Jak stosować kurkumę by nie zaszkodzić?

Od tysięcy lat kurkumę wykorzystuje się jako przyprawę i środek leczniczy w medycynie wschodniej.

W ostatniej dekadzie roślina zyskała wielką popularność na całym świecie. Trafiła do głównego nurtu, a tysiące badań potwierdza jej dobroczynne właściwości. W bazie danych PubMed wystarczy wpisać frazę Curcuma longa + jakakolwiek choroba i pojawiają się wyniki.

Jest wiele dowodów o jej skuteczności w leczeniu niektórych schorzeń [1]. I chociaż kurkuma jest wspaniałym ziołem, to niewłaściwie stosowana może zaburzyć równowagę organizmu.

Profil energetyczny

Mimo, że kurkumę okrzyknięto uniwersalnym środkiem na szeroką gamę dolegliwości, nie jest ona dla wszystkich.

Kurkuma jest mocno gorzka, bardzo silnie wysusza krew i powoduje niedobór Yin. W medycynie chińskiej obejmuje to m.in nawilżające płyny zapobiegające przegrzaniu, które są tym dla organizmu czym olej w pracującym silniku.  Przy stosowaniu w większych dawkach nierzadko można zaobserwować skutki uboczne związane z wysuszeniem tkanek.

Może pojawiać się suchość oczu, jamy ustnej, gardła, wysuszenie błon śluzowych, gorzki posmak w ustach, niewyraźne widzenie, pieczenie dłoni, stóp, zawroty głowy, bezsenność, nocne poty, tzw. „syndrom parujących kości” czyli utrata elastyczności.

Medycyna chińska odradza kurkumę osobom z niedoborem krwi i/lub yin. Przy bardzo suchej konstytucji będzie pogłębiać nierównowagę.  Ajurweda stosuje kurkumę w chorobach głównie związanych z krwią i osoczem, z ostrożnością w dawkowaniu przy nadmiarze pitta i suchości.

Kłącze i bulwy korzeniowe kurkumy

Zarówno w kuchni indyjskiej jak i zielarstwie wykorzystuje się kłącze i bulwy korzeniowe kurkumy. Są one swego rodzaju spichlerzem, gdzie roślina magazynuje składniki odżywcze i wodę. Bulwy mogą wyrastać w dowolnym kierunku. Natomiast kłącza rosną poziomo pod ziemią, w ich kątach znajdują się pąki boczne, z których wyrastają korzenie przybyszowe.

Według medycyny chińskiej bulwa kurkumy yu jin ma cierpko-gorzki, ziemisty smak, zimną i suchą naturę. Ożywia krew, porusza energię Qi, przenika do płuc, serca i wątroby. Łagodzi ból w klatce piersiowej, brzuchu, boku, okolicach żeber i bolesne miesiączki. Ponieważ rozprasza ciepło, schładza krew i wątrobę, hamuje krwawienia. Rozpuszcza gorącą flegmę, która „zasnuwa mgłą otwory serca”,  jak poetycko opisuje to medycyna chińska. W kategoriach zachodnich oznacza to prawdopodobnie zmiany miażdżycowe.

Kłącze kurkumy

Jest jednym z głównych składników przyprawy curry.  Według medycyny chińskiej kłącze kurkumy jiang huang ma gorzko-pikantny smak, ciepłą, suchą, naturę. Ożywia krew i energię Qi, przenika do śledziony żołądka i wątroby.

Działa antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo. Leczy bolesne niedrożności, szczególnie w ramionach i barkach, bóle i zaburzenia menstruacyjne. Stymuluje trawienie i wydzielanie żółci. Pomaga w dolegliwościach trawiennych, dróg żółciowych, przekrwieniu i zapaleniu wątroby, złym metabolizmie tłuszczów, białka, alergiach pokarmowych. Łagodzi bóle w boku, brzucha i podbrzusza. Oczyszcza krew i wątrobę. Poprawia trawienie i florę bakteryjną przewodu pokarmowego.

Generalnie kłącze kurkumy rozgrzewa, bulwa chłodzi. Obydwie części wspomagają krążenie krwi i energii, przy czym kłącze leczy bolesne niedrożności (np. artretyzm), bulwa korzeniowa nie. Tylko bulwa rozprasza nadmiar ciepła i zastoje w układzie sercowo naczyniowym. Obydwie części łagodzą przekrwienie, dolegliwości wątroby i dróg żółciowych, ale bulwa działa silniej niż kłącze.

Jak stosować kurkumę

Generalnie suchość można zrównoważyć stosując w rozsądnych ilościach. W mniejszych dawkach, bądź jako przyprawę lub np. złote mleko, które zawiera dużo płynu i tłuszczu.

Ponieważ kurkuma jest w Europie bardzo reklamowana, często przesadza się z suplementacją. Przedawkowanie lub dłuższy czas przyjmowanie mocno wysusza tkanki, wyczerpuje krew i Yin. Dotyczy to zwłaszcza osób na dietach wegańskich  i kobiet podczas miesiączki. Doprowadzenie potem do równowagi może zająć dużo czasu.

Tak jak w przypadku każdego zioła, trzeba brać pod uwagę indywidualną konstytucję i nie zażywać więcej niż potrzeba.

Warto dodawać do potraw kurkumę, gdy pojawiają się oznaki zastoju trawienia typu wzdęcia, gazy, uczucie ciężkości w jelitach po posiłkach. Poza osuszaniem nadmiaru wody działa ściągająco, co oznacza że napina błony śluzowe przewodu pokarmowego. Zbyt luźne, rozszczelnione tkanki stają się przepuszczalne np. nieszczelne jelita, hemoroidy.

Kurkuma również pomaga w leczeniu owrzodzeń, zmniejsza stan zapalny, hamuje krwawienia. Kiedy objawy miną, kontynuowanie nie jest konieczne a nawet nie zalecane. Trzeba zrobić przerwę by nie wywoływać nadmiernej suchości.

Jakie dawki kurkumy?

Używanie curry lub kurkumy jako przyprawy do potraw jest prawdopodobnie bezpieczne dla każdego. W większych dawkach, w zależności od indywidualnej konstytucji  zaleca się 1-10 g na dobę, lub nalewkę 1-5ml 3 razy dziennie.

Trzeba pamiętać, że kłącze kurkumy, które najczęściej jest w sprzedaży, silnie wysusza i rozgrzewa, może pogarszać gorącą, suchą konstytucję. By złagodzić ten efekt Ajurweda zaleca łączyć z tłustym mlekiem, masłem ghee, ziołami o przeciwnym działaniu.

Ostatnio lansuje się teorię, że głównym składnikiem zapewniającym lecznicze korzyści jest kurkumina. Korzeń kurkumy zawiera znacznie więcej aktywnych związków i olejki lotne m.in tumeron, kurkumol, terpinen, limonen, linalol, kamfen, izoborneol. Działają one w synergii, zaś wyciągi z całych roślin inaczej reagują niż poszczególne wyizolowane składniki. Warto wziąć to pod uwagę stosując zioła, które wypraktykowano przez tysiące lat. Często mniej, znaczy więcej.