Szanta zwyczajna – na płuca, serce, nerwy i ogólne wzmocnienie

Szanta zwyczajna [Marrubium vulgare] inaczej krzecina jest uniwersalnym ziółkiem o szerokich właściwościach leczniczych.

W starożytności wierzono, że odpędza złe moce stosowano jako odtrutkę. W średniowieczu krzecinę powszechnie uprawiano w przyklasztornych ogrodach, chorym na gruźlicę sok z szanty z dodatkiem miodu. A w XVII wieku zaczęto używać do produkcji piwa.

Szanta była ulubionym ziołem św. Hildegardy, uważała ją za cudowny środek na przeróżne choroby. „Jest ciepła, ma w sobie wystarczającą ilość soku i pomaga na różne choroby. A jeśli ktoś ma chore (słabe) i popękane wnętrzności, to niech pije ją często, a to je wyleczy”. Ziele polecał Paracelsus, ks. Kneipp, słynny szwajcarski zielarz Kunzle. 

Szanta zwyczajna

Nazwa botaniczna pochodzi od hebrajskiego marrob, co oznacza gorzki sok jednej z roślin używanej w Palestynie podczas święta Paschy. Szanta jest wieloletnią rośliną z rodziny jasnowatych. Z wyglądu przypomina jasnotę białą, ale jest jaśniejsza.

Wyrasta do wysokości od 30 do 60 cm. Ma wzniesione gałęziaste łodygi z których wyrastają karbowane liście. Dolne zaokrąglone, górne jajowatego kształtu pokryte jasnymi włoskami, w dotyku filcowate.

Dziko szanta rośnie przy drogach, na łąkach i pastwiskach. Ale coraz trudniej ją znaleźć, z winy człowieka jest gatunkiem krytycznie zagrożonym.  Ale można uprawiać w ogródkach, jest niewymagającą wieloletnią rośliną i bez problemu przetrzymuje zimę.

Surowcem leczniczym jest ziele zbierane przed i w czasie kwitnienia.

Tradycyjne zastosowania

Zapiski wskazują, że szantę stosowano w celach leczniczych już ponad dwa tysiące lat temu. Starożytni Egipcjanie nazywali „nasieniem Horusa”, stosowali jako antidotum na trucizny i panaceum na choroby układu oddechowego.

Paracelsus nazywał roślinę „lekarstwem na płuca”. W XVII wieku, Nicholas Culpeper pisał: „Syrop zrobiony z tej rośliny, uważam za doskonałą pomoc w usuwaniu twardej flegmy i zimnej wydzieliny z płuc osób starszych, zwłaszcza tych, które mają astmę i mają krótki oddech”.

Profil energetyczny
Smak: Gorzki, słony, ostry
Energetyka: Chłodzi, osusza
Tkanki: Płuca, śledziona
Działanie: Usuwa patologiczne ciepło, flegmę, tonizuje śledzionę, porusza energię Qi, uspokaja drżenia

Medycyna wschodnia wykorzystuje szantę w leczeniu uporczywego kaszlu i przekrwienia zatok. Jako zioło chłodzące skuteczne w obniżaniu gorączki, łagodzenia bólów głowy, objawów przeziębienia i grypy, które dotykają okolic głowy, szyi, klatki piersiowej. W doleglwościach trawiennych, przy skurczach, drżeniu, drgawkach.  Zewnętrznie w leczeniu półpaśca, zmian skórnych, egzemy, owrzodzeń i ran. Oraz jako środek do płukania gardła i jamy ustnej przy infekcjach.

W medycynie współczesnej

Szanta jest bogata w olejki eteryczne, garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy, śluzy, sterole, saponiny. Główny związek marubina, który wyłącznie występuje w szancie, ma działanie mukolityczne, rozrzedzające flegmę i rozluźniające  drogi oddechowe. Pomaga łagodzić kaszel, katar, zatkane zatoki.

Roślina jest przydatna szczególnie w zakresie wspomagania układu oddechowego i dobrego samopoczucia w okresie przeziębień i grypy.  Pomaga przy nawracających infekcjach gardła powiązanych z przewlekłym przekrwieniem wątroby. Również w przypadku, gdy ból gardła utrzymuje się długo po zakończeniu infekcji.  Łagodzi ból, koi błony śluzowe, obkurcza naczynia krwionośne. Przy grypie pomaga „wypocić” gorączkę.

Działanie: wykrztuśne, przeciwbólowe, moczopędne, oczyszczające, rozkurczowe, antybakteryjne, przeciwzapalne, napotne, odrobaczające, przeciwnowotworowe, łagodnie uspokajające

• Rozszerza naczynia krwionośnie, tonizuje serce i układ nerwowy
• Łagodzi kaszel, upłynn
• ia i odkaża wydzielinę ułatwiając odkrztuszanie
• Działa łagodnie, nie wysusza błon śluzowych, ale delikatnie oczyszcza
• Poprawia pracę wątroby, dróg żółciowych, łagodzi podrażnienia żołądka i błon śluzowych jelit

Wskazania do zastosowania

• Uporczywy kaszel, nieżyt oskrzeli, zapalenie opłucnej, astma, rozedma płuc, koklusz, świszczący oddech
• Przekrwienie zatok, ból gardła, zapalenie błon śluzowych, grypa, przeziębienie z gorączką, zaczerwienione oczy
• Zaburzenia trawienia, kamica żółciowa, żółtaczka, obrzęk wątroby, śledziony
• Zaburzenia czynności serca, kołatanie, nadciśnienie [1]
• Osłabiony układ nerwowy, nerwica
• Hemoroidy, infekcje intymne, nadmierna potliwość stóp, zapalne zmiany skórne
• W schorzeniach wątroby, dróg żółciowych, skurczach bolesnych szantę łączy się stosuję się z miętą, mniszkiem, krwawnikiem, koprem włoski, bobrkiem trójlistnym.
• W nerwowości, niemiarowości bicia serca z głogiem, walerianą, melisą i miłkiem wiosennym.
• W mieszankach wykrztuśnych można łączyć z macierzanką babką, ślazem, pierwiosnkiem. Dwie łyżki szanty lub mieszanki na 2 szklanki wrzątku.  10 minut się parzy i pije 2-3 razy dziennie.
• W leczeniu chorób płuc szantę dobrze jest łączyć z podbiałem, dziewanną , lobelią, prawoślazem, lukrecją i hyzopem . Dodanie odrobiny miodu do herbatki łagodzi mocno gorzki smak.

Szanta przepisy lecznicze

Napar z szanty
Łyżkę ziela zaparza się pół godziny w 200 ml wody. Pije w kilku porcjach przy niedomogach wątroby. Zewnętrznie przy upławach i do płukania gardła zaparza się z rumiankiem.

Lekarstwa  św. Hildegardy

Na kaszel:
Wymieszać po 4 łyżki kopru włoskiego, ogrodowego 3 łyżki szanty. Gotować 5 minut w 3/4 l wina. Pije się 3 razy dziennie kieliszek. „Kto kaszle, niech weźmie tę samą wagę kopru i koperku, doda trzecią część szanty, ugotuje z winem. Przecedzi przez płótno i pije, a jego kaszel złagodnieje”
Gardło:
Zagotować łyżkę ziela szanty z 1/8 litra wody. Po przecedzeniu dodać 1/4 litra wina i ponownie zagotować. Pije się 2 razy dziennie do ustąpienia objawów. „Kto choruje na gardło, niech ugotuje ją w wodzie, a następnie przecedzi przez płótno. Doda do wywaru dwukrotnie większą objętość wina. I zagotuje w misce z dostateczną ilością tłuszczu, a często to pijąc, będzie wyleczony.
Przepuklina, słaba tkanka łączna
Łyżkę szanty gotować ze szklanką wina 5 minut. Po odcedzeniu dodać 3 łyżki miodu. Pije się 3 razy dziennie dziennie kieliszek.

Syrop na przewlekły kaszel
Napar z 100 g ziela na 3/4 litra wody podgrzewać z 0,5 kg cukru do uzyskania konsystencji syropu. Pije się łyżkę 3, 4 razy dziennie.

Nadkwasota
Wymieszać suche nasiona koperku ogrodowego z szantą, majerankiem, krwawnikiem, tysiącznikiem i kłączem tataraku. Pije się napar z łyżki mieszanki na szklankę wrzątku. 

Choroby wątroby przepis o. Grzegorza Soroki
Wymieszać po 100 g korzenia mniszka, dziurawca, rumianku i krwawnika. Dołożyć po 50 g szanty, rdestu ptasiego, pokrzywy i perzu. Łyżkę ziół parzyć pół godziny pod przykryciem w szklance wrzątku. 2-3 razy dziennie pije się ciepły napar. Stosuje w przewlekłym zapaleniu wątroby, marskości, po nadużywaniu alkoholu.

Uwagi:

Nie stosuje się w ciąży. Duże dawki przetworów z szanty powodują spadek ciśnienia krwi. Ziele szanty wchodzi w skład wielu mieszanek. M.in granulatu Cholegran na niedomogi wątroby, dróg żółciowych i problemy trawienne.