Śledziennica dla śledziony, wątroby, dróg żółciowych

Śledziennica jest rośliną z rodziny skalnicowatych, obejmujących kilkadziesiąt gatunków. Niektóre z nich rosną w Europie, w tym Polsce, śledziennica skrętolistna Chrysosplenium alternifolium.

Obie nazwy, polska i botaniczna nawiązują do śledziony, wskazując na główny obszar działania.  Chrysos z greckiego oznacza złoto, splenos – śledziona.

Śledziennica skrętolistna

Wczesną wiosną urocza, drobniutka śledziennica żywą kolorystyką rozwesela szarobure runo. To niewielka roślinka  dorastającą do kilkunastu centymetrów, o pełzającym kłączu z długimi rozłogami.

W marcu wydaje żółto-zielone bezpłatkowe kwiatuszki zapylane przez ..ślimaki.  Trudno je odróżnić opadłych liści, więc łatwo przeoczyć. Najlepiej widoczne są w słońcu duże skupiska śledziennicy.

Spotykana w lasach łęgowych, na mokradłach, nad strumieniami, jeziorami, w wilgotnych, gęstych zaroślach wzdłuż linii kolejowych. Lubi miejsca wilgotne, częściowo zacienione. W okolicach maja, po przekwitnięciu naziemne części całkowicie się wybarwiają. Pozostają jedynie podziemne kłącza do kolejnej wiosny. Wytrzymują mroźne zimy, temperatury do -34°C.

Śledziennica jest na liście roślin zagrożonych wyginięciem. Dobrze się przyjmuje w wilgotnych ogródkach. Większe kępy można łatwo przesadzić do gruntu lub do doniczek. Nasiona wysiewa się w jesienią lub wiosną do doniczek z wilgotną ziemią. Po ukorzenieniu przesadza w zacienione miejsca.

W tradycyjnym zielarstwie

Od najdawniejszych czasów ziele stosowano w leczeniu zaburzeń śledziony, która warunkuje harmonijny przepływ energii i ogólnie zdrowie. Według doktryny podpisów, żółty kolor wskazuje na obszary powiązane z wątrobą.

Tradycyjnie roślinę wykorzystywano przy zaburzeniach trawienia powiązanych z wątrobą, przy osłabionej aktywności wątroby. Z części naziemnych robiono wywary stosowane przy grypie, nieżycie górnych dróg oddechowych, zatrzymywaniu moczu.

Profil energetyczny:
Smak: gorzki, ostry
Energetyka: chłodzi, osusza nadmiar toksycznej wilgoci
Tkanki: śledziona, wątrobą, płuca, jelito grube, nerki, krew, limfa

Główne tradycyjne zastosowania: przy złogach, kamieniach, niedrożności dróg żółciowych, żółtaczce, stanach zapalnych, zwłóknieniach i marskości wątroby. Medycyna wschodnia stosuje  również przy ropniach płucnych, krwiopluciu, krwotokach macicznych, hemoroidach, różyce, kamicy nerkowej.  Zewnętrznie w łagodzeniu dolegliwości skórnych: egzema, trudno gojące rany, różyczka, róża. Herbatki i nalewki alkoholowe dawniej wykorzystywano przy dusznicy bolesnej, chorobach serca i zawrotach głowy.

Co mówi nauka?

Świeże, kwitnące ziele zawiera olejki eteryczne, steroidy, flawonoidy, fitosterole, fitoncydami hamujące rozwój wirusów, i liczne związki.

Kwas kawowy i elagowy działają antybakteryjnie, glikozydy i fitoncydy stymulują pracę serca. Kwercetyna ma działanie przeciwalergicznym, uszczelniającym naczynia krwionośne. Garbniki wchodząc w reakcje z białkami, tworzą nieprzepuszczalną warstwę, która chroni błony śluzowe przed czynnikami drażniącymi. Stosunkowo wysoka zawartość witaminy C daje działanie antyoksydacyjne, stymulujące układ odpornościowy.

Działanie: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, moczopędne, żółciopędne, ściągające, wykrztuśne, przeciwgorączkowe,  osłaniające, immunostymulujące, odtruwające, przeciwnowotworowe, przeciwobrzękowe, estrogenne. Chroni miąższ  wątroby, oczyszcza krew i układ limfatyczny.

Główne zastosowania śledziennicy 

• Zaburzenia pracy wątroby, trawienia, niedrożność dróg żółciowych, zatrucia,
• Zakażenia układu moczowego, kamienie nerkowe, skąpomocz
• Zaburzenia pracy śledziony, układu limfatycznego, obniżona odporność
• Chorobach śledziony,  układu limfatycznego, obniżonej odporności
• Uszkodzenie wątroby, zwłóknienie, marskość, stłuszczenie. Żółtaczka, kamica nerwowa.
• Nowotwory  trzustki, wątroby, układu trawiennego, limfatycznego [1]
• Zaburzenia hormonalne, łysienie androgenne
• Zewnętrznie okłady z liści, przemywanie sokiem: oparzenia, rany, owrzodzenia, egzema, wysypki, róża
• Objawy zanieczyszczenia toksynami, stagnacja płynów

Zastosowania i przepisy

Ziele śledziennicy zbiera się wyłącznie w okresie kwitnienia, przed wydaniem nasion, które są toksyczne. Młodziutkie listki są soczyste, orzeźwiające, mają lekko pieprzny, ostry smak. W zerwanych w dni suche, słoneczne wyczuwa się wyraźną goryczkę.

Ze świeżo zebranego ziela  można wyciskać soki, jadać w sałatkach na surowo lub po obgotowaniu. Dobrze się komponują w sałatkach z octem balsamicznych.  Po zebraniu trzeba opłukać, wykorzystać w kuchni lub szybko wysuszyć w zacienionym miejscu bądź w piekarniku  o temperaturze do 50°C.

Napar ze śledziennicy 
2 łyżki świeżego lub suszonego ziela lekko skropić alkoholem, po kwadransie zalać szklanką wrzątku. Zaparzać 20-20 minut pod przykryciem i przecedzić. 2-4 tygodnie pije się 1-2 razy dziennie 200 ml.  Przy zapaleniu pęcherza i dróg moczowych  co 6 godzin. Oczyszcza, odkaża drogi moczowe, poprawia trawienie i funkcje wątroby.

Nalewka przeciwzapalna 

Rozdrobniony susz lub świeże ziele zalać 40-60% alkoholem albo czerwonym wytrawnym winem. Proporcje 1:5 ziela do płynu. Macerować 2 tygodnie, przecedzić. Dawkowanie:
Na winie – 1 mały kieliszek dziennie.
Na wódce 5-10 ml 2 razy dziennie.
Zmniejsza przekrwienie, obrzęk tkanek, stany zapalne. Zastosowania: choroby prostaty, jąder, jajników, macicy, jajowodów.

Sok
Świeżo wyciśniętym sokiem stosuje się do okładów, przemywania skóry, jako krople do uszu przy infekcjach.

Mazidło na skórę 
Świeże ziele śledziennicy zmielić na papkę. Na każdą łyżkę papki dodać po łyżeczce tranu i oleju lnianego. Utrzeć na gładką masę. Dodać parę kropli olejku cedrowego lub herbacianego. Plus 1/2 łyżeczki nalewki nagietkowej. Przechowywać w lodówce. Stosuje się do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia, wypryski.

Można rozetrzeć z masłem i olejem lnianym. Stosuje się przy łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry, odleżynach, owrzodzeniach żylakowatych.  Ewentualnie z balsamem Szostakowskiego w proporcji 1:2 i odrobiną tranu.

Maseczka 
Zmielone na papkę ziele śledziennicy wymieszać z niewielką ilością oliwy, mąki ziemniaczanej i miodu. Nałożyć na twarz. Po 20 minutach zmyć ciepłą wodą. Łagodzi wypryski, trądzik różowaty, liszaje, stany zapalne skóry objawiające się zaczerwienieniem. Przy nadmiernym łojotoku, silnych wykwitach rozciera się z glinką.