Osika - topola drżąca. Zielarskie zastosowania i przepisy

Osika – topola drżąca. Zielarskie zastosowania i przepisy

4 marca 2024
Autor redakcja

Osika [Populus tremula] powszechnie występuje w umiarkowanych strefach Europy, Bliskiego Wschodu i na Syberii. W Polsce jest najbardziej pospolitym gatunkiem topoli. Przy najmniejszym wietrze drży, trzepocze, faluje stąd nazwa topola drżąca.

Spośród wszystkich gatunków najszersze zastosowanie ma czarna topola, zwana nadwiślańską, medycyna ludowa wykorzystuje również różne części osiki.

Osika drżąca topola

Osika jest średniej wielkości drzewem z rodziny wierzbowatych. Wyrasta do 15 metrów wysokości, korona osiąga szerokość najwyżej 5m. Prosty, wąski, smukły pień wygląda jak kolumna. Dolne gałęzie wyrastają prawie prostopadle, najwyższe są pionowo wzniesione.

Kora często pokryta przetchlinkami w kształcie rombu. U młodych osobników gładka, oliwkowej barwy. Pnie starszych drzew ciemnieją, w dolnych częściach są spękane, często pokryte porostami, które nadają im czarny wygląd.

Ciemnobrązowe, smukłe gałązki porastają okrągłe, ząbkowane po brzegach liście. Mają długie ogonki, przeto drżą przy najmniejszym wietrze. Osika zakwita na przełomie kwietnia i maja. Wytwarza kwiaty żeńskie albo męskie zebrane w kotki, wydające ziołowy aromat.

Wczesną wiosną zbiera się pączki listków i kwiaty. Liście od maja do czerwca, Suszy z przewiewnych zacienionych miejscach. Korę pozyskuje się z młodych drzewek o grubości o grubości 7-8 cm i z cienkich gałązek. Kroi się na 3-4 cm kawałki, suszy w suszarkach/piekarniku o temperaturze do 60°C. Przechowuje do 3 lat.

W tradycyjnym zielarstwie

Od starożytności listki i korę osiki stosowano leczeniu dny moczanowej, bólów artretycznych, gorączki. Nicholas Culpeper w XVII w pisał: ” Ciepły sok wyciśnięty z liści zakroplony do uszu łagodzi ból i stan zapalny.

Młode, lepkie pąki, zebrane zanim wyrosną liście, posmarowane miodem to dobre lekarstwo na oczy i przytępiony wzrok. Maść z osiki pomaga na wszelkiej infekcje ucha i stany zapalne, rany w dowolnych częściach ciała. Wieśniaczki używają do wysuszania mleka matek, które odstawiają dzieci od piersi.

Profil energetyczny:
Smak: gorzki, cierpki, paczki, kwiaty posmak słodki
Energetyka: chłodzi, osusza
Tkanki: żołądek, nerki, pęcherz, jelito grube
Działanie: Odblokowuje kanały energetyczne, rozpuszcza złogi, usuwa toksyczną, zimną wilgoć, stymuluje apetyt

Tradycyjnie osika jest uznawana za środek środek przeciwzapalny, przeciwgorączkowy, przeciwbólowy łagodzący gorączkę, kaszel, wspomagający oddawanie moczu. Nalewki, wywary, maści z kory, liści i pąków niosą ulgę w bólu, zmniejszają gorączkę i stan zapalny, oczyszczają z toksyn. Główne zastosowania:

Bóle stawów, krzyża, reumatyzm, artretyzm, dna moczanowa
Zaburzenia trawienia, biegunka, czerwonka, brak apetytu, anoreksja
Gorączka, infekcje, nadmierne gorąco płuc, kaszel z flegmą, zapalenie oskrzeli, astma,
Mętny mocz, skąpomocz, stany zapalne dróg moczowych, bolesne miesiączki,
Hemoroidy, trudno gojące rany, dolegliwości skóry, uszu, oczu
Gałązki do oczyszczania jamy ustnej, wzmacniania zębów

Co mówi nauka?

Kora osiki jest bogatym źródłem pierwiastków śladowych, zawiera gorzkie glikozydy, salicynę, popelinę, salikortynę, tremulacynę, olejki eteryczne, pektyny, garbniki, salicylany. Działanie: przeciwzapalne, antyseptyczne, ściągające, przeciwbólowa, przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne, wykrztuśne, moczopędne, tonizujące, stymulujące. Odwary działają korzystnie na wątrobę, pomagają usuwać drobne kamyki z pęcherzyka żółciowego. Drewno osiki jest miękkie, podatne na szkodniki, choroby. Korę trzeba pozyskiwać z młodych drzewek.

Odwar z kory osiki korzystnie wpływa na pracę wątroby, pomaga w usuwaniu drobnych kamieni z pęcherzyka żółciowego. Liście zawierają białka, kwasy tłuszczowe, błonnik, glikozydy, antycyjany, salicynę, karoten, kwas askorbinowy.

Pączki liści i kwiatów mają w sobie pokłady energii witalnej, wraz z całym arsenałem witamin i mikroelementów. Zbierane pod koniec zimy lub wczesną wiosną są wypełnione lepką, wonną, żywicą. Zbudowane z tkanki twórczej pąki kryją w sobie całą skoncentrowaną energię i wszystkie składniki potrzebne do wzrostu. W momencie tuż przed pęknięciem, komórki tkanki twórczej, tzw. merystem wierzchołkowy (odpowiednik ludzkich komórek macierzystych) znajdują się w fazie szybkiego podziału i namnażania. Wewnątrz pulsuje ogromna energia witalna z całą informacją o drzewie, jego liściach, zaczątkach kwiatów i wszystkich częściach oraz bogactwo składników: m.in. kwasy nukleinowe, oligelementy, witaminy, fitohormony: gibereliny, cytokininy, auksyny, specyficzne enzymy i odżywcze soki.

Zielarskie zastosowania osiki

Młode listki stosuje się do gorących okładów przy bólach reumatycznych, dnie moczanowej i złogach soli w obrębie stawów. Świeży sok wyciśnięty z liści pomaga na bóle reumatyczne, zewnętrznie na świerzb, ukąszenia owadów i ból ucha.

Korę zbieramy wczesną wiosną, nim rozwiną się liście. Wybieramy zdrowe, młode gałązki o średnicy 3-7 cm. Zdejmujemy korę nożykiem i suszymy rozłożoną cienką warstwą. Ususzoną przechowujemy w pojemnikach nieprzepuszczających powietrza bez dostępu światła.

Napar z kory
Łyżką stołową zalać szklanką wrzątku, zaparzać 10-15 minut pod przykryciem. Po odcedzeniu można dosłodzić miodem. Stosuje się przy zaburzeniach apetytu i trawienia.

Wywar
Łyżkę ususzonej kory zalać szklanką wody, gotować pod przykryciem 15-20 minut. Odstawić na kwadrans do przestudzenia. By odczuć pozytywny skutek pije się regularnie po 1/3 szklanki 3-4 razy dziennie. Stosuje się przy biegunkach, kaszlu, przeziębieniach, przepuklinie, szkorbucie, gorączce, bólach stawów. Płukanki łagodzą bóle zębów.

Nalewka z kory osiki

Świeżo ściętą korę z gałązkami zalać w słoiku mocnym alkoholem. Odstawić na 2 tygodnie w ciemnym miejscu. Co kilka dni wstrząsnąć słoikiem. Przecedzić i przelać do butelek. Nalewkę przechowuje się 7-8 lat. Zewnętrznie stosuje przeciwbólowo do smarowania stawów. Wewnętrznie 30-60 kropli dziennie rozpuszczonych w wodzie. Nalewka ma działanie przeciwrobacze, niszczy struktury narządów wewnętrznych pasożytów. Stosuje się przy zapaleniu żołądka, biegunkach, czerwonce, hemoroidach. Przy nerwobólach, zapaleniu korzonków, rwie kulszowej pomocne są wywary ze świeżej kory w kąpielach.

Oliwka z kory osiki
Suszoną korę lub młode gałązki pokroić na drobne kawałki, zalać oliwą z oliwek. W kąpieli wodnej podgrzewać około godzinę, przez kilka dni. Przecedzić starannie i przelać do wyparzonych słoiczków. Stosuje się do smarowania obolałych stawów i mięśni. Kosmetycznie dla cery trądzikowej lub tracącej jędrność.

Rozpuszczając w oliwce wosk pszczeli otrzymamy maść na hemoroidy, egzemę, rany, oparzenia.