Gorąco w tkankach, jego rodzaje i dopasowanie ziół

4 kwietnia 2024
Autor redakcja

Gorąco to stan nadmiaru ciepła w tkankach. Może odnosić się do subiektywnego poczucia gorąca jak i pobudzenia aktywności funkcji metabolicznych/życiowych. Według dawnych tradycji gorączka jest tylko jednym z jego rodzajów.

Gorąco łączy się nie tylko z podwyższoną temperaturą, ale nadaktywnością metaboliczną, nadmierną siłą, zwiększonym ruchem, podrażnieniem, nadczynnością, pobudzeniem tkanek, narządów, układów. Wzrost dopływu krwi do danego obszaru powoduje przekrwienie, zwiększa dostępność glukozy i tlenu, co przyspiesza metabolizm komórkowy. Stan podrażnionej tkanki wskazuje na zbytnią aktywność, co skutkuje nadmierną stymulacją, stanem zapalnym lub podrażnieniem, które
współczesnym językiem można określić jako stan zwiększonej aktywności w komórkach.

Zawsze gdy obserwujemy większą siłę, przyspieszenie funkcji w stosunku do stanu normalnego mamy do czynienia z nadmiarem ognia/gorąca. Niektóre z jego objawów to zaczerwienienie, przekrwienie tkanek, pragnienie, nadwrażliwość na bodźce, w tym ból, drażliwość nerwowe poruszenie, skłonność do wybuchów gniewu.

Gorąco, nadmiar ciepła – żywiołu ognia

Współczesne ziołolecznictwo idąc w ślady medycyny alopatycznej, uznaje gorąco za stan zapalny. Stosuje zioła przeciwzapalne, o mało zróżnicowanym działaniu. Ale według dawnej medycyny gorąco nie jest tym samym, co stan zapalny. Jest jednym z jego rodzajów, zjawiskiem lokalnym, ograniczonym do określonego obszaru.

Toteż leczenie stanu zapalnego ziołami przeciwzapalnymi złagodzi lub usunie ostre objawy, ale nie przyczynę. W organizmie może być nadmiar ciepła, bez stanu zapalnego. W każdym jego rodzaju stosuje się odpowiednią kategorię ziół.

Zioła usuwające gorąco, „wysysające” ogień

To głównie zioła o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym, przeciwdrobnoustrojowym. Stosowane główne w stanach ostrych z wysoką gorączką, której towarzyszy silne pragnienie, pocenie, pieczenie oczu, bóle mięśni, stawów, szybki nierówny puls. Zioła odprowadzające nadmiar ognia z tkanek są najlepsze przy gorączce, która spala głębokie płyny. Wszystkie mają naturę chłodzącą, wiele z nich działanie nawilżające.

Zastosowania przy ostrych stanach zapalnych dróg oddechowych i mózgu. Doraźnie można je stosować przy nadmiarze ognia, bez gorączki. Przeciwskazania: objawy zimna, niedobory, wolne, słabe tętno, blady język z białym nalotem..

Fiołek wonny i trójbarwny, ogórecznik,
Kora wierzby, topoli, czarny bez,
tarczyca drobnokwiatowa i bajkalska, głowienka pospolita,
bylica roczna, arbuz, tamarynd.

Zioła usuwające toksyczne gorąco

Jest to najliczniejsza grupa ziół z tej kategorii, ze względu na szerokie zastosowania. Zdecydowanie rozpraszają nadmiar gorąca, ale głównym ich zadaniem jest usuwanie toksyn, szczególnie z krwi i limfy. Przydane przy zatruciach, chorobach zakaźnych, infekcjach wirusowych, zakażeniach układu pokarmowego. Niektóre mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, inne działają pośrednio tonizując i stymulując procesy detoksykacji.

Na toksyczne gorąco wskazuje rozpalenie, przekrwienie, obrzęk tkanek i bolesność, mogą występować ropnie, owrzodzenie i gorączka. Przykłady: infekcje wirusowe, czerwonka, zapalenie sutka, czyraki. Przeciwskazania – objawy zimno, niedobór krwi i lub yin.

Koniczyna czerwona, łopian, mniszek, jeżówka purpurowa, urzet barwierski, ostropest plamisty, lobelia, wiciokrzew, forsycja, gotu kola, zielona herbata, pau d’arco, olejek rycynowy.

Zioła chłodzące krew

Są stosowane przy nadmiarze wewnętrznego gorąca, przewlekłych stanów zapalnych, lżejszych infekcji. Kiedy gorąco przenika do poziomu krwi mogą występować wykwity skórne, krwawienia, krwotoki z nosa, krew w stolcu, moczu. Może pojawić się uczucie gorąca dłoni, podeszw stóp, w okolicach klatki piersiowej, zaczerwienienie policzków, suchość w ustach, nocne poty, drażliwość, nerwowość, popołudniowy stan podgorączkowy.

Nie leczony stan sprawia, że gorąco może wniknąć głębiej w organizm, „spalając” głębokie płyny, powodując ich niedobór. Ich objawy to niepokój, bezsenność, suchość w ustach bez chęci picia, plamy na skórze, „parujące kości, w ekstremalnych stanach wysoka gorączka, drgawki. Przeciwwskazania: zimna, wilgotna stagnacja, nadmiar flegmy.

Większość ziół z tej kategorii ma działanie chłodzące, antybakteryjne, przeciwwirusowe, łagodzące, relaksujące, tonizujące.

Gwiazdnica, czerwona szałwia, liść morwy białej, ostrożeń, urzet barwierski, korzeń prawoślazu, piwonii, alma, rehmannia.

Wilgotne gorąco

Wilgotnemu gorącu towarzyszy nadmiar wilgoci i gęstych, tłustych, żółtych wydzielin o nieprzyjemnym zapachu. Jest to najbardziej widoczne przy żółtaczce, zapaleniu wątroby, czerwonce, trudności z oddawaniem moczu, egzemie, czyrakach. Główne symptomy:

Gorzki smak w ustach, żółtawa cera, zażółcenie języka, szybki, rozmiękczony puls jak przegotowany makaron.
Brak chęci do picia (z powodu nadmiaru płynów)
Duszności, dyskomfort w klatce piersiowej i nadbrzuszu
Pieczenie odbytu, cuchnące biegunki ze śluzem lub krwią, nudności, wymioty,
Infekcje dróg moczowych
Zapalenie wątroby, żółtaczka, sepsa,
Wrzody, opryszczka, trądzik
Niekiedy gorączka np. przy malarii

Zioła usuwające wilgotne gorącą są zazwyczaj gorzkie, chłodzące, u działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwdrobnoustrojowym, przeciwgorączkowym, przeciwzapalnym. Są klasyfikowane jako gorzkie toniki, poprawiają trawienie i przyswajanie tłuszczów, oczyszczają układ trawienny. Przeciwskazania – zimno, niedoborowa konstytucja, wychudzenie.

Berberys, glistnik jaskółcze ziele, dymnica, goryczka żółta, tarczyca bajkalska, gorzknik kanadyjski, mahonia pospolita, lucerna

Letnie upały

Zioła usuwające gorąco „letnich upałów” odnoszą się do przegrzania na skutek nadmiernej ekspozycji na ciepło. Pomagają schłodzić ciało i zrównoważyć wewnętrzną temperaturę. Główne objawy: wyczerpanie, gorączka, obfite poty, oparzenia słoneczne, skrajne pragnienie, wyczerpanie, drażliwość, biegunki, w skrajnych przypadkach udar cieplny.

Wiele z tych symptomów występuje w tylko ostrej fazie. Ale kiedy gorąco przedostanie w głąb tkanek, zamienia się w ciepło utajone, skutkując objawami wiele miesięcy. Zioła oczyszczające letnie upały mają działanie chłodzące, orzeźwiające, odświeżające, często moczopędne lub napotne. Łagodzą pitta i kapha, ale mogą zwiększać vata.

Istnieje różnica między tym, co jest chłodne dla kubków smaków, a czymś co faktycznie ochładza organizm. Do przypraw i ziół skutkującym długotrwałym efektem chłodzącym należą:

Koper włoski, kolendra, kardamon, szafran, kurkuma, piołun
Mięta, melisa, kocimiętka, hibiskus
Święta bazylia, werbena, lawenda, gwiazdnica, aloes
Rukiew wodna, kwiat chryzantemy, koniczyny czerwonej

Jednym z najlepszych dań usuwających letnie upały jest gotowana fasola mung z kurkumą, kminkiem i kolendrą.

Gorąco z niedoboru

Przyczyną jest niedobór głębokich płynów (yin), które są tym dla organizmu czym olej w pracującym silniku, daje słabe „smarowanie” zacznie się przegrzewać i może dojść do zatarcia. Główne objawy:

Wysuszenie błon śluzowych, suchość oczu, jamy ustnej, gardła, szczególnie w nocy
Skąpy, ciemny mocz, czerwony język, czasem popękany, puls szybki, zmienny
Rumieniec na policzkach, pieczenie dłoni, podeszw, w klatce piersiowej,
Niewyraźne widzenie, zawroty głowy
Popołudniowa gorączka, uczucie gorąca wieczorami, nocne poty
Niepokój, drażliwość, bezsenność
„Syndrom parujących kości” czyli utrata elastyczności, uczucie wydobywającego się z nich ciepła

Główne przyczyny: wyczerpanie, przepracowanie, niedosypianie, odwodnienie na skutek picia zbyt małej ilości płynów, restrykcyjnych diet, zażywanie leków, ziół wysuszających.

Stosujemy tu zioła odżywcze, chłodzące, nawilżające, przeważnie o słodkim smaku. Gorzkie, osuszające, pogorszą sytuację drenując z płynów. Należy unikać typowych, popularnych środków przeciwzapalnych typu kurkuma. Więcej na ten temat tutaj.