Żołądek z perspektywy holistycznej – rodzaje zaburzeń i zioła

Żołądek to duży, ciężko pracujący mięsień, którego zadaniem jest mieszanie pokarmu z kwasami żołądkowymi i poprzez skurcze przesuwanie treści pokarmowej do dwunastnicy. Kwas solny aktywuje pepsyny, które rozkładają w żołądku białka. Jest tak silny, że w godzinę potrafi przerobić najtwardszy stek w mięsną papkę.

Cokolwiek wkładamy do ust, jest to w postaci nieprzyswajalnej.  Zanim składniki odżywcze trafią do komórek, układ pokarmowy musi wykonać szereg skomplikowanych czynności. Zadaniem żołądka jest mechaniczny rozkład pokarmu do procesów chemicznych w dwunastnicy i dalszej części przewodu pokarmowego i ostatecznej  absorbcji. Niedomagania żołądka na wstępnym etapie zaburzają cały proces trawienia.

Co najbardziej szkodzi na żołądek?

Żołądek odpowiada za trawienie pokarmów, jak i myśli i emocji. Jedne i drugie nie przetrawione pozostawiają dyskomfort. W wyniku ich zatrzymywania powstaje toksyczny szlam [ama], który stale spowalnia ciało, umysł i ducha. Nadmierne myślenie, lęki, ciągłe zamartwianie obciążają żołądek i ściśle z nim powiązaną  śledzionę, która blokuje przepływ energii w całym ciele.

Żołądkiem rządzi żywioł ziemi, związany z odżywianiem i słodkim smakiem. Energia Qi żołądka jest co „karmi” wszystkie narządy by miały wystarczającą moc do wykonywania swoich funkcji. Czego nie lubi żołądek:

• Zimnych napojów i potraw, szczególnie surowych orzechów i warzyw. Esencja owoców jest bardzo lekka, surowe nie szkodzą zdrowemu człowiekowi.
• Późnych kolacji po 18-19.00. Duże porcje, ciężkostrawne jedzenie zmusza żołądek do pracy ponad siły w czasie, kiedy powinien odpoczywać.
• Picia zimnej wody w trakcie posiłku
• Niewłaściwego łączenia pokarmów, czego nie łączyć na talerzu tutaj.
• Nadmiernego zamartwiania, jedzenia w stresie, nerwach, niepokoju pośpiechu, bez dokładnego przeżuwania.

W stresie organizm jest postawiony w stan gotowości „walcz lub uciekaj”. Tętno i oddech przyśpiesza, we krwi wzrasta poziom glukozy i tłuszczu. Rusza produkcja adrenaliny, by przygotować ciało do biegu lub szybkiej reakcji na zagrożenie. Aby tego dokonać cała energia jest kierowana w mięśnie kończy, co znacznie uszczupla zasoby na funkcje trawienne, odpornościowe, umysłowe. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia żołądek zatrzymuje pracę. Funkcje nie skierowane na przetrwanie schodzą na dalszy plan. Gdy zagrożenie mija następuje faza odpoczynku, po czym wszystko powraca do równowagi.

Funkcje powiązane

Funkcje trawienne, które przypisujemy żołądkowi według modelu TCM odpowiadają śledzionie. Żołądek jedynie przyjmuje pokarm, za cały rozkład, transformację i dystrybucję odpowiada śledziona.  Symbolicznie można ją porównać do garnka. By potrawa się gotowała, garnek musi być od spodu ogrzewany ogniem.

Według TCM energia Qi nerek dostarcza ognia trawiennego śledzionie, by pokarm mógł zostać właściwie strawiony, przetransformowany i wykorzystany przez organizm. Przy zaburzeniach pracy żołądka/śledziony najbardziej służą długo gotowane potrawy typu congee – przepis TUTAJ.

• Mięśnie są powiązane z żołądkiem/śledzioną. Słabość, łatwa męczliwość, skurcze mogą wskazywać na osłabienie ich funkcji.
• Tak samo jama ustna, jakiekolwiek problemy – krwawiące dziąsła, afty, owrzodzenia, nieświeży oddech
• Słodki smak wspomaga żołądek, zbyt duża ochota na słodycze może wskazywać, że potrzebuje wsparcia.

Zioła na żołądek wzorce nierównowagi

Aby terapia ziołowa przyniosła oczekiwany skutek musimy wiedzieć JAK pracować z roślinami. Nie ma gotowych recept na niestrawność, ból żołądka. Musimy spojrzeć szerzej niż tylko na sam objaw – „etykietę”. Zidentyfikować wzorce, źródła, przyczyny, a jest ich wiele.

Zioła na zimny żołądek

Niedobór ognia skutkuje stagnacją, spowolnieniem lub zablokowaniem funkcji. Niestrawiony pokarm zalega.

Objawy: zimne bóle i uczucie napięcia w okolicach żołądka, blada twarz, język, nudności, niechęć do jedzenia, brak smaku, czasem dreszcze, biegunki. Problemy częściej występują w czasie chłodów i po spożyciu zimnych pokarmów/napojów.

Trawienie to gorący proces. Przy zimnym żołądku z pomocą przyjdą zioła aromatyczne rozgrzewające, rozpraszające zastój, stagnację. Czarny pieprz, cynamon, chili, kumin, oman wielki, majeranek, oregano, imbir, rozmaryn, piołun, lubczyk,  kuklik, przewłoka warzywna, wszewłoga górska.

W momencie odczuwania silnego dyskomfortu trzeba rozgrzać jamę brzuszną. By trawienie „ruszyło” musi być  ciepło, które jak przy gotowaniu, pomaga rozkładać pokarm. Dobrze jest przyłożyć termofor do brzucha, zastosować nalewkę z ostrych papryczek, wódkę z pieprzem.

Zioła na gorący żołądek

Na nadmierne ciepło wskazują: uczucie pełności, pieczenia, zgaga, refluks, kwaśne odbijanie, gorzki smak w ustach, stany zapalne dziąseł, zaparcia, suche stolce, Język czerwony bądź z żółtym nalotem.  Zaostrzają dolegliwości pikantne potrawy, ostre przyprawy. Wskazane owoce: jabłka, banany.  Zioła chłodzące, relaksujące, usuwające nadmiar ciepła z żołądka. Mięta, zielona herbata, chryzantemy, bazylia, dziewanna, głóg, krwiściąg, podbiał.

Zgaga u większości pojawia się po jedzeniu i tu najlepiej sprawdzą się goryczki. Przed posiłkiem 5-10 minut można żuć listek, dwa świeżego, gorzkiego zioła albo zjeść sałatkę jako przystawkę. Gorzki smak pomaga sokom trawiennym pozostać na swoim miejscu.

Suchy żołądek

Niedobór wilgoci, nadmierna suchość naraża błony śluzowe na działanie kwasu solnego, który je wyżera. Objawy: zwiększone pragnienie, suchość jamie ustnej, gardle, nosie czerwony, wysuszony język, utrata smaku, brak apetytu, twarde stolce. Puls gwałtowny, krótkie tętno, często nierówne.

Pomogą zioła chłodzące, nawilżające o smaku słodkim: siemię lniane, ślaz, prawoślaz, ogórecznik, hibiskus, lukrecja, tatarak, kardamon, koper włoski, dzika róża, fioki, rehmania kleista.

Katar żołądka

W przeciwieństwie do suchości, stan nadmiaru wilgoci występuje, gdy w tkankach zgromadzona jest zbyt dużo ilość płynów, co prowadzi do stagnacji, odrętwienia, gromadzenia śluzów. Zwykle tak się dzieje z powodu poblokowania, osłabienia kanałów wydalniczych lub/i spowolnionego metabolizmu. W przypadku żołądka, dawniej nazywano katarem, występuje najczęściej w powiązaniu zaburzeniami funkcji śledziony, która nie lubi wilgoci.

Objawy: Uczucie pełności w jamie brzusznej, wzdęcia, ciężkie kończyny, język wilgotny, z grubym nalotem, wydaje się opuchnięty, ze śladami zębów na krawędziach. Biały nalot oznacza wilgotne zimno – żółty wilgotne gorąco. Ogólne spowolnienie, brak energii.

Najbardziej odpowiednie są zioła tonizując, osuszające, tonizujące śledzionę. Kurkuma, gałka muszkatołowa, tarczyca bajkalska, kwiat omanu wielkiego, łopian, mniszek (chłodzi), dziki szparag. Bardzo skutecznie działa proso jerozolimskie – łzawnica ogrodowa.  W trakcie terapii trzeba unikać nabiału, cukrów, pieczywa, zimnych pokarmów, surowych warzyw.

Tonus napięcie/rozluźnienie

Skutki nagłego zdenerwowania, strachu, przerażenia jako pierwszy odczuwa żołądek. Nie na darmo mówi się, że wtedy „żołądek podchodzi do gardła”. Może pojawić się ścisk i ból, który po kilku godzinach mija. Jednak przewlekłe napięcie nerwowe i ciągłe zamartwianie uciskają żołądek, wysuszają soki trawienne i obciążają śledzionę.

Przy zbytnim napięciu ścianki żołądka stają się ściśnięte, naprężone, spastyczne. Szybko się „zużywają”, ograniczą krążenie krwi, płynów i energii. W przewodzie pokarmowym, gdy błony śluzowe są zbyt napięte, przyblokowane, organizmowi trudno wchłonąć składniki odżywcze i prze transportować do komórek. Objawy: tępy ból okolic żołądka, brzucha, napięcie w splocie słonecznym, skurcze mięśni, drażliwość. Naprzemienne zaparcia i biegunki.

Pomogą zioła o działaniu relaksującym, rozkurczowym, rozluźniającym splot słoneczny i wspomagającym trawienie: krwawnik, dziurawiec, melisa, rumianek, lawenda, werbena krzaczasta. Przy skurczu, bólu żołądka na tle nerwicowym szybko pomaga winko z liściem laurowym. Przepis TU.  Zbytnie napięcie albo wywołuje suchość, albo jest efektem wysuszenia, bo te procesy są jak dwukierunkowe ulice.

Słaby tonus

Zbyt luźny żołądek można porównać do wielokrotnie nadmuchiwanego balona.  Zbyt luźne tkanki, brak tonusu sprawia, że narządy tracą kształt, formę, powstają przepukliny.

Trzeba przywrócić napięcie ziołami, które „scalają do kupy”, najczęściej o smaku cierpkim. Przywrotnik, krwawnik, jasnota biała, oczar wirginijski, cynamon, krwiściąg, liść jeżyny, maliny, kora dębu, mącznica, czeremcha. Jedną z dolegliwości związaną ze słabym tonusem żołądka jest przepuklina rozworu przełykowego. Daje objawy podobne do refluksu. Więcej TUTAJ.

B. della Porta