Bluszcz w tradycyjnym zielarstwie i domowym gospodarstwie

Bluszcz pospolity [Hedera helix] to wiecznie zielone pnącze, otaczające mury i pnie drzew. Za pomocą korzeni przybyszowych wnikających w szczeliny wspina się po skałach, płotach i ścianach budynków, wije się nisko po glebach dzikich przestrzeni.

Ta odporna na mrozy, długowieczna roślina należy do rodziny araliowatych i jest kuzynem żeń-szenia.

Bluszcz pospolity

Pochodzi z umiarkowanej strefy Europy i Azji, lubi chłód i wilgoć.  Być może wykorzystuje wilgotne warunki klimatyczne do tworzenia jasnych, suchych, wiecznie zielonych liści.  Kiedy wszystko dookoła jest mokre i zawilgocone, to zarośla bluszczu są zawsze suche.

Służące do „wspinaczki” wąsate korzenie przybyszowe  mają zdolność do ukorzeniania wszędzie tam, gdzie napotkają dogodne warunki i źródło pożywienia. Bluszcz pospolity wypuszcza kwiaty dopiero jak się solidnie, głęboko ukorzeni, Bywa, że paru latach.

W końcówce sierpnia lub we wrześniu na pędach pojawia się ogromna ilość kwiatów, wabiących pszczoły, motyle i owady. Sercowate lub dłoniaste liście są błyszczące z wyraźną siatką jasnożółtych nerwów. W niższych temperaturach czerwienieją.

W czasach antycznych bluszcz otaczano dużym szacunkiem. Artystyczne wizerunki boga wina Bachusa, Dionizosa przestawiają ich z bluszczową koroną na głowie. Przypisuje się to tradycyjnemu, leczniczemu zastosowaniu bluszczu na kaca i negatywne skutki pijaństwa.

Stara grecka legenda opowiada o młodej, dziewczynie tańczącej przed Dionizosem, która z wycieńczenia pada martwa na ziemię. Z litości bóg zamienia ją w bluszcz i  wyrasta opleciona winoroślą. Stąd grecki zwyczaj wręczania nowożeńcom wianki bluszczu jako symbol wierności.

Druidzi uważali bluszcz za żeński odpowiednik męskiego ostrokrzewu. Wraz z jemiołą te trzy rośliny tradycyjnie są używane przez Brytyjczyków do dekoracji domów w okresie świątecznym. W średniowieczu bluszczem wzmacniano  trunki, a w Oksfordzie warzono piwo bluszczowe. W wiekowych angielskich tawernach i winiarniach nadal można spotkać wizerunki bluszczu nad drzwiami, symbolizujące specjalność zakładu.

Bluszcz leczniczy czy trujący ?

Dziś uważa się,  że roślina może być toksyczna dla człowieka i zwierząt domowych.  Nie zawsze tak było. Stare zielniki wymieniają bluszcz  jest jako cenny surowiec zielarski. Zresztą do dziś niektóre firmy produkują z niego syropy i kosmetyki. Kontrolowane badania kliniczne z wyciągu liścia bluszczu, wykazały dużą skuteczność i bezpieczeństwo  w leczeniu ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego [1].

Zainteresowało mnie pokrewieństwo bluszczu i żeń-szenia. Znane mi zioła z rodziny araliowatych działają tonizująco i adaptogennie. Rośliny, które potrafią przetrwać w trudnych warunkach, mają dużo mocy, którą przekazują człowiekowi. Akurat mam w sąsiedztwie mury starego ogrodu oplecione bluszczem, toteż postanowiłam przetestować na sobie. Zerwałam trochę liści i zrobiłam mocny wywar. Na litr wody użyłam szklankę rozdrobnionego surowca. Wypiłam niecałą szklankę, resztę zużyłam do uprania swetra.

Herbatka była łagodna i przyjemnie smakowała. Trochę kwaskowata, lekko słodka i gorzkawa, z delikatnym odczuciem cierpkości w gardle. Żadnych negatywnych skutków nie stwierdziłam. Wręcz przeciwnie – przyjemne orzeźwienie, odświeżenie, ożywienie. Energetycznie wyczuwam działanie lekko ściągające, pobudzające, piłam chłodną więc termicznie była neutralna.

W tradycyjnym zielarstwie

Bluszcz pospolity stosowano w leczeniu schorzeń dróg oddechowych, wątroby, śledziony, dróg żółciowych, biegunek, dny moczanowej, reumatyzmu, bólów stawów. Zewnętrznie wywaru używano do przemywania ran i obolałych, łzawiących oczu.

Według siedemnastowiecznego zielnika Culpepera z bluszczu powszechnie robiono wywary na winie i wodne napary w leczeniu czerwonki, żółtaczki i pasożytów jelitowych. ” Ze świeżych liści ugotowanych w occie robi się okłady, niosą dużo ulgi tym, co mają problemy ze śledzioną i bólami w boku.

John Hill w The Family Herbal z XIX wskazuje niektóre zastosowania: ” Odwar z liści jest dobrym lekarstwem doskonałym lekarstwem  reumatyzm, wszelkiego rodzaju bóle i leczy opuchliznę. Rosnący w ciepłych krajach wypaca rodzaj pachnącej żywicy, która była używana do przy różnych okazjach” Zaskakujący jest fakt, że z bluszczu wytwarzano perfumy i wonne olejki, chociaż do dziś nie znaleziono ich źródła w żadnej części rośliny.

Profil energetyczny
Smak: Kwaśny, gorzki, lekko cierpki
Energetyka: Lekko rozgrzewa, osusza,
Tkanki: Wątroba, śledziona, płuca, serce
Działanie: Rozprasza wiatr, osusza z zastałej wilgoci, uspakaja żołądek, zmniejsza przekrwienia, równoważy kapha dosha

Roślina ma zdolność osuszania tkanki z zawilgocenia i flegmy. Kwaśny wspiera wątrobę, co wyjaśnia zastosowanie w leczeniu kaca. Trawienny gorzki odtruwa, jest dobry żołądka, wątroby i serca, a słodki odżywczy dodaje energii. Cierpka, lekko rozgrzewająca energia wpływa korzystnie na śledzionę, rozprasza zastoje i blokady. W połączeniu z oczywistym działaniem ściągającym osuszającym działa korzystnie przy nadmiarze wilgoci w płucach.

Według medycyny chińskiej małe dawki rozszerzają naczynia krwionośne, a duże zwężają. Jako że wysusza, nie zaleca się stosować w niedoborze yin, konstytucji vata.

Co mówi nauka?