Rzeżucha czyli pieprzyca siewna przywraca siły, odżywia skórę i włosy

Rzeżucha symbolizuje wiosenne odrodzenie życia. Pojawia się na naszych stołach raz w roku jako element dekoracyjny. Tymczasem warto o niej częściej pamiętać, nie tylko w kontekście ozdoby.

Rzeżucha ma olbrzymie walory zdrowotne. Przywraca energię i witalność. Wojownicy starożytnej Persji wojownicy przed każdą walką raczyli się chlebem z grubą warstwą rzeżuchy by nabrać sił. Greccy lekarze polecali na trawienie, wzmocnienie, jako środek wykrztuśny i dezynfekujący.

Na ziemie polskie roślina dotarła w XV wieku i powoli zyskiwała popularność. Dziewiętnastowieczni medycy polecali 2-3 łyżki listków rzeżuchy popijać szklanką mleka by zapobiec gruźlicy i anemii.  Kiełki stosowano przeciw pasożytom przewodu pokarmowego, na owrzodzenia skóry, jamy ustnej i w kuracjach wzmacniających.

Pieprzyca siewna czyli rzeżucha

W istocie nazywa się pieprzyca siewna [Lepidium sativum] i należy do rodziny kapustowatych. Właściwe rzeżuchy [Cardamine] wyglądają nieco inaczej, jest ich wiele gatunków, rosną w lasach i na łąkach.

Nasza ozdoba świątecznego stołu ma charakterystyczny zapach i pikantny smak. Drobne listki są przebogate w witaminy, sole mineralne, żelazo, magnez, siarkę, chrom, wapń i łatwo przyswajalny jod. Zawiera przeciwutleniacze, które chronią przed nowotworami.

Wartościami odżywczymi przewyższają inne warzywa, a już na pewno nowalijki. Poza tym hodujemy je bez żadnych chemicznych nawozów.  Rzeżucha jest nieoceniona, kiedy dopada nas wiosenne zmęczenie, mamy poszarzałą cerę i matowe włosy.

Wiosną odbuduje nadwątlone siły, doda energii, odżywią ziemistą cerę, przywróci włosom blask.

Zalety zdrowotne pieprzycy siewnej

• Reguluje procesy trawienne, zapobiega niestrawności
• Ma działanie moczopędne, poprawia pracę nerek
• Wspomaga leczenie bronchitu, infekcji dróg oddechowych, ma właściwości wykrztuśne
• Dzięki dużej zawartości luteiny znakomicie wpływa na wzrok
• Poprawia funkcje wątroby, żył, tętnic i serca
• Obniża ciśnienie
• Wzmacnia kości, stawy, zapobiega osteoporozie
• Łagodzi reumatyzm i ataki dny moczanowej
• Obniża poziom cukru we krwi, wspomaga pracę trzustki
• Duża zawartość chromu reguluje apetyt, ułatwia odchudzanie
• Oczyszcza krew, odmładza komórki i tkanki wewnętrzne
• Poprawia stan włosów, skóry i paznokci
• Wzmacnia odporność, siły fizyczne i psychiczne
• Jest zalecana osobom anemicznym, osłabionym, rekonwalescentom i narażonym na stres
• Pomaga osobom z chorobą wieńcową, reumatyzmem, cukrzykom, przy dolegliwościach tarczycy

Jak wysiać rzeżuchę?

Roślina lubi wilgotne podłoże, najlepiej wysiać na mokrą gazę lub watę.

• Nasionka zalewamy w kubku wodą i czekamy aż zaczną się kleić.
• Delikatnie rozsmarowujemy po warstwie wilgotnej gazy umieszczonej w pojemniku, na odwróconym talerzu, salaterce
• Stawiamy w ciepłym miejscu na 2-3 dni.
• Zraszamy by podłoże nie wyschło
• Drugiego, trzeciego dnia wzejdą kiełki.
• Po 5-6 dobach zielona łączka z 4 cm „trawką” będzie gotowa do jedzenia

Ostrożnie obcinamy nożyczkami listki by mogły odrosnąć. Po przepłukaniu zimną wodą będą chrupiące. Jemy je na bieżąco, bo gdy przerosną zgorzknieją i stracą walory odżywcze.

Zastosowania rzeżuchy

Pieprzyca siewna nadaje potrawom pikantny smak.  Jest dodatkiem do kanapek, twarożków, jajek, sałatek, zup, białego barszczu. Z listków można zrobić pesto lub masło ziołowe.

Roślina jest szeroko stosowana w medycynie wschodniej.  Z nasion i listków przygotowuje się lekarstwa ajurwedyjskie o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Uspokajające vata i kapha dosha. Wywar z nasion stosuje się w leczeniu dny moczanowej, czkawki, czerwonki, biegunek. Wraz z kokosem ma działanie mlekopędne.

Pastę ze sproszkowanych nasion i oleju kokosowego stosuje się miejscowo na bóle stawów. Z sokiem cytryny dla rozjaśnienia plam i wygładzenia skóry.

Przepisy z rzeżuchy

Napój regenerujący
Kilka łyżeczek wyciśniętego soku lub garść listków zmiksować ze szklanką wody, odrobiną miodu i tłuszczu np. ghee, oleju kokosowego, masła. Pije się na czczo co drugi dzień.

Rozjaśnianie piegów, przebarwień
Wymieszać 3 łyżki świeżo wyciśniętego soku z łyżeczką miodu, wycisnąć odrobinę cytryny. Miksturą przemywa się twarz lub dłonie zostawia do wchłonięcia.  Tonik rozjaśnia i oczyszcza cerę, redukuje zmiany trądzikowe i podrażnienia.

Regeneracja włosów 
Świeżo wyciśnięty sok zmieszany z oliwą z oliwek wetrzeć w mokre włosy, zabezpieczyć folią i nałożyć ręcznik. Po pół godzinie spłukać wodą.

Wiosenna sałatka
Listki rzeżuchy, szczypiorek, rzodkiewkę wymieszać. Można dodać świeże listki pokrzywy, mniszka. Doprawić do smaku solą, odrobiną śmietany, jogurtem lub oliwą.

Według zachodnich ekspertów odpowiednia dawka rzeżuchy to 1-3 łyżki dziennie. Więcej może prowadzić do zapalenie pęcherza.

Receptury z ajurwedy

Z kolei ajurweda zaleca spożywać nie więcej niż łyżkę listków lub nasion 2-3 razy w tygodniu. Większa ilość i częstotliwość zwiększa bioenergię pitta i może doprowadzić do nierównowagi kapha.  W kuracjach leczniczych i wzmacniających stosuje się nasiona gotowane w mleku. Wówczas można stosować kilka dni z rzędu, pitta i kapha będą równoważone.

Mikstura odżywczo-regenerująca 

• Łyżka nasion rzeżuchy
• Pół szklanki wody
• Szklanka mleka
• 2 łyżki cukru trzcinowego jaggery
• Zmielone nasiono kardamonu

Namoczyć nasionka na noc. Gotować w wodzie na małym ogniu aż zrobią się półprzezroczyste. Dodać mleko i gotować aż osiągnie galaretowatą konsystencję. Tuż przed zdjęciem z ognia dodać jaggery, wymieszać do rozpuszczenia. Doprawić kardamonem, odstawić do ostygnięcia. Pije się w temperaturze pokojowej.

Mikstura jest polecana dla wzmocnienia po chorobach, osłabieniu, braku energii. Stosuje się w infekcjach wirusowych, nieżytach dróg oddechowych, kaszlu, gorączce. Bólach spowodowanych stanami zapalnymi. W regeneracji i przywróceniu sił po porodzie. Ma dobry wpływ na układ rozrodczy, pomaga leczyć upławy.

Maseczka ujędrniająca skórę
2 łyżki drobno posiekanych młodych listków wymieszać z żółtkiem, łyżką miodu i gęstego jogurtu.  Nałożyć na twarz i szyję, po 20 minutach zmyć.