Karbieniec pospolity na choroby tarczycy, bezsenność, kaszel

Karbieniec pospolity [Lycopus europaeus] od wieków wykorzystywano w zielarstwie, z rośliny również pozyskiwano czarny barwnik. Nazwa prawdopodobnie pochodzi od charakterystycznych, karbowanych liści.

Tradycyjnie  stosowano w leczeniu kaszlu, chorób układu oddechowego i jako naturalny środek na bezsenność. Cyganie sokiem z karbieńca przyciemniali twarze do swych „magicznych” rytuałów,  stąd angielska nazwa gypsywort czyli cygańskie ziele.

Karbieniec pospolity

Jest byliną z rodziny jasnotowatych dorastającą do 80 cm. Lubi wilgotne miejsca, często występuje na brzegach strumieni i błotnistych terenach. Wyglądem trochę przypomina jasnotę. Rozgałęziona łodyga jest wzniesiona. Niewielkie, lancetowate listki są ułożone na krzyż.

Od czerwca do sierpnia na górnych częściach liści pojawiają się skupiska drobnych, białych, nakrapianych fioletowo kwiatów. Ich cechą charakterystyczną są podwójne prążkowane ramiona.

Karbieniec występuje niemal w całej Europie i dużej części Azji. Surowcem leczniczym są liście i kwiaty.

Karbieniec właściwości lecznicze

Głównymi związkami aktywnymi karbieńca są flawonoidy, garbniki i pochodne kwasu fenolowego, w tym kwas kawowy i rozmarynowy. Roślina zawiera również gorzkie olejki eteryczne, lykopinę oraz magnez, mangan, żywice.

Swoje działanie zawdzięcza synergii aktywnych składników a nie pojedynczym substancjom. Gdy usuwa się mangan z ekstraktu następuje wyraźne zmniejszenie wpływu na tarczycę. To samo gdy usuwane są garbniki lub inne substancje.

Głównym zastosowaniem karbieńca jest leczenie nadczynności tarczycy. [1], [2]. Wyciąg z ziela karbieńca wpływa na metabolizm jodu i uwalnianie tyroksyny. Obniża poziom TSH, który pobudza wytwarzanie T3 i T4. Znajduje zastosowanie w leczeniu nadczynności tarczycy, choroby Gravesa-Basedowa. Zmniejsza nadpobudliwość nerwową, kołatanie serca, nadmierną potliwość, ogólny niepokój i objawy towarzyszące nadczynności tarczycy.

Karbieniec ma ponadto działanie:

• uspokajające, tonizujące, relaksujące układ nerwowy,
• nasenne, przeciwbólowe
• przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze
• ściągające, przeciwkrwotoczne,
• przeciwbiegunkowe
• przeciwutleniające
• poprawiające metabolizm
• działa przeciw kaszlowi, infekcjom

Od niedawna wiadomo, że karbieniec może  hamować produkcję hormonów płciowych i glukagonu, hormonu tycia zwiększającego poziom cukru we krwi. Chińczycy odkryli w 2000 roku, że ekstrakt z liści karbieńca hamuje enzymy wzmagające produkcję kwasu moczowego. Medycyna wschodnia wykorzystuje go w leczeniu dny moczanowej.

W badaniach eksperymentalnych potwierdzono leczniczy wpływ karbieńca na układ moczowo-płciowy i przysadkę mózgową.

W tradycyjnym zielarstwie

W średniowieczu karbieniec stosowano w leczeniu malarii, gruźlicy, uporczywego, suchego kaszlu, chorobach układu oddechowego. Kwiaty wykorzystywano jako środek ściągający i relaksujący. Pomagano sobie w bezsenności, stanach lękowych, nadmiernej nerwowości i nadczynności tarczycy.

Profil energetyczny Smak: Gorzki Energetyka: chłodzi, osusza Tkanki: Płuca, gruczoły hormonalne

Karbieniec znajdował zastosowania przy nierównej pracy serca w zaburzeniach układu krążenia. Wiadomo, że uspakaja tętno, układ nerwowy i wzmacnia siłę skurczów serca. Świeże liście doskonale dezynfekują rany i hamują krwawienia. Wewnętrznie stosowano przy krwotokach żołądkowo-jelitowych, krwawieniach z płuc, nerek, obfitych miesiączkach. Zewnętrznie liście w postaci okładów używano do oczyszczania i szybszego gojenia ran.

Karbieniec przepisy i zastosowania

Napar z karbieńca
2-3 gramy suszonego ziela zalać szklanką wrzątku. Zaparzać 15 minut pod przykryciem. Przecedzić. Pije się do 3 szklanek dziennie przy dnie moczanowej, uporczywym kaszlu. W nadczynności tarczycy zaczyna się od szklanki dziennie przez 3 tygodnie, kolejno zwiększając do 2 i 3 szklanek dziennie. Przy odstawianiu ziela trzeba stopniowo zmniejszać dawkę, nie przerywać nagle.

Nalewka z karbieńca 
Na świeżym zielu proporcja 1:5, suszu 1:3 alkohol 45-65%. Stosuje się 3 razy dziennie po 20 kropli. W nadczynności tarczycy zaczyna od 5 kropli zwiększając dawkę do 60 dziennie. Przy odstawianiu stopniowo zmniejszając.

Sproszkowane ziele 
Suche ziele można zmielić na proszek i zażywać 2-3 gramy dziennie popijając obficie wodą.

Karbieniec można uprawiać w ogrodzie. Wymaga wilgotnej gleby i stanowiska słonecznego lub lekko zacienionego. Nasiona wysiewa się wiosną lub jesienią. Dawniej na przednówku, w okresach głodów korzeń rośliny jadano na surowo lub po ugotowaniu.

Przeciwwskazania

Nie stwierdzono toksyczności ani nie zanotowano skutków ubocznych ziela. Nie zaleca się podawania w ciąży, przy karmieniu piersią i dzieciom przed okresem dojrzewania.  Przy cukrzycy, niedoczynności tarczycy i poważnych chorobach należy stosować wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza.

Karbieniec może obniżać poziom cukru we krwi, hamować produkcję hormonów płciowych, laktogennych i glukagonu.