Lnica pospolita na zaparcia, wątrobę, skórne wypryski, łupież

Lnica pospolita [Linaria vulgaris] jest byliną z rodziny babkowatych, o żółtych kwiatach przypominających lwie paszcze. Zwyczajowe nazwy:  lniczka, pantofelki Maryi, len Matki Boskiej, lwia paszczęka, nocne ziele.

Lnica pospolita jest rośliną ruderalną, występuje w całej Europie, zachodniej Azji i Ameryce Północnej. Lubi gleby wapienne, piaszczyste, żwirowe, coraz rzadziej spotkana. W Polsce wyrasta w przydrożnych rowach, na miedzach, ugorach, porębach, rumowiskach, skrajach lasów, polach, łąkach i przy nasypach kolejowych.

Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego Linus – len. W dawnej Europie od koloru kwiatu nazywano roślinę jajka i masło.

Lnica pospolita

Lnica pospolita to wieloletnia bylina, odporna na suszę, łatwo się rozsiewa. Osiąga wysokość 90 cm. Z pełzającego korzenia wypuszcza smukłe, niezbyt rozgałęzione łodygi gęsto ulistnione. Wąskie, lancetowate liście podobne do lnu mają 3 wyraźnie widoczne nerwy. Liście i łodygi mają bladoniebieski odcień zieleni, nagie, pozbawione włosków.

Od czerwca do września, nawet października na szczytach łodyg wytwarza intensywnie żółte kwiaty, z pomarańczową ostrogą, zebrane w gęste grona. Zamknięte kwiaty otwierają się jak lwie paszcze, kiedy zapylacze przysiądą we  właściwym miejscu. Jedynymi gości są duże owady, trzmiele, niektóre pszczoły, które potrafią otworzyć kwiat, a ich języczki są wystarczająco długie by sięgnąć nektaru.

W średniowieczu z kwiatów pozyskiwano barwnik spożywczy i do tkanin, z ziela wyrabiano krochmal. Do odstraszania much lnicę gotowano w mleku i rozstawiano w domach.

Surowcem zielarskim są górne części ziela z liśćmi i kwiatostanami. Ziele suszy się w chłodnym, zaciemnionym, przewiewnym miejscu, przechowuje w papierowych torbach.   Świeże kwiaty wydzielają specyficzny, ciężki, nieprzyjemny zapach, który znacznie łagodnieje po ususzeniu. Liście zawierają gryzący, gorzki sok, niesmaczny dla zwierząt, które pozostawiają ziele nietknięte.

Lnica w tradycyjnym zielarstwie

Według źródeł historycznych lnicę stosowano jako środek wątrobowy, przeczyszczający i moczopędny. Stare zielniki piszą:  „Napar z lnicy otwiera, rozprasza zastój wątroby i śledziony. Jest wyjątkowo dobry na długo utrzymującą się żółtaczkę. Kąpiele w wywarze usuwają zażółcenie i deformację skóry”.

Nicholas Culpeper w XVII wiecznym zielniku opisuje jako ziele moczopędne, przeczyszczające, wspomagające leczenie żółtaczki. Wspomina, jako środku pomagającym „wypędzić” martwe dziecko z łona nieszczęsnej matki. Wcześniej John Gerard twierdził, że wywar „spowoduje oddanie moczu u tych, którzy sikają po kropli”.

Tradycyjnie lnicę stosowano przy zaparciach, wzdęciach, niestrawności, nadkwasocie, obrzękach, atonii jelit, żółtaczce, zapaleniach dróg moczowych i oddechowych. Zewnętrznie w maściach, okładach, do przemywania wrzodów, ran, wykwitów skórnych, hemoroidów.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, lekko słony, cierpki, śluzowaty
Energetyka: chłodzi, osusza
Tkanki: żołądek, śledziona, wątroba, jelita
Działanie: Usuwa zastoje, kieruje ruch płynów i energii w dół, do nerek. Napina luźne tkanki, otwiera przepływ w wątrobie i śledzionie.

Napary z lnicy są łagodnym, skutecznym środkiem na przewlekłe zaparcia spowodowane zastojem w przewodzie pokarmowym, słabym wydzielaniem żółci, ze wzdęciami i obrzękami. Smak cierpki  napina atoniczne, zbyt luźne ścianki jelit, śluzy powlekają ścianki jelit, łagodzą podrażnienia.

Zewnętrznie wywary stosuje się do przemywania wrzodów skórnych, hemoroidów, chorych narządów płciowych i włosów przy łupieżu. Wyciśnięty sok z ziela lub mocny napar jest dobrym lekarstwem na stany zapalne oczu.

Co mówi nauka?

Lnica pospolita zawiera witaminę C, liczne sole mineralne, flawonoidy, kwasy tłuszczowe, garbniki, śluzy, pektyny. glukozydy. Głównym związkiem o działaniu przeczyszczającym jest poganina. Działanie: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antyseptyczne, gojące, przeciwdrobnoustrojowe, łagodnie przeczyszczające, moczopędne, napotne.

Wyciągi wodne pobudzają ruchy perystaltyczne jelita grubego . Chronią wątrobę przed stłuszczeniem, obniżają poziom lipidów [1]. Linaryna i peganina działają na układ nerwowy, pokarmowy i krwionośny.

Działania niepożądane: Przekroczenie zalecanych dawek może skutkować nudnościami, biegunką, oszołomieniem, po pewnym czasie objawy ustępują.

Zastosowania lnicy

Napar z lnicy 

Łyżkę rozdrobnionego ziela zalewa się szklanką wrzątku. Zaparza pod przykryciem kwadrans i przecedza. Stosuje się pół szklanki naparu 2-3 razy dziennie przy niestrawności, zaparciach, zaburzeniach wątroby i dróg żółciowych. Pomaga przy atonii i owrzodzeniach jelit. Działa łagodniej niż kruszyna, dlatego była stosowana w przewlekłych zaparciach u dzieci i osób w podeszłym wieku.

W zaburzeniach pracy jelit dobrze jest połączyć z odrobiną cynamonu cejlońskiego i korą chinowca. W obrzękach nerkowych, dla pobudzenia wydalania moczu ze skrzypem polnym. Zewnętrznie: do okładów, nasiadówek, w równych ilościach z rumiankiem i krwawnikiem. Przy przetokach robi się ciepłe odwary do przemywania w równych ilościach ze skrzypem i bluszczykiem kurdybankiem.

Maść z lnicy 

Ze świeżego ziela przyrządza się delikatną, zieloną maść chłodzącą. Zerwane szczyty lnicy oczyścić, posiekać. 0,3 litra niesolonego smalcu podgrzać do rozpuszczenia, dodać szklankę posiekanego ziela. Podgrzewać na małym ogniu i zestawić. Następnego dnia podgrzać, przestudzić i przefiltrować.

Warto połączyć z krwawnikiem i liśćmi babki szerokolistnej lub lancetowatej. Maść jest doskonała na hemoroidy, rany, wrzody, wykwity skórne, trądzik. Pomocne są również okłady ze świeżego ziela rozdrobnionego na papkę.