Ogórki chłodzą, koją, nawilżają – przepisy kulinarne i kosmetyczne

Ogórki są idealne na letnie upały. Kiedy odczuwamy gorąco, pragnienie, nudności chrupiące plasterki orzeźwią, ochłodzą, nawilżą i odświeżą oddech.

Dostarczą wody strukturalnej, uzupełnią z elektrolity, które tracimy wraz z potem. Zawierają dużo soli mineralnych i potasu wspierającego serce i nerki.

Ogórki ogrodowe

Ogórki [Cucumis] należą do tej samej rodziny co melony i kabaczki. Według klasyfikacji botanicznej nie są warzywem – wyrastają na pnączach, powstają z kwiatów i zawierają nasiona.  Owocem ogórka jest rzekoma jagoda.

Są to jednoroczne byliny o płożących lub wspinających pędach, często szczeciniasto owłosione. Wytwarzają wąsy czepne, które pomagają ich się wspinać. Duże, szerokie liście i jasnożółte miseczkowe kwiaty. Owoce długie zielone, cylindryczne, cieńsze lub grubsze zwężają się po obu końcach.

Sam gatunek pochodzi z podzwrotnikowych obszarów Azji, w Indiach był uprawiany ponad 3 tysiące lat temu, do dziś u podnóża Himalajów można spotkać jego dzikie odmiany. Dziś na świecie uprawia się ponad 50 gatunków o różnych kształtach, rozmiarach i kolorach.

Cucumis melo

Historyczne ciekawostki

Uważa się, że ogórki  zostały wprowadzone na tereny Europy od Egipcjan, przez Greków i Rzymian. W Polsce z pewnością były znane w XVI wieku, Mikołaj Rej w „Żywocie człowieka poczciwego wzmiankuje”:

To sobie z oną rozkoszą nasiejesz ziółek potrzebnych, rzodkiewek, sałatek, rzeżuszek. Nasadzisz maluneczków, ogóreczków. I majoranik, i szałwijka, i inne ziółka, wszystko to nic nie wadzi… Nuż też zasię azaż źle ogóreczków nasolić? także też koprzykiem, a wiśniowymi albo dębowymi listki przekładać, aby były mocniejsze.

W starotestamentowej historii Izraelici na pustyni skarżyli się Mojżeszowi, że brakuje im luksusów, jakie mieli w Egipcie „ogórków i melonów”.

Hasselquist w swoich dziennikach pisze: „wciąż stanowią znaczną część pożywienia niższych klas w Egipcie, służąc im za pożywienie, napój i lekarstwo. Rzymianie byli entuzjastami ogórków i rozpowszechnili ich uprawę w całym imperium. Pliniusz opisuje jako bardzo mały owoc, ale stwierdza „jeśli powiesić ogórek w tubie podczas kwitnienia, osiągnie on zaskakująco dużą długość”. Tyberiusz był tak zachwycony ogórkami, że kazał zbudować pierwsze inspekty, by wydłużyć wegetację. Ponoć gościły na jego stole niemal cały rok.

W tradycyjnym zielarstwie

Grecy wierzyli, że ogórki poprawiają rozum, uspokajając serce i  chłodzą namiętności. Rzymianie doceniali orzeźwiający smak, uważali za lekarstwo na gorączkę, tłumiące ognisty temperament.

W średniowiecznej Europie ogórki stosowano przy przegrzaniu żołądka i pęcherza, ukojenia skóry, oczu i usunięcia gorąca. Św. Hildegarda uważała, że dla wrażliwych żołądków mogą być trudne do strawienia i sprowadzać gazy. Zielarz John Gerard pisał „wypełniają żyły zimnymi humorami”.

Henry Lyte w XVI wieku pisze, że sok z dzikiego ogórka oczyszcza ogień, cholerique i wodniste humory, jest dobry dla tych, którzy mają wodną puchlinę, łagodzi ból zęba i dny moczanowej.

Profil energetyczny
Smak: słodki, niektóre gorzkawe
Energetyka: chłodzi, nawilża
Tkanki: śledziona, żołądek, wątroba, jelito grube, pęcherz, skóra
Działanie: Usuwa gorąco, oczyszcza, wspomaga oddawanie moczu, koi skórę i oczy

TCM zaleca ogórki na letnie upały, dla schłodzenia i zmniejszenia stanów zapalnych. Odżywiają i chłodzą śledzionę, żołądek, nawadniają jelita i zmniejszają zaparcia. Główne zastosowania: przegrzanie, czerwone, opuchnięte oczy, podrażnienia skóry, wypryski, drażliwość, pragnienie, obrzęki, infekcje pęcherza i nerek.

Ponieważ ogórki relaksują oczy i schładzają wątrobę, to powodują, że ciśnienie w tętnicach spada. Ich chłodząca, kojącą naturę można wykorzystać do otrucia krwi, usunięcia obrzęków, wsparcia pęcherza i nerek. Rozpuszczają kwas moczowy, zwiększają oddawanie moczu, są dużym wsparciem przy dnie moczanowej, tworzeniu się piasku i kamieni.

Wartość odżywcza

Ponad 95% ogórków stanowi woda. Pozostała część to węglowodany, białka, błonnik i niewielka ilość kwasów tłuszczowych. Witaminy B5, C, K, A, sole mineralne: magnez, fosfor, potas, krzem, mangan, przeciwutleniacze, lignany, flawonoidy, bardzo mało sodu.

Działanie: antyoksydacyjne, odtruwające, moczopędne, nawilżające, przeciwzapalne, przeciwstarzeniowe, relaksujące.

Ogórki pomagają równoważyć poziom pH, zmniejszają ryzyko nowotworów jelit, piersi, macicy, jajników, prostaty. Są niskokaloryczne (12 kcal na 100g). Dobre przy dietach oczyszczających, alkalizujących i odchudzających. Są dosyć ciężkostrawne i na dłużej sycą. Przy słabym żołądku, ogniu trawiennym znacznie lepsze są małosolne i kiszone. Przepisy Tutaj.

Ogórki i piękna skóra

Ogórki są doskonałym kosmetykiem. Koją, chłodzą podrażnioną skórę, zmiękczają, nawilżają i rozjaśniają. Położone plasterki ogórka na skórę, toniki, maseczki przywracają skórze gładkość, napinają, ujędrniają, relaksują i wspomagają produkcję kolagenu. Łagodzą podrażnienia, trądzik, egzemę i zmiany łuszczycowe.

Zastosowane na uda, pośladki redukują cellulit. Wysoka zawartość krzemu wzmacnia tkankę łączną skóry i stawów.

Ogórkowa maseczka relaksująca

Wymieszać łyżeczkę jogurtu z dwiema łyżeczkami  startego ogórka. Nałożyć na twarz i dekolt, zmyć po kwadransie. Starty ogórek z miodem (3:1) złagodzi cienie pod oczami. Z aloesem i sokiem z cytryny lub wodą różaną zmiękczy i rozjaśni cerę.

Tonik do podrażnionej skóry 
Połówkę ogórka zetrzeć na tarce lub krótko zblendować. Przecedzić przez sitko i przelać do butelki. Przechowywać w lodówce do 4 dni. Można zakonserwować odrobiną alkoholu lub wodą brzozową.

Podrażnione oczy
Nabrać w usta zimnej wody, położyć na powiekach schłodzone plasterki ogórków. Położyć się na kilka minut i odpocząć. Po zakończeniu wodę wypluć, nie połykać. Metoda pomaga zrelaksować oczy, usuwa zmęczenie, pieczenie, łagodzi zaczerwienienia i worki.

Na cellulit 
Starty ogórek wymieszać z fusami kawy i miodem na pastę. Wmasować w uda i owinąć muślinową ściereczkę. Po godzinie zmyć delikatnie złuszczając skórę.

Uspokojenie 
By szybko złagodzić stres wystarczy wrzucić kilka plasterków na wrzątek i wziąć kilka głębokich oddechów.

Zupa ogórkowa ze świeżych ogórków

Smakuje  inaczej niż tradycyjna, ale jest wyśmienita, delikatna i wspaniale odświeżająca.

• 5-6 ogórków gruntowych
• 3-4 ziemniaki, włoszczyzna
• ząbek czosnku koperek, natka pietruszki lub kolendra
• listek laurowy, ziele angielskie, ziarenka pieprzu
• śmietana lub jogurt naturalny
• Półtora litra wody

Ugotować bulion na kościach lub warzywny z włoszczyzną i przyprawami. Po kwadransie dodać pokrojone w kostkę ziemniaki i ogórki. Po zdjęciu z ognia zaprawić zahartowaną śmietaną lub jogurtem. Posypać zieleniną.

Ogórki można zapiec z ziołami, masłem i szczypiorkiem. Włożyć do rozgrzanego piekarnika na minimum 30 minut, przemieszać 2-3 razy. Będą miękkie, ale zachowają chrupką konsystencję. Letnie chłodniki z ogórkami i nie tylko – przepisy TUTAJ

Sunamono – japońska sałatka 

• 1-2 długie ogórki
• Sezam, ocet ryżowy, sos sojowy, sól, cukier do smaku,
• Świeży imbir (opcjonalnie)

Ogórki umyć, obrać po 4 paski skórki. Poszatkować krajarką do warzyw lub pokroić w cieniutkie plasterki ostrym nożem. Posolić, wymieszać i wstawić do lodówki. Zrobić sos mieszając półtorej łyżeczki octu ryżowego, łyżkę sosu sojowego, 1-2 łyżki cukru i opcjonalnie posiekany imbir.  Wyjąć ogórki z lodówki, odcisnąć nadmiar wody, wymieszać z  sosem, posypać świeżym lub prażonym sezamem

Sos tzatziki

Obrane ogórki zetrzeć na tarce z grubym oczkiem. Posilić, wymieszać i odstawić na kilkanaście minut. Odcisnąć nadmiar soku, dodać przeciśnięty przez praskę czosnek, odrobinę wyciśniętej cytryny, oliwy z oliwek, pokrojony koperek i wymieszać z gęstym jogurtem. Doprawić do smaku pieprzem i schłodzić w lodówce

Oryginalny tradycyjny przepis wymaga jogurtu z mleka owczego lub koziego.