Borówka brusznica [Vaccinium vitis-idaea] regionalnie zwana gogodze, czerwoną jagodą, głogochą jest jedną z najcenniejszych roślin jagodowych.
Tradycyjnie jej smaczne owoce wykorzystuje kuchna krajach skandynawskich do galaretek, przetworów, sosów do mięs. W Rosji i na Ukrainie wysoko ceniona za lecznicze właściwości. W Polsce gałązki borówki są chętnie używane do dekoracji wielkanocnych koszyczków.
Borówka brusznica
Spokrewniona z jagodami i żurawiną borówka brusznica rośnie w borach świerkowych, sosnowych, połoninach, karczowiskach lasów. Duże skupiska porastają nieraz całe połacie. Jest niedużą, uroczą krzewinką o rozgałęzionych łodygach, pokrytych drobnymi listkami. Skórzaste liście o jajowatym kształcie od spodu są nakrapiane.
Zakwita w maju białymi lub jasnoróżowymi dzwonkowatymi kwiatami zebranymi w zwisłe grona. Jesienią w zieleni ściółki leśnej od razu rzucają się w oczy jej czerwone owoce. Początkowo są białe. W miarę dojrzewania czerwienieją od strony, gdzie operuje słońce.
Surowcem zielarskim są liście i jagody borówki brusznicy. Listki ścina się z całymi gałązkami wiosną lub jesienią ze stanowisk naturalnych. Dojrzałe jagody zbiera jesienią, przeważnie w październiku.
Surowce suszy się luźno rozłożone w ciepłych, przewiewnych pomieszczeniach. Przechowuje w płóciennych lub papierowych torebkach do 3 lat. Jagody można suszyć w piekarniku do 60° lub w słoikach. Dzięki zawartości naturalnego konserwantu – kwasu benzoesowego dobrze przechowują się w wodzie.
Umyte, posortowane jagody w słoikach zalać zimną przegotowaną wodą i odstawić chłodne miejsce. Po 2-3 dniach wodę wymienić na świeżą. Szczelnie zamknąć słoiki i przechowywać w chłodnym miejscu całą zimę.
Profil energetyczny
Na Wschodzie nazywana jagodą nieśmiertelności jest bohaterką legend i przypowieści. Przypisywano jej wiele zalet i stosowano w medycynie. Odwarem z liści leczono skutecznie kamicę nerkową. Napar z całych gałązek borówki brusznicy był znanym remedium na reumatyzm. Po przetwory z owoców sięgano przy braku apetytu i problemach z żołądkiem.
Borówka brusznica ma gorzki, ostry, słodki smak. Rozgrzewa i susza tkanki. Oddziałuje na nerki, jelito grube, żołądek, pęcherzyk żółciowy.
W tradycyjnym zielarstwie należy do kategorii ziół odprowadzających nadmiar wilgoci. Według TCM wilgoć gromadzi się początkowo w kończynach dolnych powodując obrzęki. Z czasem może przemieszczać się w górę zaburzając trawienie i ostatecznie gromadząc się w układzie oddechowym.
Borówka brusznica o ciepłym charakterze wskazana jest osobom, które mają zbyt dużo chłodu w organizmie. Smak gorzki oczyszcza toksyny, usuwa wilgoć, ostry poprawia krążenie krwi i płynów ustrojowych, słodki odżywia, spowalnia ostre reakcje i tonizuje krew. Ajurweda poleca borówka na jesień i zimę. Jako żywioł powietrza korzystnie działa na kapha i pitta, może pogarszać vata.
Borówka brusznica w medycynie współczesnej
Roślina zawiera olbrzymią ilość antyoksydantów, duże ilości rutyny, witaminy C, A i z grupy B. Owoce garbniki, związki żywicowe, pektyny, antocyjany i kwasy organiczne. Liście taniny katechinowe, arbutynę i glukochininy.
Działanie: moczopędne, przeciwgorączkowe, żółciopędne, rozkurczowe, antyseptyczne, przeciwpasożytnicze, bakteriobójcze, tonizujące. Liście – ściągające, osuszające, jagody – przeczyszczające.
Borówka brusznica uszczelnia naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi, kontroluje, reguluje cukier [1], rozpuszcza kryształki i usuwa nadmiar soli, łagodzi podrażnienia i stany zapalne.
Zastosowania w leczeniu:
- Stanów zapalnych dróg moczowych, pęcherza
- Chorób nerek, skąpomoczu
- Kamicy nerkowej, dróg moczowych
- Gorączki, przeziębień, infekcji
- Zaburzeń trawiennych, jelitowych, nieżytu żołądka,
- biegunek, czerwonki
- Chorób zakaźnych
- Krwawień przewodu pokarmowego
- Niewydolność żylno-limfatycznej (owoce)
- Opuchniętych, ciężkich nóg (owoce)
- Kruchości naczyń włosowatych (owoce)
Owoce borówki działają na skórę odświeżająco, łagodząco i ściągająco. Przydatne dla skóry nadwrażliwej i reaktywnej o kruchych naczynkach. Jagody borówki brusznicy można jeść by zakwasić mocz.
Borówka brusznica przepisy
Wyciągi z liści stosuje się przy demineralizacji – zrzeszotnienie kości, dna, reumatyzm. W nieżytach zapaleniach dróg moczowych, żołądka, jelit, pęcherzyka żółciowego, kamicy nerkowej. W krwawieniach z macicy, przewodu pokarmowego, łagodnej cukrzycy, nadciśnieniu, kaszlu, infekcjach.
Owoce, świeży sok jako tonik w zapaleniach dróg moczowych, nieżytach i guzów żołądka, niskim poziomie kwasu żołądkowego. Przy cukrzycy, słabym wzroku, miażdżycy, wysokim ciśnieniu, awitaminozie. Zewnętrznie jako kojący balsam dla skóry.
Herbatka z liści
2 łyżki suszu zalać szklanką wrzątku. Zaparzać półtorej godziny i przecedzić. Pije się 1/3 szklanki 2-3 razy dziennie, 20 minut przed jedzeniem. Herbatka korzystnie wpływa na układ moczowy i system odpornościowy. Chroni przed infekcjami, patogenami, wirusami. Łagodzi bóle głowy, dolegliwości stawów, dny moczanowej i jelita drażliwego. Zmniejsza ryzyko nawracających zapaleń układu moczowego u kobiet.
Odwar
Łyżkę stołową zalać szklanką gorącej wody. Powoli doprowadzić do wrzenia, gotować pod przykryciem 5-7 minut na małym ogniu. Odstawić do ostygnięcia, odcedzić. Podgrzany odwar pije się 2-3 razy dziennie 1/ szklanki 20 minut przed jedzeniem.
Kuracja syberyjska
Do dziś stosuje się w przypadkach dny moczanowej i przewlekłego reumatyzmu. Codziennie spożywa się 1/2 szklanki świeżych lub kiszonych jagód borówki brusznicy. Pełna kuracja trwa 2 razy po trzydzieści dni z tygodniową przerwą między nimi.
Herbatka oczyszczająca
Do łyżki suszonych liści czarnej porzeczki dodać po łyżce liści borówki brusznicy i dzikiej róży. Zalać 2 szklankami wrzątku, zaparzać pod przykryciem 10 minut. Herbatka oczyszcza z toksyn, działa przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie. Reguluje pracę nerek i układu moczowego, wzmacnia wzrok.
Sos Cumberland z jagód brusznicy
- ½ kg owoców borówki brusznicy
- gruszka
- szklanka wody
- 2 łyżki cukru
- Przyprawy: chrzan, skórka pomarańczy
- Opcjonalne dodatki: pieprz cayenne, mielone goździki, cynamon, gałka muszkatołowa
Wypłukane owoce zalewamy w garnku wodą. Gotujemy na średnim ogniu mieszając. Gdy zaczną pękać i puszczać sok dodajemy cukier i przyprawy. Gotujemy aż sos uzyska pożądaną konsystencję – nie może się rozwarstwiać. Serwujemy na stół w osobnej salaterce do dań z drobiu i mięs.Szybka wersja: zwykłą białą zasmażkę rozprowadza się sokiem z borówek przetartych surowych lub smażonych.