tajemnica dobrego metabolizmu i przyswajania

Enzymy trawienne są niezbędne do syntezy składników odżywczych i energii z pożywienia. Rozkładają związki z bardziej złożonych do prostszych, takich jakie organizm jest w stanie przyswoić.

Każdy pokarm, który wkładamy do ust jest w postaci nieprzyswajalnej. Zanim więc składniki odżywcze w nim zawarte trafią do komórek układ pokarmowy musi wykonać wiele skomplikowanych czynności.  Białka, węglowodany, skrobia, cukry, tłuszcze muszą zostać rozłożone do takiej formy, którą wchłonie błona śluzowa. Wtedy z krwiobiegiem trafią komórek. Enzymy trawienne wraz z florą bakteryjną przewodu pokarmowego decydują o trawieniu i przyswajania pokarmu. Od ich aktywności zależy stan odżywienia komórek i zdrowie.

Do czego potrzebne nam enzymy trawienne ?

Bez obecności enzymów układ pokarmowy nie może w pełni pozyskać z posiłku witamin,  minerałów, ani innych składników odżywczych. Co więcej, niestrawiona masa zaczyna zalegać i gnić w jelitach. Staje się balastem, który organizm zaczyna traktować ją jako toksyny a nadmiar odkłada w tkance tłuszczowej.

Enzymy trawienne są wydzielane przez gruczoły ślinowe, żołądek, trzustkę i jelito cienkie.  Na każdym z etapów trawienia działają inne zestawy enzymów i tak brak wstępnego trawienia w jamie ustnej czy żołądku powoduje, że enzymy trawienne jelita cienkiego nie „rozpoznają”  cząsteczek  pokarmowych a organizm nie wie co z nimi zrobić. Są również obecne w komórkach, zwłaszcza w ich lizosomach, gdzie trawią bezużyteczne substancje działają w celu przeżycia komórki. . 

W ciągu tysięcy lat człowiek wykształcił  wyspecjalizowane enzymy trawienne  pozwalających mu w pełni wykorzystywać składniki zawarte w lokalnym pożywieniu, które było dopasowane do warunków klimatycznych i bioróżnorodności. Tak powstawały kultury żywieniowa i tradycyjne kuchnie, które w zasadzie niewiele zmieniały się przez stulecia.

Z pokolenia na pokolenie dzieci otrzymują wraz z genami rodziców informacje, które wyposażają je w cechy metaboliczne pasujące do utrwalonych od pokoleń nawyków żywieniowych.  Żywność, do której organizm nie jest przystosowany, bo nie wykształcił potrzebnych enzymów nie tylko nie odżywia, ale stanowi zagrożenie dla dla równowagi pokarmowej.

Lokalne społeczności poddane działaniu różnych czynników wykształcały rozmaite nawyki żywieniowe, odmienne dla każdego regionu, kontynentu, które miały jedną wspólną cechę – podstawę wyżywienia stanowiły pokarmy w niewielkim stopniu podnoszące poziom glukozy we krwi i w całości ulegające strawieniu.

I tak np. Europejczycy wykształcili enzymy trawiące laktozę już w czasie neolitu natomiast Azjaci w większości nie trawią mleka krowiego. Organizmy Japończyków przystosowały się do trawienia glonów, surowych ryb. Mieszkańcom innych części świata niekoniecznie sushi wyjdzie na zdrowie. Kiedy konkwistadorzy pojawili się Ameryce, przywieźli ze sobą alkohol, który spowodował spustoszenie wśród Indian. Ich organizmy nie wytworzyły specyficznego zestawu enzymów potrzebnych do rozkładu etanolu, dlatego po spożyciu niewielkiej ilości szybko upijali się do nieprzytomności,  ciężko chorowali a nawet umierali.

Dieta mieszkańców terenów Europy północnej i Polski od zawsze obfitowała w tłuszcze zwierzęce, kasze, kiszonki, gotowane energetyczne pożywienie z kolei w krajach tropikalnych podstawą wyżywienia były surowe owoce i warzywa.  Z tego powodu wiele osób na modnej diecie surowej czy wegańskiej popada w problemy zdrowotne.

Każda zmiana pożywienia powoduje że organizm zaczyna się buntować odrzucając nieznane produkty żywnościowe lub popadając  w swojego rodzaj amok skłaniający do niekontrolowanego pochłaniania obcych pokarmów powodując swoistego rodzaju uzależnienie np. od cukru.

Niezależnie od regionu organizm ludzki nie jest przystosowany do spożywania tak dużej ilości cukru, żywności modyfikowanej genetycznie i chemicznych dodatków do żywności. Np. współczesne odmiany pszenicy zawierają ponad 20 tyś szkodliwych dla nas białek.

Ponadto każdy z nas ma indywidualnie wykształcony zestaw enzymów i unikalny jak linie papilarne rodzaj flory bakteryjnej, która również  uczestniczy w procesach trawiennych. Jeśli sami nie dopasujemy diety do potrzeb własnego organizmu, jeśli nie będziemy mieli wystarczającej ilości enzymów trawiennych do trawienia konkretnych pokarmów, nie przyswoimy nawet super zdrowego dla innych osób pokarmu. O tym jaka dieta i jaki pokarm nam służy decyduje wyłącznie nasz organizm.

Długotrwałe spożywanie przetworzonej lub złej jakości żywności powoduje stopniowe zmniejszanie  produkcji enzymów trawiennych co początkowo spowalnia, potem niemal rujnuje metabolizm i prowadzi do chorób. Z tego samego powodu nie jest wskazanie łączenie wielu rodzaju pokarmów w jednym posiłku szczególnie jeśli chodzi o białka i węglowodany.

Warto nadmienić, że organizm produkuje enzymów trawiennych lub ich nie wykorzystuje w niektórych sytuacjach:

• Stres, lęk, – podczas reakcji walcz lub uciekaj wyłącza się układ trawienny, cała energia kierowana jest w mięśnie. Żaden posiłek zjedzony w momencie stresu i napięcia nie zostanie prawidłowo strawiony.
• Brak uczucia głodu. Odczucie prawdziwego głodu, nie mylić z apetytem, daje sygnał gotowości układowi trawiennemu do przyjęcia posiłku i wydzielania enzymów. Dlatego mitem jest że musimy koniecznie jeść śniadanie, nawet jeśli nie odczuwamy głodu. Ponadto odczuwanie od czasu do czasu głodu wpływa ochronnie na telomery i opóźnia starzenie.
• Jedzenie w pośpiechu,  bez skupienia się na posiłku, bez należytego przeżucia zaburza trawienie już na początkowym jego etapie. Dlatego jeśli nie mamy czasu na spokojne świadome jedzenie , lepiej w ogóle zrezygnować  z posiłku w danej chwili.
• Popijanie w trakcie jedzenia rozrzedza kwas żołądkowy, bez którego nie możemy strawić białka. To samo przy jego niedoborze.

Brak lub nieprawidłowe wydzielanie enzymów trawiennych skutkuje dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, wzdęciami, nadmiernym tyciem, zaburzeniami flory bakteryjnej, rozrostem grzyba candida, stanem zapalnym jelit, pojawia się tzw nieszczelność jelit, przewlekłe zmęczenie, rozdrażnienie, problemy emocjonalne, jeśli ten stan utrzymuje się długo dopadają nas choroby metaboliczne i cywilizacyjne.

Pamiętajmy, że ważne jest to co jemy, ale bardziej istotne to co zdołamy przyswoić.