Z owoców czarnego bzu co roku jesienią nasze babcie robiły domowe przetwory na zimę.

Dobrze znały jego zdrowotne działanie, dlatego corocznie zapełniały słoiczki przetworami. Wyrabiały nalewki, syropy, soki, dżemy i mikstury pomocne przy przeziębieniach, reumatyzmie i problemach trawiennych.

Czarny bez [Sambucus nigra] należy do z najstarszych roślin leczniczych. Już w epoce kamiennej znano i stosowano  owoce i kwiaty kulinarnie i leczniczo. Kwiaty czarnego bzu zbieramy w maju, jesienią dojrzałe owoce.

Baldachy z owocami rozłożone cienką warstwą suszymy ciepłym, w przewiewnym miejscu. Początkowo w temperaturze 35°C, później w 55°C.  Z wysuszonych baldachów obrywamy ręcznie owoce lub ocieramy na sitach.  We wszystkich częściach rośliny występują lekko toksyczne substancje, ale neutralizuje je wysoka temperatura lub mrożenie.

Owoce czarnego bzu właściwości

Owoce czarnego bzu zawierają olbrzymie ilości witaminy C, z grupy B, jod, kwasy organiczne, garbniki i wiele cennych związków o wielorakim działaniu m.in

• Niszczą bakterie i wirusy atakujące drogi oddechowe [1]
• Działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, lekko przeczyszczająco
• Oczyszczają krew, usuwają toksyny i szkodliwe produkty przemiany materii
• Pomagają przy problemach trawiennych, niestrawności, zaparciach
• Wspomagają funkcje wątroby
• Uspokajają i wyciszają system nerwowy

Ostatnie badania dowiodły, że substancje zawarte w owocach czarnego bzu hamują wnikanie i replikację w komórkach wirusów grypy. [2] Za właściwości przeciwwirusowe odpowiada m.in delfinidyna, jednocześnie działająca przeciwnowotworowo. Czarny jest skuteczniejszy niż sprowadzane z daleka super foods np. acai.

W tradycyjnej medycynie i zielarstwie

Owoce czarnego bzu mają działanie chłodzące, napotne, nawilżające. Smak jagodowo-słodki, kwaśny, gorzki.  Efekt po trawieniu- słodki. Oddziałują na tkankę mięśniową, tłuszczową, osocze i krew oraz układy: oddechowy, odpornościowy, trawienny, krwionośny, moczowy.

Przetwory z czarnego bzu doskonale sprawdzają się przy infekcjach, reumatyzmie, nieżytach przewodu pokarmowego, osłabieniu, nerwobólach, alergiach.

Wzorce nierównowagi: Zaczerwieniona, szorstka, poszarzała, sinawa skóra lub cera, świadcząca o przyblokowaniu krążenia na skutek stagnacji flegmy, śluzów. Podczas gorączki, przeziębienia, grypy może pojawiać się sinawy odcień wokół oczu i ust. Zaczerwienione plamy, cętki plamy na bladej skórze, z sinawym, różowawym odcieniem plus zwiotczenie, wskazujące na nadmierne nagromadzenie wilgoci. Zastosowania:

• Grypa, przeziębienie, kaszel, infekcje dróg oddechowych, ból gardła, zapalenie migdałków.
• Wyraźne przekrwienie tkanek, stany zapalne.
• Astma, alergie, słaby wzrok.
• Dolegliwości układu pokarmowego, gazy, wzdęcia.

Przepisy z owoców czarnego bzu

Klasyczny sok z czarnego bzu 

• Bierzemy taką samą ilość jagód czarnego bzu i cukru np. po 1 kg.  Opłukane, osączone owoce układamy warstwami w słoju przesypując cukrem. Liczba warstw jest dowolna, ważne by ostania była obficie posypana cukrem.
• Słój przykrywamy szczelnie gazą i zakładamy gumkę. Ustawiamy w przewiewnym miejscu.
• Po około 3 tygodniach przecedzamy przez gazę.
• Sok wlewamy do garnka, nie dopuszczając do wrzenia podgrzewamy mieszając do zniknięcia piany.
• Wlewamy do gorących wyparzonych słoiczków,  szczelnie zakręcamy. Stawiamy do góry dnem okrywając kocykiem

Domowy sok z czarnego bzu wzmacnia system obronny i układ nerwowy. Normuje przemianę materii, działa lekko przeczyszczająco, uspokajająco. Poprawia krążenie, obniża gorączkę. Pomaga w bólach stawów, kości, korzonków, reumatyzmie, infekcjach dróg oddechowych. Stosuje się łyżkę  co 3 godziny.

Kisiel z jagód czarnego bzu na zaparcia
25 dag owoców zalewamy w garnku 2 szklankami wrzątku. Po zagotowaniu przecieramy przez sito, dodając kilka łyżeczek cukru. Łyżkę mąki ziemniaczanej bełtamy w zimnej wodzie i łączymy z pozostałymi składnikami. Na ciepło lub zimno pomaga przy uporczywych zaparciach.

Syrop z owoców czarnego bzu

Pomocny na gorączkę, grypę, infekcje, stany zapalne. Bierzemy: dojrzałe jagody czarnego bzu, cukier trzcinowy, gałkę muszkatołową, laskę cynamonu i goździki.

• Z baldaszków wyskubujemy 4 garści zdrowych owoców, opłukane wrzucamy do garnka z niewielką ilością wody. Podgrzewamy, aż na owocach będzie zacznie pękać skórka.
• Studzimy i przecieramy przez sito.
• Do musu dodajemy 4 łyżki stołowe cukru.
• Gotujemy mieszając aż cukier się rozpuści, syrop przybierze gęstą konsystencję.
• Doprawiamy startymi na proszek kilkoma goździkami, niewielką ilością gałki i cynamonu.
• Przelewamy do małych, szczelnych słoiczków.

Stosuje się 1 łyżeczkę kilka razy dziennie w początkach infekcji, zakażeniach wirusowych, grypie. W stanach zapalnych, reumatyzmie 3 razy dziennie 1 łyżkę.

Suszone owoce czarnego bzu

• Biegunki
  Co 2 godziny zjada się kilkanaście suszonych owoców. Normują stolec i łagodzą bóle brzucha.
• Migreny
  4 łyżki suszonych owoców zalewamy szklanką wody. Gotujemy 15 minut pod przykryciem. Parzymy 15 minut pod przykryciem. Pije się cały dzień kilka łyków co godzinę, dwie.
• Zaparcia, nadmiar toksyn.
  1-2 łyżki owoców zalewamy szklanką zimnej wody. Gotujemy powoli pod przykryciem 5 minut i odcedzamy. Pije się 1/2 szklanki 3 razy dziennie. Odtruwa organizm z toksyn, działa moczopędnie, przeciwbólowo i przeciw zaparciom.
• Zła przemiana materii.
  Przygotowujemy jak wyżej dodając owoce kopru włoskiego i listki mięty.

Napój odchudzający
Mieszamy 60 g jagód bzu i 40 g kory kruszyny. Rano łyżkę mieszanki zalewamy szklanką przegotowanej, zimnej wody i zostawiamy na cały dzień. Wieczorem gotujemy na wolnym ogniu pod przykryciem przez 15 minut i odcedzamy. Pije się ciepły napój codziennie przed snem 6 tygodni.

Dżem – jabłka i czarny bez
Do 1/2 kg oczyszczonych umytych owoców bzu dodać 3 łyżki wody i gotować 5 minut.  Zdjąć z ognia, przetrzeć przez gęste sito, dodać 80 dag obranych, pokrojonych jabłek, rozgotowanych w 1/2 szklanki wody. Dodać cukier w proporcji 2 części owocowej masy : 1 część cukru, zagotować, mieszać aż cukier się rozpuści. Przełożyć do wyparzonych słoików, szczelnie zamknąć.

Powidła z bzu czarnego
Owoce gotujemy z miodem, aż zgęstnieją. Łyżkę powideł możemy rozpuścić w szklance wody i pić codziennie przy objawach złej przemiany materii.