Czy Polacy zażywają coraz więcej leków bez recepty i suplementów diety?

Prawie połowa Polaków (ok. 48%) zażywa regularnie suplementy diety, jednak mniej niż 1/3 z nich potrafi poprawnie zdefiniować te preparaty oraz zna skutki uboczne nadmiernego ich stosowania. Co więcej, badania wykazują, że Polacy nadużywają również leków bez recepty, co plasuje nas w czołówce pośród krajów Europy.

Co warto wiedzieć, nim sięgniemy po suplementy lub leki bez recepty?

Czy Polacy to „lekomani”?

Co pewien czas w mediach pojawia się informacja na temat tego, że Polacy zażywają za dużo suplementów diety i leków OTC (wydawanych bez recepty). Faktycznie, z roku na rok rynek farmaceutyczny obejmujący te dwie kategorie rośnie w Polsce w imponującym tempie. Statystyki wykazują, że rocznie Polacy przyjmują ponad 2 miliardy (!) produktów leczniczych, z których aż 90% nie zostało przepisanych przez lekarza.

Narodowy Instytut Leków informuje, że Polska jest jednym z wiodących w Europie krajów, jeśli chodzi o spożywanie suplementów diety i leków. Wyprzedza nas jedynie Francja. Statystyki są jednoznaczne: zdecydowanie zbyt często pragniemy leczyć się na własną rękę.

Dlaczego domowe apteczki Polaków pękają w szwach?

Polacy lubią gromadzić zapasy – również te farmaceutyczne. W przeciętnej domowej apteczce znajdują się co najmniej dwa rodzaje środków przeciwbólowych, leki OTC na biegunkę, leki OTC na przeziębienie oraz inne medykamenty. Prawie połowa Polaków zażywa również suplementy diety.

Skąd się bierze ta chęć kupowania leków OTC i suplementów?

Polacy często decydują się na leczenie samodzielne, przede wszystkim ze względu na aktualny stan służby zdrowia.

Kolejki do przychodni i lekarzy rodzinnych były długie już w czasach przed pandemią – obecnie oczekiwanie na wizytę jest jeszcze dłuższe, a w rezultacie spodziewać się można głównie teleporady. Co więcej, wielu Polaków deklaruje brak zaufania do lekarzy pierwszego kontaktu. Na chęć samodzielnego leczenia wpływa również rynek pracy – Polacy nagminnie unikają brania urlopu chorobowego i starają się zaleczyć objawy przeziębienia lub innych dolegliwości wykonując jednocześnie obowiązki zawodowe.

Czym grozi niekontrolowane zażywanie suplementów i leków OTC?

Chociaż część leków i wszystkie suplementy diety wydawane są bez recepty, nie oznacza to, że ich zażywanie nie wiąże się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Każdy lek przeciwbólowy posiada ostrzeżenie dotyczące możliwej dobowej dawki, w jakiej może być zażywany oraz informację, że jeśli dolegliwości nie ustąpią po 3 dobach, koniecznym jest zgłoszenie się do lekarza. Chroniczny ból leczony regularnie zażywanymi środkami przeciwbólowymi jest bardzo niebezpieczny – w ten sposób maskuje się skutki, nie lecząc samej przyczyny.

Suplementy diety, chociaż nie mają statusu leków, również powinny być zażywane rozsądnie.

Częstym przypadkiem jest jednoczesne zażywanie preparatów, które posiadają podobne substancje czynne. Dublowanie dawek niektórych witamin i minerałów może być równie szkodliwe, jak ich niedobór. Dlatego zawsze włączając dany suplement do swojej diety, powinniśmy zasięgnąć opinii internisty i podać mu dokładnie listę zażywanych na co dzień środków.

Kolejnym niebezpieczeństwem wynikającym z niekontrolowanego zażywania leków OTC i suplementów są zachodzące między poszczególnymi preparatami interakcje.

Niektóre substancje mogą blokować wchłanianie innych lub odwrotnie – nasilać ich działanie. Przykładowo, osoby zażywające leki nasercowe mogą stosować jako środek przeciwbólowy aspirynę, ale absolutnie nie mogą sięgać po ibuprofen (obecny m.in. w preparatach „na grypę” dostępnych bez recepty). Z kolei osoby leczące się z powodu wrzodów żołądka nie mogą zażywać aspiryny oraz niektórych suplementów diety, ponieważ mogą one negatywnie wpływać na kwasy żołądkowe i prowadzić do dodatkowego podrażniania układu pokarmowego.

Leki i suplementy diety: prawidłowe przechowywanie i bezpieczne zakupy

Kupując leki OTC i suplementy diety upewnijmy się, że faktycznie są nam niezbędne. W tym celu przede wszystkim sprawdźmy naszą domową apteczkę. Wskazane jest również skonsultowanie się z lekarzem internistą, jakie preparaty powinniśmy mieć w domu, zważywszy na nasz indywidualny stan zdrowia oraz pozostałych domowników. Specjaliści zalecają, aby zażywać suplementy dopasowane do naszych potrzeb, co wymaga wpierw oznaczenia poziomu poszczególnych witamin, minerałów i pierwiastków (bezbolesne badanie z krwi).

Pamiętajmy również, aby regularnie dokonywać przeglądu naszej apteczki domowej i pozbywać się środków przeterminowanych lub otwartych zbyt długo (na ulotce dostępna jest informacja, jak długo otwarty lek może być przechowywany). Apteczka domowa powinna znajdować się w miejscu niedostępnym dla dzieci, suchym i o umiarkowanej temperaturze.

Leki OTC i suplementy diety powinny być kupowane zawsze ze sprawdzonych źródeł, takich jak apteki stacjonarne czy e-apteki. Sprawdzona apteka internetowa pozwala na wygodny i szybki zakup wszystkich niezbędnych leków OTC i suplementów diety bez wychodzenia  z domu.