Przetacznik leśny oczyszcza krew, łagodzi problemy skórne

Przetacznik leśny [Veronica officinalis] potocznie zwany weroniką, potocznikiem poderwańcem był niegdyś popularnym leczniczym zielem, które dziś  wyszło z mody. Niefortunnie, bo to bardzo dobre ziele wrażliwych żołądków, oczyszcza krew i pomaga w problemach skórnych.

Napary z przetacznika mają smak zbliżony do herbaty – lekko gorzki, cierpkawy. We Francji nazywano ziele thé d’Europe – herbatą europejską, we Włoszech szwajcarską – tè svizzero.

Nazwa botaniczna przetaczników pochodzi o imienia św. Weroniki, która otarła twarz Chrystusowi w drodze na Kalwarię. Gatunkowa nawiązuje do leczniczych właściwości stosowanych w medycynie.

Przetacznik leśny

Dziko rośnie na żyznych lekko wilgotnych glebach Europy, zachodniej Azji  i wschodnich częściach Ameryki Północnej. W Polsce dość  pospolicie występuje na obrzeżach lasów, w zagajnikach, leśnych polanach, pastwiskach, przydrożach, miedzach, rowach i terenach wylesionych.

Przetacznik leśny jest niewielką, lekko owłosioną byliną dorastającą do 20 cm. Proste łodygi i matowo-zielone ze srebrnymi refleksami liście są jajowate, brzegami karbowane. Kwitnie od maja do sierpnia. Skupiska kwiatów zebranych w grona przybierają barwy od bladoniebieskiej do fioletu. Po dotknięciu przetacznik łatwo gubi liście.

Rodzina przetaczników liczy kilkaset gatunków.  

Poza leśnym, w zielarstwie wykorzystuje coraz rzadziej występujący przetacznik kłosowy [Veronica spicata] i ożankowy [Veronica chamaedrys].  Wszystkie mają podobne właściwości i zastosowania. 

Ziele przetacznika zbiera się w okresie kwitnienia, suszy w przewiewnym, zacienionym miejscu.

W tradycyjnym zielarstwie

Od stuleci przetacznik leśny uważano za ziele wszechstronnie oczyszczające. Stąd polska nazwa prawdopodobnie pochodzi od słów – przetaczać krew, oczyszczać.  Herbatki z ziela wykorzystywano do czyszczenia „brudnej krwi”, w dolegliwościach skórnych, schorzeniach oskrzeli, wątroby, nerek, dla przywrócenia równowagi w układach: nerwowym, pokarmowym, moczowym, oddechowym.

Tradycyjnie stosowano na ukąszenia węży, trudno gojące rany, egzemy, zmiany skórne. W leczeniu malarii, infekcji, astmy, kaszlu, gruźlicy, krwioplucia, krwotoków. W herbatkach z innymi ziołami przy bólach artretycznych, reumatycznych, podagrze, dolegliwościach trawiennych, zawrotach głowy i jako środek moczopędny w schorzeniach dróg moczowych, krwiomoczu, kamicy.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, cierpki
Energetyka: lekko chłodzi, osusza
Tkanki: śledziona, żołądek, wątroba, płuca
Działanie: Oczyszcza krew z toksyn, usuwa przekrwienie i nadmiar gorącej wilgoci, tonizuje luźne tkanki, hamuje krwawienie

Przetacznik leśny jest rośliną o słabym aromacie, po wysuszeniu bezwonny. Jako gorzkie zioło pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia przyswajanie i usuwanie odpadów. Mocno wspomaga w oczyszczaniu krew, wątrobę i płuca. Jest świetnym ziołem na zaniki pamięci, działa korzystnie na umysł i procesy myślowe. Wspomaga pracę śledziony/żołądka, łagodzi różnego rodzaju alergie.

Na głębszym poziomie przywraca poczucie bezpieczeństwa i harmonii z otoczeniem. Przetacznik leśny i esencje kwiatowe wskazane dla nieśmiałych osób, które subiektywnie czują się samotne, wyobcowane, odizolowane, wykluczone.

Co mówi nauka ?

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu przetacznik leśny wchodził w skład oficjalnych medykamentów. Roślina jest bogata w glikozydy irydoidowe. Zawiera liczne związki fenolowe, garbniki, flawonoidy, fitosterole, kwasy: kawowy, chlorogenowy, kwercetynę, luteolinę, apigeninę.

Działanie: tonizujące, ściągające, oczyszczające, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwdrobnoustrojowe, napotne, moczopędne, wykrztuśne, relaksujące [1].. Reguluje przemianę materii, oczyszcza organizm usuwając toksyny przez skórę, chroni miąższ wątroby.

Główne zastosowania:

• Zaburzenia trawienia, słaby żołądek, owrzodzenia, problemy z przyswajaniem,
• Nieżyty oskrzeli i płuc, kaszel, chrypka, astma, gorączka, ból gardła, zapalenie błon śluzowych jamy ustnej
• Ogólne osłabienie, nerwowość, lekkie stany depresyjne, zawroty głowy
• Problemy skórne na skutek nadmiaru toksyn, podrażniania, swędzące wysypki, owrzodzenia, trudno gojące rany, upławy, hemoroidy
• Pomocniczo dolegliwości układu moczowego, reumatyzm, artretyzm, dna moczanowa

Przetacznik leśny przepisy

W niektórych kuchniach przetacznik leśny i gatunki pokrewne wykorzystuje się do aromatyzowania cięższych potraw, napojów i nalewek ułatwiających trawienie.

Napar 
1-2 łyżeczki ziela zalewa się szklanką wrzątku, zaparza kwadrans pod przykryciem. Stosuje 4 razy dziennie po ½ szklanki. Poprawia przemianę materii, oczyszcza krew, rozjaśnia umysł. Można wykorzystać do przemywania podrażnionej skóry, na rany, oparzenia, ukąszenia owadów oraz płukania gardła i jamy ustnej.

Odwar 
Łyżeczkę ziela zalewa się szklanką wody, gotuje 15 minut. Stosuje 2-3  razy dziennie  ½ szklanki przy bólach brzucha, wzdęciach, odbijaniu, wrzodach żołądka i dwunastnicy.

Maria Treben pisała: Przetacznik ma wspaniałe działanie przy nerwowości wynikającej z przemęczenia pracą umysłową. Szklanka herbatki wypita wieczorem przed snem, dzięki uspokajającemu działaniu dokonuje prawdziwych cudów. Szwajcarski ksiądz Kunzle polecał picie jej wieczorem ludziom, którzy intensywnie pracują umysłowo. Pozwala zachować dobrą pamięć, usuwa uczucie zawrotów głowy.

Przetacznik leśny w mieszankach

• Oczyszczenie krwi: 100 g ziela przetacznika, po 50 g mniszka i kopru włoskiego
• Odtrucie wątroby: w równych ilościach ziele przetacznika, korzeń łopianu i mniszka
• Kuracja po antybiotykach: z kurdybankiem i kwiatem nagietka
• Oczyszczenie dróg moczowych w równych ilościach z nawłocią
• Żółtaczka, zapalenie wątroby: po 50 g korzenia mniszka i przetacznika, 25 g cykorii podróżnik i przytuli wonnej. Herbatkę zaparza się z łyżki mieszanki na litr wrzątku, popija między posiłkami.
• Chrypka, nieżyt oskrzeli, suchy kaszel- mieszanka 50 g ziela przetacznika i 20 g korzenia pierwiosnka.

Powiększenie śledziony
Wymieszać w równych ilościach przetacznik, nagietek i liść orzecha włoskiego. 3 łyżki mieszanki zalać trzema szklankami wody. Doprowadzić do wrzenia, zdjąć z ognia. Parzyć pod przykryciem 15 minut. Pije się ciepłe cały dzień małymi łykami.

Zaniki pamięci, zawroty głowy 

100 g ziela przetacznika oraz po 50 g ziela nawłoci i melisy.
3 łyżki  mieszanki zalać trzema szklankami wody, doprowadzić do wrzenia. Po zdjęciu z ognia zaparzać kwadrans pod przykryciem. Po przecedzeniu pije się ciepłe między posiłkami. Najsilniej działa w tej mieszance przetacznik kłosowy.

Maść z przetacznika

Świeżo zebrane ziele lekko podsuszyć, można połączyć z babką, gwiazdnicą lub nagietkiem drobno posiekać. W emaliowanym garnku roztopić 250 ml gęsiego smalcu, dorzucić zioła mieszając podgrzewać, aż tłuszcz się spieni.

Zdjąć z ognia, odstawić na 12 godzin i jeszcze raz podgrzać. Płynny tłuszcz odcedzić przez gazę, starannie odciskając zioła. Przelać do czystego słoiczka, przechowywać w lodówce.

Maść jest idealna na wszelkie podrażnienia skóry, wypryski, trądzik, świąd, pieczenie, użądlenia i hemoroidy. Przetacznik leśny jest doskonałym ziołem odmładzającym, regenerującym skórę. Dla celów kosmetycznych można zrobić balsam na bazie oliwy oliwek, oleju z słodkich migdałów, czy o korzystnym działaniu dla tkanki skórnej.