Cykoria podróżnik najbardziej zasłynęła jako zamiennik kawy prawdziwej. Znalazła wiele zastosowań kulinarnych, jako przyprawa do ciastek, cukierków, słodyczy i napojów.

W niektórych włoskich barach do dziś podaje się kawę z cykorią. Owa tradycja pozostała z czasów wojny. Przy brakach zaopatrzeniowych barmani znaleźli sposób:  przyrządzali kawę z cykorii, o identycznym zabarwieniu, specyficznym smaku i aromacie. Roślina ma również szerokie zastosowania w zielarstwie.

Cykoria podróżnik

Cykoria podróżnik [Cichorium intybus] regionalnie nazywana kozim mieczem, dziką cykorią, błękitnym podróżnikiem. Upodobała sobie przydroża, stąd drugi człon nazwy. Pojawia się na polach, ugorach, pastwiskach, polach, ugorach, nieużytkach i w ogródkach, jako niechciany chwast.

„Podróżniczkę” wyróżniają piękne, jasnoniebieskie prawie lazurowe kwiaty. Jej długi korzeń palowy i rozeta ząbkowanych liści podstawnych przypomina mniszka, z którym jest spokrewniona. Ale dalej już wypuszcza sztywną, kanciastą łodygę skąpo pokrytą małymi, ząbkowatymi liśćmi. Młode listki dodają gorzkiego smaku sałatkom.

Cykoria podróżnik osiąga wysokość od 30 do 120 centymetrów, kwitnie od czerwca do jesieni. Jej nasiona są przysmakiem szczygłów i innych ptaków.

W tradycyjnym zielarstwie

Historia stosowania korzenia cykorii podróżnik w lecznictwie sięga czasów starożytnego Egiptu i Grecji. Egipcjanie uprawiali cykorię do celów kulinarnych i jako lecznicze zioło dla wspomożenia apetytu, trawienia i na nerwy. Galen korzeniowi nadał miano „przyjaciela wątroby”.

Nicholas Culpeper opisywał cykorię podróżnik  jako „bardziej suchą i mniej zimną niż endywia, otwierającą”, a garść liści lub korzeni ugotowanych w winie lub wodzie napędza choleryczny i flegmatyczny humor”. Zalecał na „bolące i zapalne oczy”.

W całej Europie wywary z korzenia uważano za tonik oczyszczający krew, wątrobę i nerki. Stosowano na kwaśny żołądek, gorączkę, żółtaczkę, przy szybki pulsie i dla poprawy trawienia.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, lekko słodki, kwiaty słodko-gorzkie, liście cierpkie z mocną goryczką
Energetyka: korzeń rozgrzewa, pozostałe części chłodzą,
Tkanki: wątroba, śledziona, pęcherz moczowy
Działanie: odprowadza toksyczną wilgoć i gorąco z wątroby, rozprasza ciepło i stagnację w przewodzie pokarmowym.

Według TCM cykoria podróżnik wzmacnia żołądek, woreczek żółciowy, reguluje trawienie, stymuluje oddawanie moczu i redukuje obrzęki. Główne zastosowania: żółtaczka, kamienie żółciowe, zaparcia, dna moczanowa, powiększenie wątroby, bóle głowy, kołatanie serca, pasożyty jelitowe.

Ajurweda zalicza do toników trawiennych, regulujących pracę śledziony. Stosuje w zaburzeniach trawienia, bólach głowy, bezsenności, gorączce, osłabieniu mięśnia sercowego i ogólnym braku energii. Cykoria podróżnik redukuje pitta, kapha, zwiększa vata.

Tak jak mniszek, roślina jest bardzo wytrzymała. Rośnie na słabych, ubogich w składniki glebach. Potrafi wyrosnąć w piasku i między płytami chodnikowymi. Niestraszne jej spaliny, wycieki oleju napędowego, sól. Ma siłę do wzrostu, wydając jeszcze tak piękne kwiaty, co świadczy o jej mocy, którą przekazuje człowiekowi. Regulując wewnętrzny ekosystem jelit wspiera układ odpornościowy.

Co mówi nauka ?

Korzeń cykorii znajduje zastosowanie przy wirusowym zapaleniu wątroby i żółtaczce, wchodzi w skład wielu leków farmakologicznych. Cykoria podróżnik ma niewiele kalorii, jednocześnie bogata w składniki odżywcze. Zawiera około 40% inuliny o działaniu probiotycznym, kumarynę, laktony, flawonoidy, goryczki. Pomaga odbudowywać florę bakteryjną jelit i ułatwia przyswajanie, szczególnie żelaza, cynku i magnezu.  Jest jednym z lepszych źródeł kwasu foliowego, niezbędnego do tworzenia czerwonych krwinek i syntezy DNA.

Działanie: przeciwzapalne, moczopędne, przeczyszczające, detoksykujące, tonizujące wątrobę, uspokajające.

• Reguluje wydzielanie soków trawiennych, pobudza przemianę materii, kontroluje poziom cukru.  Przyspiesza spalanie tłuszczu, jest świetnym środkiem w leczeniu otyłości.
• Uspakaja układ nerwowy i serce, poprawia pamięć, wzmacnia stawy i kości.
• Korzystnie wpływa na pracę trzustki, reguluje wydzielanie insuliny.
• Oczyszcza z toksyn wątrobę i nerki, chroni miąższ wątroby, zapobiega tworzeniu kamieni żółciowych.
• Cykoria podróżnik zawiera substancje toksyczne dla glist, stąd często dodawana do pasz dla zwierząt.

Zastosowania zielarskie

Cykoria podróżnik otwiera kwiaty niezawodnie ze wschodem słońca, zamyka w południe. Zbieramy je w godzinach porannych od czerwca do sierpnia. Młode listki przed przed kwitnieniem w kwietniu, korzeń korzeń w październiku lub na wiosnę. Po wykopaniu należy go szybko umyć i suszyć w temperaturze do 40°C.

Surowy korzeń zawiera kwas cytrynowy i winowy. Prażone korzenie i nasiona – kwas octowy, mlekowy, piromukowy, palmitynowy, winowy. Dodanie prażonego korzenia do kawy neutralizuje działanie kofeiny.

Cykoria podróżnik ma bardzo dobre działanie przeczyszczające. Szklanka herbatki z ziela lub korzenia wypita na czczo łagodzi uporczywe zaparcia. Idealna dla osób mających problemy z przemianą materii, metabolizmem, otyłych, które pomimo diet, nie mogą zrzucić wagi.

Napój z korzenia cykorii podróżnik jest ciemny jak kawa i ma gorzki smak. Wskazany jest osób ze skłonnością do zaparć nawykowych, chcących wszystko i wszystkich
kontrolować, pokazujących uśmiech na twarzy, wewnątrz czujących pustkę. Spożywany zbyt często może powodować przekrwienie narządów trawiennych. Długotrwałe lub nadmierne używanie cykorii podróżnik nadmiernie uspakaja, może osłabiać koncentrację. Niewskazane dla osób, u których życiowa energia słabnie, bladych z niedoborem krwi i słabym systemem limfatycznym.

Herbatka z ziela cykorii podróżnik

Parzyć pod przykryciem 20 minut w szklance wrzątku 2 łyżki surowca.  Pije się 2 razy dziennie przy problemach trawiennych, metabolicznych i otyłości. Dzieciom można podawać z miodem wrzosowym – podziała uspokajająco, złagodzi infekcje górnych dróg oddechowych. Zewnętrznie napar stosuje się do przemywania podrażnionej skóry i okładu oczu. Znosi obrzęki, stany zapalne, poprawia krążenie oczne, pielęgnuje skórę i suchą, i trądzikową.

Odwar o korzenia cykorii podróżnik

Zalać 2 szklankami wody letniej 2 łyżki rozdrobnionych korzeni. Podgrzać do wrzenia, gotować pod przykryciem 3 minuty, odstawić na kwadrans i przecedzić. Pije się 0,33 szklanki odwaru 2–4 razy dziennie godzinę przed jedzeniem. Pobudza produkcję soku żołądkowego, działa żółciopędnie, łagodzi nieżyt żołądka. Tradycyjnie stosowano przy stłuszczonej wątrobie, powiększeniu śledziony, obrzękach i stanach zapalnych przewodu pokarmowego.

Cykoria podróżnik w ajurwedzie

• Chłodny napar z prażonego korzenia stosuje się przy bezsenności.
• Pastę z rozdrobnionych liści z wodą nakłada się na czoło przy bólu głowy.
• Nastój z kwiatów i liści do okładów oczu, przy nadmiernym „gorącu”, pieczeniu.
• Sproszkowane prażone nasiona w ilości 3–5 g z mlekiem stosuje się jako tonik na serce.
• Zimny wywar z korzenia lub nasion w ilości 30 ml przy powiększonej śledzionie i wątrobie.
• Gorący napój ze sproszkowanych nasion w gorączce i niestrawności.

Kawa z cykorii

Cykoria podróżnik jest doskonałym substytutem kawy bezkofeinowej. Ususzony, rozdrobniony korzeń krótko uprażyć na suchej patelni i zmielić. 1-2 łyżeczki zalać gorącą wodą. Można skorzystać z ekspresu ciśnieniowego lub czajniczka. Dla smaku warto dosłodzić miodem, dodać trochę mleka i przyprawy: wanilię, kardamon, cynamon. Gorzkawy smak z orzechową, ziemistą nutką przypomina kawę.

Odbudowa flory bakteryjnej jelit

W równych ilościach miesza się zmielony na proszek korzeń cykorii i omanu. Dziennie 2–4 łyżeczki dodaje do potraw, jogurtów, twarożków. Inny sposób: 2
łyżeczki mieszanki zalać 2 szklankami wody. Po zagotowaniu podgrzewać na małym ogniu 3 minuty. Pije się odwar 1–2 razy dziennie przez 3 tygodnie. Po
2 tygodniach przerwy powtarza.

Cukrzyca i zaburzenia metaboliczne

Najlepszym warzywem dietetycznym, które można podać chorym na cukrzycę, jest korzeń cykorii. Należy go dobrze namoczyć, aby nieco złagodzić gorzkawy smak – podobnie jak liście endywii, przeznaczone na sałatkę. Działanie wzmocni picie 2 razy dziennie herbatki z kwiatów i łodyg cykorii.

Nadmierny apetyt, odchudzanie

Wymieszać w równych ilościach rozdrobniony korzeń cykorii z nasionami kopru włoskiego. Łyżkę mieszanki parzyć kwadrans pod przykryciem w szklance wrzątku, można dosłodzić miodem.Po przecedzeniu bardzo powoli pije się, dokładnie „przeżuwając” każdy łyk napoju. Organizm zostanie nasycony dużą porcją energii, nie będzie wysyłał fałszywych sygnałów głodu.