Przetacznik [Veronica l.] to kilkanaście odmian roślin pospolitych, które spotkać można praktycznie wszędzie. W przydomowych ogródkach, sadach, lasach, na leśnych polanach, łąkach, wrzosowiskach, miedzach, przy drogach.
- Przetacznik leśny [Veronica officinalis] zwany potocznie weroniką, poderwancem, potocznikiem.
- Coraz rzadziej występujący przetacznik kłosowy [Veronica spicata]
- Polny przetacznik ożankowy [Veronica chamaedrys]
To trzy najbardziej znane i stosowane gatunki w medycynie ludowej, wszystkie mają podobne właściwości. Ziele przetacznika zbiera się w czasie kwitnienia od maja, czerwca. Suszy w przewiewnym zacienionym miejscu.
Przetacznik leśny
Jest byliną o prostym pokroju, z wyprostowanymi, wznoszącymi się łodygami. Dorasta do 20 cm. Skupiska niebieskich kwiatów zebrane w grona, różnią się długością w zależności od rodzaju podłoża. Na krótkich ogonkach, przeciwległe, jajowate listki brzegiem karbowane. Roślina jest matowo-zielona, na ogół lekko owłosiona.
Przetacznik ożankowy ma bardzo dekoracyjne błękitne kwiaty. Składają się z czterech płatków, z których jeden jest wyraźnie mniejszy. Dorasta do 40 cm, ma owłosione łodygi i wykształca płożące się kłącza z rozłogami.
Napary z przetacznika mają lekko gorzki, cierpkawy smak i aromat podobny do herbaty, dawniej używano ich jako substytut. We Francji nazywano go thé d’Europe – herbatą europejską.
W tradycyjnym zielarstwie
Nazwa przetacznik prawdopodobnie pochodzi od słów – przetaczać krew, oczyszczać. Od stuleci przypisywano mu wielkie cnoty, zwłaszcza działanie wszechstronnie oczyszczające.
Szeroko wykorzystywano w schorzeniach układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego, moczowego. W dolegliwościach płuc, wątroby, nerek. Przy przy artretyzmie, reumatyzmie, podagrze, krwotokach, chorobach skóry, leczeniu ran i jako środek rozluźniający.
Przetacznik ma gorzki, nieco cierpki smak i ciepłą naturę. Świeżo ziele jest lekko aromatyczne, po wysuszeniu bezwonne. Jako gorzkie zioło pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia przyswajanie i usuwanie odpadów.
Mocno wspomaga w oczyszczaniu krew, wątrobę i płuca. Jest świetnym ziołem na zaniki pamięci, działa korzystnie na umysł i procesy myślowe. Łagodzi różnego rodzaju alergie.
W medycynie współczesnej
Przetacznik zawiera liczne związki fenolowe, garbniki, flawonoidy, fitosterole, kwasy: kawowy, chlorogenowy, kwercetynę, luteolinę, apigeninę i glikozydy irydoidowe.
Działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwdrobnoustrojowe, napotne, moczopędne, wykrztuśne, tonizujące. [1] Przyspiesza przemianę materii, usuwa toksyny przez skórę, dzięki czemu chroni miąższ wątroby. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu przetacznik wchodził w skład oficjalnych medykamentów.
Napary z przetacznika są prostym, skutecznym lekarstwem na choroby skóry i pomagają w wielu dolegliwościach. We współczesnym ziołolecznictwie ziele przetacznika stosuje się:
- Jako środek wykrztuśny przy kaszlu, chrypce,
- W zaburzeniach trawienia, bólach brzucha, słabym przyswajaniu pokarmów,
- Chorobie wrzodowej, hemoroidach,
- Dla oczyszczenia krwi, odtrucia, złagodzenia stanów zapalnych,
- Jako środek tonizujący, dla ogólnego wzmocnienia
- Do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych
- Zewnętrznie odwary przy swędzących wysypkach, trudno gojących się ranach, upławach, świądzie
Przetacznik przepisy lecznicze
Herbatki z przetacznika
Napar:
Łyżeczkę ziela parzyć kwadrans w szklance wrzątku. Pije się 4 razy dziennie po ½ szklanki. Poprawia pamięć, przemianę materii i oczyszcza krew.
Odwar:
Łyżeczkę ziela zalać szklaną wody. Gotować 15 minut. Pije się 2-3 razy dziennie po ½ szklanki przy bólach brzucha, wzdęciach, odbijaniu, wrzodach żołądka i dwunastnicy.
Przetacznik ma wspaniałe działanie lecznicze przy nerwowości wynikającej z przemęczenia pracą umysłową. Jedna szklanka herbatki wypita wieczorem przed snem, dzięki swemu uspokajającemu działaniu dokonuje prawdziwych cudów. Szwajcarski ksiądz Kunzle polecał picie jej wieczorem ludziom, którzy intensywnie pracują umysłowo. Pozwala zachować dobrą pamięć, usuwa uczucie zawrotów głowy. Maria Treben
Herbatki oczyszczające
Mieszanka na oczyszczenie krwi
• 100 g ziela przetacznika oraz po 50 g mniszka i kopru włoskiego
Trzy łyżki mieszanki zalać 3 szklankami wody. Doprowadzić do wrzenia, zdjąć z ognia. Pozostawić pod przykryciem 15 minut i przecedzić do termosu. Popija się ciepły napój między posiłkami. Polecany w miażdżycy, zwapnieniu tętnic, skłonności do zakrzepów.
Oczyszczenie wątroby
Wymieszać w równych ilościach: przetacznik, korzeń łopianu i korzeń mniszka. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, parzyć 15 minut. Pije się szklankę naparu rano i wieczorem.
Oczyszczenie po antybiotykach, ciężkich infekcjach, boreliozie
Wymieszać w równych ilościach: przetacznik, kwiat nagietka i kurdybanek. 3 łyżki mieszanki zalać trzema szklankami wody. Zagotować, odstawić pod przykryciem 15 minut. Popija się cały dzień między posiłkami.
Oczyszczanie nerek i dróg moczowych
Wymieszać przetacznik w równych częściach z nawłocią. Łyżkę mieszanki zalać półtorej szklanki wody. Ogrzać do wrzenia i gotować łagodnie pod przykryciem 3 minuty. Odstawić na kwadrans do zaparzenia. Pije się pół szklanki szklanki 2-3 razy dziennie. Oczyszcza drogi moczowe, łagodzi dolegliwości skórne. Odwar można stosować zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła oraz okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia.
Przetacznik w różnych dolegliwościach
Powiększenie śledziony
Wymieszać w równych ilościach przetacznik, nagietek i liść orzecha włoskiego. 3 łyżki mieszanki zalać trzema szklankami wody. Doprowadzić do wrzenia, zdjąć z ognia. Parzyć pod przykryciem 15 minut. Pije się ciepłe cały dzień małymi łykami.
Zaniki pamięci, zawroty głowy i oczyszczenie organizmu z toksyn
- 100 g ziela przetacznika oraz po 50 g ziela nawłoci i melisy
- 3 łyżki mieszanki zalać trzema szklankami wody, doprowadzić do wrzenia
- Zdjąć z ognia, zostawić pod przykryciem 15 minut
Po przecedzeniu pije się ciepłe między posiłkami. Najsilniej działa w tej mieszance przetacznik kłosowy.
Chrypka, nieżyt oskrzeli, suchy kaszel
Wymieszać 50 g ziela przetacznika i 20 g korzenia pierwiosnka. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wody zimnej i ogrzać do wrzenia. Gotować łagodnie 5 minut pod przykryciem. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pije się 3 łyżki co 2-3 godziny po jedzeniu lub między posiłkami.
Angina bez antybiotyku
- 10 g pączków sosny, ziela macierzanki, liści podbiału, korzenia arcydzięgla,
- 7 g owoców jarzębiny i dzikiej róży
- 5 g korzenia omanu, lukrecji, bzu czarnego i przetacznika.
Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku. Parzyć 20 minut pod przykryciem. Dosłodzić miodem. Pije się 3 razy dziennie przed posiłkiem.
Zawroty głowy spowodowane stresem, nerwami
Wymieszać w równych ilościach przetacznik i skrzyp polny. Łyżkę mieszanki zalać wrzątkiem, parzyć 15 minut. Pije się 2 szklanki dziennie przez 2 tygodnie.
Egzema, świąd starczy
Wymieszać w równych częściach przetacznik z pokrzywą. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, parzyć 15 minut. Pije się 2 razy dziennie po 3/4 szklanki. Naparem przemywa skórę.
Przetacznik zmieszany z selerem usuwa neurastenię jak również melancholię. Nawet przy żółtaczce i piasku w nerkach, reumatycznych i artretycznych bólach kończyn przetacznik działa wspaniale. Przy zadawnionym, suchym zapaleniu oskrzeli przetacznik działa bardzo skutecznie. Jako herbatkę przeciwkaszlową stosuje się mieszankę zawierającą równe części miodunki, podbiału, babki lancetowatej i przetacznika, słodzi się ją miodem. W czasie żółtaczki, przy schorzeniach wątroby i śledziony polecam następującą mieszankę: 50 g korzeni mniszka lekarskiego, 25 g kwiatów podróżnika, 25 g marzanki wonnej i 50 g przetacznika. Zioła dobrze wymieszać. Wypijać łykami dwie szklanki nieosłodzonej herbatki dziennie. Brać jedną kopiastą łyżeczkę do herbaty ziół na 1/4 litra wody. Maria Treben
Receptury lecznicze zaczerpnięto:
Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. A. Ożarowski, W. Jaroniewski
Apteka Pana Boga, M. Treben
Prosta droga do zdrowia, Po zdrowie z ziołami, Cztery kroki do zdrowia, S. Korżawska