Pomurnik lekarski [Parietaria officinalis] to chwast z rodziny pokrzywowatych, będący reliktem dawnych upraw.
Rośnie na przydrożach, przypłociach, rumowiskach, w pobliżu opuszczonych domów. Często spotykany w pęknięciach ścian budynków, chodników, wzdłuż opuszczonych kwietników. Stąd łacińska nazwa oznaczająca mur, ścianę.
Polskie stanowiska są przeważnie pozostałością po dawnych uprawach, głównie w średniowiecznych klasztorach. Po konserwacjach murów wiele z nich zanikło, ale roślina pojawia się w nowych miejscach.
Pomurnik lekarski
Parietaria jest niewielką byliną wieloletnią dorasta do wysokości 80-100 cm. Wyglądem przypomina pokrzywę, ma zwykle pojedyncze, czerwonawe, wyprostowane łodygi.
Podłużnie, błyszczące jajowate liście o 3 nerwach, bez włosków parzących z obu stron są zaostrzone. Niewielkie, zielonkawe kwiaty skupione w gęste, kuliste kwiatostany. Owocem jest drobna niełupka.
Roślina tworzy zwarte kępy lub łany, w miejscach zacienionych, z małym nasłonecznieniem. Kwitnie od czerwca do września. Surowcem leczniczym jest ziele pomurnika, zbierane w okresie kwitnienia wraz z kwiatostanem oraz korzeń.
W tradycyjnym zielarstwie
Marcin z Urzędowa w Herbarzu z roku 1595 wspominał, że pomurnik uprawiano w przydomowych i przyklasztornych ogródkach. Z czasem roślina rozprzestrzeniała się do miast, zasiedlając mury i miejskie bruki.
Dawniej powszechnie pomurnik stosowano do leczenia chorób układu moczowego, nerek, reumatyzmu i zewnętrznie na skórę. Rośliny mające związek z skałą, kamieniami, rosnące na podłożu skalnym, żwirowym pomagają usuwać złogi, piasek, kamienie, leczyć nieżyty oskrzeli, żołądka i jelit.
Profil energetyczny
Smak: słony, gorzki, cierpki
Energetyka: od neutralnej do chłodzącej, osusza
Tkanki: płuca, wątroba, nerki, pęcherz moczowy
Działanie: osusza wilgoć, flegmę, oczyszcza krew, otwiera przepływ, tonizuje układ moczowy i wątrobę.
Pomurnik jest doskonałym tonikiem dla nerek i pęcherza moczowego. Działa kojąco i zwiększa przepływ moczu, jednocześnie redukując stany zapalne. Pomaga rozpuszczać kamienie w nerkach i układzie moczowym.
Otwiera przepływ, pomaga w zaburzeniach metabolicznych, przy gromadzeniu i zastoju płynów ustrojowych np. otyłość, cellulit, cukrzyca, reumatyzm. Ma silne działanie ma silne właściwości oczyszczające. Po krótkim okresie stosowania można zauważyć, że wraz usunięciem nadmiaru płynów, pozbywamy się zbędnych substancji nagromadzonych w stawach. Wyraźnie łagodzi bolesne objawy.
Co mówi współczesna nauka?
Pomurnik jest bogaty w sole mineralne – potas, wapń, magnez, flawonoidy, garbniki, goryczki, taniny i kwasy organiczne. Ze względu na stosunkowo małe zainteresowanie, słabo poznany pod kątem działania.
Jednak bogate doświadczenie w tradycyjnym zielarstwie dowodzi, że roślina jest niezwykle pożyteczna w leczeniu wielu dolegliwości.
- Działanie: moczopędne, oczyszczające, zmiękczające, napotne, przeciwzapalne, wykrztuśne
- Pomurnik rozpuszcza kamienie układu moczowego, wypłukuje złogi reumatyczne
- Łagodzi kaszel, astmę, problemy z oddychaniem
- Bardzo skutecznie redukuje obrzęki pochodzenia nerkowego, krążeniowego, cukrzycowego, limfatycznego
Uwaga: W okresie pylenia pomurnik może powodować alergie, reakcje krzyżowe wywołuje morwa, bazylia, figi, groszek.
Tradycyjnie zastosowania pomurnika
- W leczeniu chorób dróg moczowych, nerek, pęcherza
- Zaburzeniach retencji płynów, obrzękach
- Kamicy nerek i dróg moczowych
- Zapalenia pęcherza i dolegliwościach towarzyszących
- Chorobach stawów, reumatycznych
- Leczeniu zaburzeń metabolicznych, gdzie celem jest redukcja płynów ustrojowych otyłość, cukrzyca, cellulit
- Wspomagająco w leczeniu chorób związanych z zatrzymywaniem płynów i obrzęków – słabe krążenie, nadciśnienie
- Zewnętrzne w leczeniu ran, wrzodów, oparzeń.
Pomurnik zastosowania lecznicze
Pomurnik jest szeroko rozpowszechniony na włoskim wybrzeżu morza Śródziemnego i pobliskich wyspach. Jest tu popularnym dodatkiem w kuchni do zup, nadzień, omletów i od pokoleń sprawdzonym środkiem leczniczym.
- Tradycyjnie służy do okładów na urazy i skręcenia. Utłuczony miesza się z octem i białkiem jajka. Okłada uraz i bandażuje.
- Stłuczone na miazgę liście stosuje się na owrzodzenia, czyraki, rany, podrażnienia, pęknięcia skóry, hemoroidy.
- Świeże listki wykorzystuje w leczeniu zapalenia spojówek i jęczmienia nacierając powieki.
- Jako środek do odrobaczania dzieci sieka się listki z ząbkiem czosnku, miesza z oliwą z oliwek.
- Napary z kwitnących kwiatostanów wykorzystuje się w inhalacjach przy przeziębieniach, alergiach wziewnych i układu pokarmowego
Przy chorobach układu moczowego pomurnik dobrze łączy się z pietruszką, mącznicą, jałowcem i skrytkiem (aphanes),
Herbatka z pomurnika
Łyżkę świeżego ziela lub 2 łyżki suszu zalewa się 250 ml wrzątku. Zaparza kwadrans pod przykryciem. Pije 2-3 razy dziennie w zaburzeniach retencji płynów, chorobach dróg moczowych, problemach metabolicznych. Jako środek na hemoroidy zaparza się 2 godziny. Stosuje 2 łyżki co 3-4 godziny.
Sok z liści i łodygi
Pomaga w anginach, przewlekłym kaszlu. Miesza się łyżeczkę z wodą, zażywa 3-4 razy dziennie. Sok trzymany w ustach łagodzi ból zębów. Stosowany do płukania gardła łagodzi ból, chrypkę. Dioskurydes pisał, że w lewatywach dobry jest „przy bólach macierzy i kolkach”.
Wywar z korzenia
5 g sproszkowanego korzenia gotuje się kilka minut w 250 ml wody. Odstawia do naciągnięcia na godzinę. Pije szklankę wywaru 3 razy dziennie przed posiłkiem przy astmie oskrzelowej. Zewnętrznie robi wywar z 8 g korzenia na 250 ml wody. Stosuje do okładów na skórę, płukanek do włosów, nasiadówek przy hemoroidach.
W starych księgach znalazłam jeszcze jeden przepis.
Należy przygotować napar z pomurnika pozyskanego w odpowiednim rytuale. „Trzeba wyrwać roślinę lewą ręką ze wschodniego muru budynku w noc przy pełni księżyca. Wywar postawić na noc na parapecie, bez wyjmowania rośliny zanurzonej w wodzie. Niestety, autorzy nie wyjaśnili celu postępowania 🙂
Na koniec mała ciekawostka: ziele pomurnika bardzo ładnie czyści szkło, usuwając wszelkie osady z butelek i wazonów.
B. della Porta