Fuksje bogate w antyoksydanty – przepisy zielarskie i kulinarne

Fuksje [Fuchsia] zwane ułankami to lubiane rośliny ozdobne o dekoracyjnych, wiszących kwiatach mieniących się różnymi kolorami. Nie tylko zachwycają wyglądem, ale mają różne zastosowania zielarskie i kulinarne.

Fuksje pochodzą z Ameryki Południowej i części Nowej Zelandii. Są spokrewnione z europejskim gatunkiem czartawy z wiesiołkowatych, przy czym obie linie ewolucyjne rozeszły się około 41 milionów lat temu. 

Po raz pierwszy opisano naukowo gatunek fuksji triphylla, odkryty na Karaibach przez francuskiego zakonnika Charlesa Plumiera, który nazwał roślinę na cześć botanika Leonharda Fuchsa. Obecnie fuksje cieszą się popularnością na całym świecie. Różne gatunki uprawia się w ogrodach i na balkonach, ze względu na żywe, soczyste kolory kwiatów.

Fuksje

Fuksje to rośliny z rodziny wiesiołkowatych, występują jako byliny, pnącza, krzewy i niewysokie drzewa. Jest ich ponad 100 gatunków i tysiące różnorodnych odmian, obejmujących różną kombinację kolorystyczną. Płatki kwiatowe i działki kielicha występują w kolorach od białego, żółtego, różowego, czerwonego po niebieski, fioletowych – w tym we wszystkich pośrednich.

Działki kielicha i płatki zazwyczaj występują w różnych kolorach, od białego, żółtego, czerwonego, różowego, fioletowego i niebieskiego – w tym we wszystkich odcieniach pośrednich.  Niektóre jadalne gatunki wykorzystywane są jako rośliny lecznicze. W tym

• Fuksja magellańska [Fuchsia magellanica] – prawdopodobnie najbardziej znany gatunek o szkarłatnych działkach kielicha i fioletowych płatkach. Utrzymuje kwiaty do przymrozków.
• Fuchsia triphylla –  pochodząca z wysokich Andów, o ciemnooliwkowych liściach z fioletowymi spodami, i smukłych, zwisających  szkarłatno-pomarańczowych kwiatostanach. Kwitnie od wiosny do późnego lata.
• Fuksja krzaczasta [Fuchsia fulgens] – pochodząca z górzystych terenów Meksyku, o groniastych, jasnoczerwonych, rurkowatych kwiatostanach.  Łacińskie „fulgens”znaczy dosłownie: błyszczeć, lśnić.
• Fuksja boliwijska [Fuchsia boliviana] – pochodząca z Boliwii i Peru z wiechami ciemnoczerwonych kwiatów. Odporna do temperatury −4°C.

W tradycyjnym zielarstwie

Maorysi i kultury Ameryki południowej wykorzystywali kilka gatunków fuksji do celów kulinarnych i leczniczych. Kwiaty dla łagodzenia wysypek skórnych, podrażnień, świądu, pęcherzy, aft.  Ze zmiażdżonych kwiatostanów robiono okłady odciski i modzele.

Herbatki z kwiatów i jagód stosowano jako środek przeciwzapalny, poprawiający nastrój, moczopędny przy dolegliwościach pęcherza i na obrzęki. Z jagód i korzeni wyrabiano maści, olejki, krople do uszu. Nalewki z jagód i kwiatów stosowano w depresyjnych stanach melancholii i nadwrażliwości emocjonalnej. W niektórych regionach Ameryki Pd do dziś funkcjonuje nazwa etniczna fuksji – corazón – czyli serce.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, słodki, ostry
Energetyka: chłodzi, osusza z nadmiaru wody, nawilża skórę
Tkanki: żołądek, nerki, pęcherz moczowy, jelita, skóra, błony śluzowe
Działanie: Usuwa nadmiar płynów i toksyn, obniża gorączkę, łagodzi podrażnienia, relaksuje

Wierzono, że na głębszym poziomie fuksja pomaga pogodzić się z traumami z przeszłości, pozwala pewniej kroczyć  do przodu, synchronizuje  obydwie półkule mózgowe.

Co mówi nauka?

Fuksje zawierają olbrzymie ilości antocyjanów, o silnym działaniu  przeciwutleniającym [1]. Zawierają garbniki, polifenole, kwasy tłuszczowe, kwas fuksynowy, pigmenty, glukozydy, witaminy i mikroelementy.

Działanie: antyoksydacyjne, antyseptyczne, przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe, kojące, regenerujące, relaksujące, obniżające (znacznie) ciśnienie krwi [2].

Niektóre gatunki fuksji mają działanie przeciwgorączkowe, łagodzą ostre i przewlekłe stany zapalne, zapobiegają chorobom zwyrodnieniowym.

W Niemczech, Rumunii i innych krajach europejskich kwiaty i jagody wykorzystuje się w kuchni do sałatek, ciast, napojów i przetworów. Przemysł kosmetyczny pozyskuje naturalne barwniki i składniki do produkcji mydeł, kremów, pomadek, balsamów i produktów do kąpieli.

Fuksje przepisy

Owoce wszystkich fuksji są jadalne. Różnią się smakiem, od przyjemnej słodyczy, przez kwaskowate cytrynowe, ostro pieprzne po bardzo gorzkie. Im ciemniejsze jagody tym słodszy smak.

Dżem z fuksji 

• Pół kilograma dojrzałych jagód
• Jedno jabłko
• Szklanka, półtora cukru
• Łyżka soku z cytryny

Pokrojone drobno jabłko i jagody fuksji zalać nad powierzchnię syropem ugotowanym z wody i cukru. Doprowadzić do wrzenia, gotować na małym ogniu do zgęstnienia, dodać sok z cytryny, wymieszać i przelać do słoiczków.

Galaretka

• Po szklance kwiatów i owoców
• 2 szklanki wody
• Sok z jednej cytryny
• Słodkie jabłko, obrane pokrojone na cząstki
• Szklanka cukru
• 2 łyżki żelatyny

Wszystkie składniki połączyć w garnku, gotować 10 minut. Zdjąć z ognia, lekko przestudzić, dodać żelatynę i wymieszać.

Herbatka
Napar można zrobić z kwiatów bądź jagód. Świeże lub suszone zalewa się wrzątkiem, zaparza 5 minut.

Nalewka
Umyte owoce wsypać do słoja, zalać spirytusem. Odstawić na miesiąc. Odcedzić owoce i dolać gorącego syropu z wody i cukru. Odstawić w chłodne miejsce.

Okłady
Rozgnieść kwiaty aż puszczą sok. Nałożyć na skórę, owinąć gazą. Z kwiatów można zrobić oliwkę i maść na na stany zapalne skóry, obrzęki i bóle mięśniowe.