Moc ziół sposobem na dolegliwości zespołu jelita drażliwego

Stres, życie w biegu, natłok obowiązków, zaburzenia jelitowego układu nerwowego oraz stany zapalne mogą prowadzić do powstania przewlekłego schorzenia jelit, czyli zespołu jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Symptoms; IBS). Choć problemy żołądkowo-jelitowe mogą być zupełnie nieszkodliwe, bywają ogromnie uciążliwe, szczególnie gdy występują często lub nigdy całkowicie nie ustępują.

Jednym ze sposobów łagodzenia objawów IBS jest fitoterapia (ziołolecznictwo), stosowane od starożytności.

Zespół jelita drażliwego – objawy

Chociaż zespół jelita drażliwego nie zagraża życiu, jego objawy to poważne obciążenie mające negatywny wpływ na jakość życia chorych. Pacjenci skarżą się na utrzymujące się w czasie biegunki i zaparcia, często występujące naprzemiennie. W jelitach gromadzą się gazy, co może powodować dyskomfort. Pojawiają się wzdęcia i rozproszony ból oraz uczucie niepełnego wypróżnienia. Objawy zespołu jelita drażliwego mogą występować pojedynczo, lecz często obserwowanym zjawiskiem jest nakładanie się różnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Przyczyny występowania tej choroby nie są znane, ale jej objawy wynikają z różnych zaburzeń w przewodzie pokarmowym².

Czytaj także: Czym jest Dyspepsja zwana również Niestrawnością Czynnościową

Ziołolecznictwo jednym ze sposobów na dolegliwości IBS

Większość leków celuje w jeden określony symptom, przez co pacjenci muszą łączyć różne preparaty, co jest obarczone ryzykiem niekorzystnych interakcji pomiędzy różnymi lekami. W związku z tym, lekarze gastroenterolodzy rekomendują stosowanie leczenia wielokierunkowego, które jednocześnie będzie łagodzić kilka dolegliwości wynikających z zespołu jelita drażliwego¹. Oprócz czystej farmakologii, czyli chemicznie wytworzonych leków pod różnymi postaciami, można zastosować terapię zwaną ziołolecznictwem czy fitoterapią.

Fitoterapia to jedna z najstarszych form leczenia znanych człowiekowi. Już starożytni Chińczycy czy Egipcjanie stosowali zioła w celach leczniczych⁵. Średniowiecze było okresem rozkwitu ziołolecznictwa, którym zajmowali się mnisi. Zapisywali oni dane na temat ziół leczniczych, tworząc podstawy dla współczesnej nam fitoterapii⁶. Dziś, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szeroko opisuje roślinne produkty lecznicze oraz standardy oceny i kontroli jakości, zapewniające bezpieczeństwo i skuteczność stosowania³.

Ponieważ czynnościowe zaburzenia układu trawiennego, takie jak IBS, dają szereg różnych objawów, może być konieczne złożone podejście do leczenia, działające na wiele dolegliwości jednocześnie. Poniżej zostały przedstawione udowodnione klinicznie właściwości 9 ziół, które łagodzą skurcze brzucha, poprawiają trawienie, likwidują gazy czy wykazują działanie przeciwzapalne⁴.

fot. http://www.iberogast.pl/

• Ubiorek gorzki (Iberis amara) stymuluje ruchliwość (perystaltykę) i reguluje napięcie mięśni układu pokarmowego.
• Korzeń lukrecji (Angelicae radix) poprawia trawienie i łagodzi skurcze żołądka.
• Kwiat rumianku (Matricariae flos) o działaniu przeciwzapalnym, przeciwskurczowym
• Owoc kminku (Carvi fructus) działa przeciwbakteryjnie, łagodzi skurcze i działa wiatropędnie
• Owoc ostropestu plamistego (Cardui mariae fructus), poprawia pracę żołądka oraz wspomaga trawienie i działa wiatropędnie dzięki zawartości substancji aktywnie chroniących komórki
• Liść melisy lekarskiej (Melissae folium) likwiduje gazy, działa rozkurczowo i przeciwzapalnie
• Liście mięty (Menthae piperitae folium) sprzyjają eliminacji gazów oraz działają przeciwskurczowo oraz przeciwwymiotnie
• Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonii herba) łagodzi skurcze przewodu pokarmowego, stymuluje także wytwarzanie żółci oraz działa przeciwbakteryjnie
• Korzeń lukrecji (Liquiritiae radix) łagodzi skurcze oraz wykazuje działanie przeciwzapalne

Sama uprawa jednak nie wystarcza

fot. uprawa rumianku

Obecnie fitoterapia jest ważną dziedziną farmakoterapii. Co czwarty lek to preparat pochodzenia roślinnego. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że 80 procent ludzi na świecie polega na lekach ziołowych w odniesieniu do podstawowej opieki zdrowotnej⁵. Doświadczenie wielu stuleci nie jest dziś traktowane jako wystarczający dowód naukowy. Możemy sami wyhodować sobie zioła w przydomowym ogrodzie i wspomagać się nimi, jednak w fitoterapii, jaką rekomenduje WHO, najważniejsza jest jakość ziół oraz odpowiedni sposób ich przetwarzania, tak by zachować wszystkie właściwości lecznicze. Wymaga to odpowiednich warunków oraz wysokich standardów produkcji^3,5.

Tworzenie leków pochodzenia naturalnego nie jest łatwe – każda roślina ma inne działanie oraz zawiera wiele różnych substancji aktywnych. Skuteczność ziół jest w dużej mierze uzależniona m.in. od miejsca ich upraw, jakości gleby, a także od pory zbioru oraz sposobu ich przetwarzania. Pozyskanie z roślin substancji leczniczych jest także procesem złożonym, wymagającym ścisłej kontroli³.

Zgodnie z nowoczesnymi standardami, właściwe i poprawne zastosowanie fitoterapii, powinno być rozpatrywane pod kątem bezpieczeństwa, skuteczności oraz jakości. Kryteria te ocenia się na podstawie badań klinicznych lub poprzez odniesienie do udokumentowanych, tradycyjnych zastosowań poszczególnych roślin³. Wprowadzenie preparatów na rynek wymaga urzędowej zgody, której udzielają odpowiednie polskie instytucje, jak Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Dobór odpowiedniego preparatu ziołowego

Preparaty ziołowe mogą występować zarówno w postaci leku, jak i suplementu diety, dlatego zdecydowanie lepiej wybierać preparaty przebadane i z udowodnioną skutecznością⁵. Przed dokonaniem wyboru odpowiedniego produktu pochodzenia naturalnego, należy sprawdzić informacje dotyczące preparatu, kierując się przede wszystkim składem jakościowym i ilościowym oraz badaniami klinicznymi.

Źródła:

1. Ottillinger B et al. STW 5 (Iberogast®) – a safe and effective standard in the treatment of functional gastrointestinal disorders. Wien Med Wochenschr 2013; 163: 65-72.
2. World Gastroenterology Organisation Global Guidelines – Irritable Bowel Syndrome: a Global Perspective. Sep 2015. [Cited: 13 April 2016]. Available from:www.worldgastroenterology.org/guidelines/global-guidelines
3. World Health Organization: WHO guidelines for assessing quality of herbal medicines with reference to contaminants and residues 2007. http://apps.who.int/medicinedocs/documents/s14878e/s14878e.pdf.
4. Vinson B. Development of Iberogast: Clinical evidence for multicomponent herbal mixtures. In: Cooper R, Kronenberg F., editors. Botanical medicine: from bench to bedside. New Rochelle: Mary Ann Liebert 2009; pp. 167-189.
5. Herbal Medicine, http://www.umm.edu/health/medical/altmed/treatment/herbal-medicine.
6. Knoss W., Toxicity of Herbal Medicines: From Past to Present to Future, https://rd.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-43806-1_1.