Zapalenie wątroby – objawy, leczenie i zapobieganie

Wątroba to nasz największy wewnętrzny organ, bez którego organizm nie może funkcjonować. Narząd potrafi eliminować toksyny i radzić sobie z wieloma infekcjami, które go atakują. Kiedy jednak dojdzie do zakażenia wirusem typu B (HBV) lub C (HCV), w wątrobie rozwija się stan zapalny. Może on doprowadzić do marskości i niewydolności wątroby, a w efekcie do śmierci.
Jakie objawy wskazują na zapalenie wątroby, jak skutecznie rozpoznać chorobę i jak ją leczyć oraz jak zapobiegać zakażeniom?

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C – co warto o nim wiedzieć?

Zapalenie wątroby rozwija się najczęściej na skutek zakażenia wirusem typu B lub C (inne przyczyny to np. nadużywanie alkoholu, zakażenia bakteryjne). WZW B, któremu można zapobiegać, stosując szczepienia ochronne, przypomina grypę. Może również objawiać się żółtaczką (żółtawe zabarwienie skóry i oczu, ciemny koloru mocz) lub nie dawać żadnych objawów. Osoby, u których na podstawie badania krwi stwierdzono HBV, po kilku miesiącach zaczynają czuć się lepiej (choroba ustępuje samoistnie). Zdarza się jednak, że infekcja przeradza się w chorobę przewlekłą, która może prowadzić do marskości, niewydolności oraz raka wątroby.

U 2 na 3 osoby zakażonych wirusem typu C rozwija się przewlekła choroba wątroby, o której chory może nie wiedzieć przez lata. Wątroba jako bardzo sprawny narząd, który potrafi się samodzielnie regenerować i oczyszczać, może przez długi czas się bronić (i chronić też cały organizm) przed wyniszczającym wirusem. Chora osoba nie odczuwa żadnych objawów, a o infekcji dowiaduje się przypadkowo (np. kiedy chce oddać krew albo kobieta zachodzi w ciążę). Niektórzy z kolei doświadczają symptomów charakterystycznych dla zakażenia HCV, takich jak zmęczenie, utrata apetytu, ból stawów, choć nie doszło jeszcze do poważnego uszkodzenia narządu.

Jeśli infekcja wirusowa wątroby spowodowana typem B lub C trwa dłużej niż 6 miesięcy, przeradza się w chorobę przewlekłą, która wyniszcza narząd. W przypadku 95% dorosłych infekcja typu B ustępuje samoistnie, a chory nabywa odporność na całe życie. Chroniczne zapalenie wątroby rozwinie się u pozostałych 5% dorosłych. W przypadku niemowląt i małych dzieci wirus typu B prawie zawsze prowadzi do choroby przewlekłej. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może być tylko krótkotrwałą chorobą, jednak u 70%-85% osób przeradza się w infekcję chroniczną prowadzącą do poważnego uszkodzenia wątroby i innych narządów (nerek).

Objawy zapalenia wątroby

Pierwsze objawy zapalenia wątroby typu B pojawiają się zazwyczaj po 2-3 miesiącach od zakażenia. Może się jednak zdarzyć, że chory zacznie czuć się źle już 6 tygodni po rozpoczęciu infekcji, a nawet dopiero 6 miesięcy później. Do objawów HBV należą:

•  zmęczenie i osłabienie,
• brak apetytu,
• nudności i wymioty,
• ból w dole brzucha,
• ból mięśni i stawów,
• wysypka,
• mocz o ciemnym zabarwieniu,
• żółty kał lub odbarwiony stolec,
• zażółcenie białek ocznych i skóry (żółtaczka)

Objawy choroby są najczęściej silniej widoczne u dorosłych niż u dzieci, u których mogą nie pojawić się żadne oznaki infekcji.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C daje podobne symptomy co HBV. Przy obu zakażeniach wirusem pacjent może jednak nie doświadczać żadnych charakterystycznych objawów, przez co choroba rozwija się potajemnie.

Wirusowe zapalenie typu B i C – jak można się zarazić?

Żeby wirus typu B zakaził organizm, musi dojść do naruszenia ciągłości skóry i zetknięcia z krwią lub płynami ustrojowymi nosiciela. Wirusem można zarazić się przez kontakty seksualne z zakażoną osobą, strzykawki lub w trakcie porodu (dotyczy to dzieci, których matka choruje na HBV). Wirus typu B może też przedostać się do organizmu w trakcie wykonywania tatuażu lub przekłuwania uszu, używania wspólnych maszynek do golenia lub szczoteczek do zębów (jeśli wcześniej te wszystkie przedmioty miały kontakt z krwią i płynami ustrojowymi zakażonego).

HBV nie przenosi się przez jedzenie, wodę, w trakcie karmienia, całowania się, trzymania się za ręce czy przez kasłanie i kichanie.

Wirus typu B może przetrwać poza organizmem przynajmniej 7 dni i również wtedy potrafi zakażać. Dlatego potencjalnym zagrożeniem jest nawet zaschnięta krew.

Do zakażenie wirusem typu C dochodzi w trakcie kontaktów seksualnych oraz po zetknięciu z krwią chorego. Zagrożenie stanowi więc wielokrotne używanie tych samych igieł przez wiele osób (dotyczy to najczęściej osób zażywających narkotyki), przetaczanie krwi i poród (matka choruje na HCV). Wirusem można zarazić się również w trakcie kontaktów seksualnych, korzystania z przedmiotów osobistych, na których znajdują się pozostałości krwi, w trakcie wykonywania tatuażu oraz przy procedurach medycznych, takich jak szczepienia, pobieranie krwi czy leczenie zębów (w krajach rozwiniętych takie sytuacje to wyjątkowe przypadki).

Wirusowe zapalenie wątroby i leczenie

Przy ostrym wirusowym zapaleniu wątroby typu B nie podejmuje się żadnego leczenia. Ponieważ u większości osób dochodzi do samowyleczenia, pacjentowi zaleca się jedynie zmianę diety, wykluczenie określonych produktów (np. pokarmów bardzo tłustych i wysoko przetworzonych) i zrezygnowanie ze spożywania alkoholu (przynajmniej przez 1 rok). Pacjenci cierpiący na przewlekłe zapalenie wątroby typu B otrzymują jedynie leczenie wspierające, tj. terapię antywirusową. Nie ma jeszcze leków, które całkowicie eliminowałyby chorobę. Chorzy na HBV powinni regularnie wykonywać badanie wątroby i kontrolować, czy nie doszło do poważnych uszkodzeń narządu.

Podejście do zapalenia wątroby typu C i jego leczenia zmieniło się w 2011 r., kiedy wprowadzono nową i bardzo skuteczną terapię antywirusową. Od tego czasu u pacjentów z HCV, niezależnie od stopnia zaawansowania choroby, stosuje się leczenie trwające 12 tygodni, które prowadzi do wyeliminowania wirusa. Przy ostrym wirusowym zapaleniu wątroby typu C nie zaleca się żadnego leczenia, a terapię rozpoczyna się dopiero po 6 miesiącach trwania choroby (przez taki czas infekcja może ustąpić samoistnie).

Wirusowe zapalenie wątroby – co badać przy chorej wątrobie?

Jeśli pacjent nie należy do grupy ryzyka (nie ma przetaczanej krwi, nie przyjmuje narkotyków, ma jednego partnera seksualnego) i nie odczuwa żadnych objawów infekcji, o chorobie dowiaduje się najczęściej przypadkowo podczas rutynowych badań krwi.

HBV oraz HCV diagnozuje się tylko na podstawie badań serologicznych – same objawy mogą okazać się niewystarczające do stwierdzenia choroby. Wirusa HCV można wykryć już po 4-10 tygodniach od zakażenia, HBV – średnio po 4 tygodniach (od 1 do 9 tygodni). Żeby wykluczyć obecność wirusa, stosuje się bardzo czułe testy diagnostyczne wykrywające przeciwciała anty-HCV oraz badania laboratoryjne określające aktywność enzymów wątrobowych w osoczu. W diagnostyce wykorzystuje się ALT – badanie wzrostu aktywności aminotransferazy alaninowej oraz AST – badanie wzrostu aktywności aminotransferazy asparaginowej. Badanie wątroby pozwala określić, czy komórki narządu – hepatocyty uległy uszkodzeniu, czy wątroba prawidłowo spełnia swoje funkcje i czy nie gromadzi się w niej nadmiar żółci. Regularnej diagnostyce powinny poddawać się osoby cierpiące na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby. Ponieważ HBV oraz HCV prowadzą do poważnych uszkodzeń narządu, istotne jest stałe monitorowanie przebiegu choroby.

Wirusowe zapalenie wątroby – jak zapobiegać chorobie?

W przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B profilaktycznie stosuje się szczepienia ochronne. Pozwalają one zapobiegać zakażeniom lub łagodzić przebieg choroby, jeśli wirus dostanie się do organizmu. W Polsce szczepienie na WZW B znajduje się w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Każde dziecko może więc bezpłatnie otrzymać ochronę przeciwko wirusowi typu B.

Do tej pory nie znaleziono jeszcze szczepionki przeciwko WZW C. Zapobieganie infekcji polega więc na unikaniu kontaktów seksualnych z osobami zakażonymi (lub stosowania odpowiedniego zabezpieczenia), nieużywania tych samych igieł z innymi osobami, przestrzegania zasad higieny przy używaniu szczoteczek do zębów i maszynek do golenia.

Warto również stale wspierać swoją wątrobę, dbając o zdrową dietę, unikając nadmiernego spożywania alkoholu oraz leków. W przypadku zakażenia WZW B lub C narząd może samodzielnie poradzić sobie z wyeliminowaniem wirusa. Żeby mu w tym pomóc i przyspieszyć regenerację uszkodzonych komórek, możemy przyjmować preparaty zawierające niezbędne fosfolipidy.

HBV oraz HCV stanowią poważne zagrożenie dla naszej wątroby. Regularnie powinniśmy więc wykonywać badania krwi w kierunku przeciwciał, jeśli należymy do grupy ryzyka, przebywaliśmy w szpitalu lub wykonywaliśmy inwazyjne zabiegi kosmetyczne.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

https://www.cdc.gov/hepatitis/hbv/hbvfaq.htm#treatment
https://www.cdc.gov/hepatitis/hcv/hcvfaq.htm#section2
https://medlineplus.gov/hepatitistesting.html
http://www.prometeusze.pl/hcv_diagnostyka/
https://www.ntahc.org.au/sites/default/files/Resource/hepatitis_b.pdf
https://www.ntahc.org.au/sites/default/files/Resource/hepatitis_b.pdf
http://www.essentiale.pl/badania-w-chorobach-watroby
http://www.essentiale.pl/zapalenie-watroby-typu-b-i-c