Dziewięćsił bezłodygowy – tajemnicze moce dziewięciu sił

Dziewięćsił bezłodygowy [Carlina acaulis] inaczej dziewięciornik należy do rodziny astrowatych. Występuje w rejonach górskich południowej i centralnej Europy. W Polsce można spotkać w Tatrach, Sudetach, Beskidach, rzadko na niżu.

Przed laty dziewięćsił porastał wszystkie górskie łąki, pastwiska i nieużytki. W wyniku działalności człowieka obecnie coraz rzadziej występuje. Jako gatunek zagrożony podlega ochronie.

Dziewięćsił o dziewięciu siłach

Mocarną roślinę wielką czcią otaczali górale. Wysuszone kwiaty zdobiły ściany ich domów, wyszywane – tradycyjne góralskie stroje.  Kwiatowa rozeta stanowi motyw zdobniczy w rzeźbie i elementach architektonicznych domów z bali jako symbol więzi człowieka, ziemi i niebios.

Nazwa góralska dziewięćsił nawiązuje do ludowych wierzeń, które powiadają, że roślina jest 9 razy silniejsza niż inne zioła. Leczniczy korzeń ma tajemnicze siły uzdrawiające z wielu chorób. A regularnie stosowany gwarantuje zdrowie, moc, wigor i jasny umysł na długie lata.

Podobno łacińską nazwę nadał roślinie cesarz Karol Wielki. Tracąc żołnierzy przez straszliwą plagę zwrócił się o ratunek do nadwornych magów obeznanych w ziołolecznictwie. Legenda mówi, że zesłane przez anioła zioło powstrzymało śmiertelną epidemię.

Dziewięćsił bezłodygowy

Jest wieloletnią, samopylną byliną. Wyglądem przypomina niski oset tworząc przy ziemi rozetę.  Główka kwiatu znajduje się tuż przy ziemi, pomiędzy kłującymi 30 cm liśćmi. Sprawiając wrażenie, że jest roślina jest pozbawiona łodygi – stąd drugi człon nazwy.  Dyskowaty koszyczek kwiatowy zawiera rurkowate żółto-czerwone kwiaty.

Dziewięćsił jest wrażliwy na wilgoć i ..przepowiada pogodę. Przed deszczem kwiaty się zwijają, otwierają na słońce.

Kwitnie od lipca do września. Surowcem leczniczym jest korzeń [calinae radix] o bardzo przyjemnym zapachu świeżo po wyrwaniu. Zawiera kwasy organiczne, żywice, garbniki, gorycze i 50% inuliny. Korzenie zbiera się jesienią, podczas ładnej pogody gdy księżyca ubywa. Suszy w temperaturze pokojowej, by nie utracić cennych olejków lotnych.

Dziewięćsił właściwości lecznicze

Zażywaj ten proszek [dziewięćsił], a nie będziesz miał żadnej poważnej lub długotrwałej choroby aż do śmierci. Niech żaden człowiek tego proszku nie unika. Ponieważ ten, kto go je codziennie będąc zdrowym, nie będzie długo leżał w łóżku będąc chorym. A kto jest chory i go spożywa, ten wyzdrowieje. Św. Hildegarda

We współczesnym ziołolecznictwie jest rzadko stosowany. Dawniej roślinę stosowano w leczeniu  zaburzeń pracy przewodu pokarmowego,  pęcherzyka żółciowego i wątroby, obrzęków, zatrzymania moczu. Zewnętrznie przy trądziku, egzemie, obmywania ran i płukania gardła.

Działanie: antybiotyczne, bakteriobójcze, tonizujące, napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne, wiatropędne, przeciwskurczowe, w dużych dawkach przeczyszczające.

• Stymuluje  wzrost przyjaznej mikroflory przewodu pokarmowego, zawiera sporo inuliny – pożywki dla bakterii
• Wzmacnia odporność, poprawia przemianę materii
• Likwiduje zaparcia i dolegliwości układu pokarmowego
• Stymuluje pracę wątroby, dróg żółciowych i żołądka
• Hamuje rozwój bakterii opornych na antybiotyki
• Pomaga w leczeniu gronkowca złocistego, grzybic, tyfusu
• Stosowany zewnętrznie leczy choroby skóry jak trądzik, egzema.
• Wyciąg octowy likwiduje blizny, rozstępy

Ciekawostki

• W średniowieczu dziewięćsił był ważnym antidotum na trucizny
• Stosowano na chore nerki „gdy przepływ moczu był powolny” i wszelkie infekcje, „szybko wypędzał przeziębienie”.
• Nalewki alkoholowe uznawano za znakomity afrodyzjak
• Korzeń dziewięćsił wchodzi w skład ziół szwedzkich
• We Włoszek dziewięćsił określany jest regionalnie „chlebem myśliwego”, do dziś kwiaty przyrządzane jak karczochy są przysmakiem.

Zastosowania dziewięciornika

Odwar z korzenia
Łyżeczkę rozdrobnionego korzenia zalewamy 200 ml wody. Podgrzewamy kwadrans nie dopuszczając do wrzenia. Pijemy 1-2 filiżanki dziennie jako środek przeciwbakteryjny, tonizujący. Pomaga w przy biegunkach, zaburzeniach trawienia. Niedomaganiach wątroby i dróg żółciowych.

Na wzmocnienie dla chorych i zdrowych
Według św. Hildegardy: Sproszkowany korzeń mieszamy z bertramem i cynamonem. Nabieramy odrobinę na czubek noża, zażywamy z chlebem, zupą lub ciepłym winem.

Wywar ze sproszkowanego korzenia
15-30 g zalewamy 1/2 l wody, doprowadzamy do wrzenia. Parzymy kwadrans pod przykryciem. Przy dolegliwościach żołądkowych dodajemy listek mięty pieprzowej.
Pijemy 1-2 łyżki 2-3 razy dziennie. Zewnętrznie można stosować do okładów i płukania gardła jako środek antyseptyczny, przeciwbakteryjny.

UWAGA:
Dziewięćsił nie powinien być stosowany w ciąży i w okresie karmienia. Może powodować reakcje alergiczne u osób uczulonych na gatunki roślin z rodziny astrowatych. Przekroczenie dawki skutkuje biegunką.