Tatarak: słabe trawienie, wzdęcia, nerwice, lęki, nowotwory

Tatarak zwyczajny [Acorus calamus] jest rośliną półwodną. Porasta szuwary, brzegi stawów, jezior, strumieni, rośnie na wilgotnych łąkach i w rowach. Rozpoznawalny po wysokich mieczowatych liściach i sztywnych kwiatostanach, wyrastających pod kątem, z oszałamiająco pachnących łodyg.

Regionalnie zwany ajerem, tatarskim zielem, szuwarem, tatarczuchem, kalmusem. Jeszcze całkiem niedawno na Zielone Świątki liśćmi tataraku przystrajano izby i pieczono na nich chleby. W wywarach płukano włosy dla wzmocnienia, używano do kąpieli.

Nazwa „tatarak” wywodzi się z okresu średniowiecza. Wówczas to wraz z najazdami tatarskimi aromatyczne ziele przywędrowało na ziemie ruskie i polskie. Z zapisków kronikarzy wiadomo, że Tatarzy i Turcy stosowali kłącze tataraku do zaprawiania wody, by poprawić jej smak i zapobiec rozwijaniu zarazkom.

Dużo wcześniej Mongołowie zwykli sadzić tatarak przy każdym źródle wody, z którego zamierzali pić. Dało to początek jednej ze starych, nieużywanych już, nazw – „mongolska trucizna”. Ludzie byli przerażeni, gdy zauważali roślinę tam, gdzie wcześniej nie rosła.

Wiadomo, że tatarak poznali w Indiach wojownicy Aleksandra Wielkiego, a kupcy feniccy i arabscy przywieźli do Grecji i Rzymu. Dalsza wędrówka po Europie według „Dziejów upraw i roślin leczniczych” M. Nowińskiego wyglądała tak:

Według Hegiego dopiero w 1557 roku Matthioli z Pragi dostał kłącza tataraku od cesarskiego posła z Turcji, jako dar sułtana dla cesarza Ferdynanda (…) kłącza te smażone w cukrze Turcy uważali za przysmak. Około 20 lat później francuski botanik Clusius pracujący w Wiedniu uprawiał już, rozmnażał i wysyłał tatarak do ogrodów botanicznych i dworskich w całej Europie

W tradycyjnym zielarstwie

W Indiach i Egipcie roślina była symbolem miłości, uznawanym za afrodyzjak. Księgi Ajurwedy sprzed kilku tysięcy lat, wymieniają tatarak jako środek trawienny, poprawiający mowę i inteligencję.

W Europie tradycyjnie stosowano na gorączkę, czerwonkę, dur brzuszny, choroby oczu, zawroty głowy, wrzody żołądka, kolki jelit i nadmierną nerwowość. Kandyzowane na kaszel, zapalenie oskrzeli i niestrawność. O leczniczych właściwościach tataraku pisał w XVI wieku Syreniusz. Ksiądz Kneipp polecał w cierpieniach nerwowych i próchnicy kości. Kazał posypywać bandaże proszkiem z kłącza, zwilżać alkoholem i owijać chore miejsca.

Indianie amerykańscy żuli kłącze na ból zęba, sproszkowane palili w fajkach. Kelly Kindscher w „Medicinal Wild Plants of the Prairie” donosi o stosowaniu tataraku u współczesnych plemion indiańskich przy cukrzycy u dorosłych. Według raportów, po kilku miesiącach regularnego żucia choroba mija.

Profil energetyczny
Smak: silnie aromatyczny, gorzki, posmak słodki,
Energetyka: rozgrzewa, nawilża,
Tkanki: płuca, żołądek, jelita,
Działanie: usuwa ciepło, wilgoć, zmniejszając obrzęk, lekko ściąga, łagodząc stan zapalny, reguluje metabolizm wody.

Ajurweda uznaje tatarak za zioło świetlistej jakości sattwa, która komórki ciała napełnia energią, wprawia psychikę w stan harmonii. Otwiera świadomość, oczyszcza z toksyn i blokad subtelne kanały mentalne. W połączeniu z gotu kola jest jednym z najlepszych ziół dla umysłu, wyostrzającym koncentrację.

Podstawowe działanie tataraku najdobitniej wyraża się w mocnej goryczce i korzennym, aromatycznym charakterze. Jest do doskonała kompozycja dla układu trawiennego. Gorzkie zioła tonizujące najlepiej uzupełniają rozgrzewające, aromatyczne przyprawy. Tutaj wszystko mamy w jednej roślinie.

Ponadto tatarak z łatwością aktywuje przywspółczulny układ nerwowy, wprowadza układ pokarmowy w stan relaksu i trawienia, jest rośliną uziemiającą, idealny do medytacji, rozgrzesza percepcję. Jako jedno z niewielu gorzkich ziół nie wychładza. Wskazany dla osób z bagnistym, mętnym, mocno pogrążonym w stagnacji umysłem, gdzie nie można chwycić się myśli. Nie można wyrazić, ubrać w słowa, tego co się chce przekazać.

W medycynie współczesnej

Kłącze tataraku jest bogate w garbniki, aminy, cholinę, liczne sole mineralne i kwasy organiczne. Zawiera ponad 5% olejku eterycznego z setką aktywnych związków.

Działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, rozkurczowe na drogi moczowe i żółciowe, wykrztuśne. Odtruwa nerki i krew. Zaleca się jako środek krwiotwórczy i uspokajający. Tatarak ma silniejsze działanie przeciwlękowe od melisy i waleriany.

Kłącze tataraku pobudza cały proces trawienia i przyswajania pokarmów. Poprawia wydzielanie soków trawiennych, jednocześnie stymuluje wytwarzanie związków gojących błony śluzowe żołądka i jelit. W większych dawkach stosuje się przy niedoborze kwasu żołądkowego, w mniejszych w nadkwasocie i wrzodach żołądka.
Olejki lotne usuwają wzdęcia, skurcze, kolki hamując rozwój gnilnych bakterii, które je wywołują. Wskazuje to na działanie przeciwdrobnoustrojowe. Tatarak zalecany przy słabej pracy jelit – spowolniony metabolizm skutkuje fermentowaniem pokarmu, zanim organizm zdoła go strawić.
W kąpielach wzmacnia organizm, wygładza i nawilża skórę, poprawia stan włosów. Kąpiele w tatarakowym wywarze poleca się dla dzieci z krzywicą.
Tatarak jednym z najskuteczniejszych naturalnych środków przeciwrakowych. Potwierdzają to liczne badania kliniczne [1] i literatura zielarska .

Surowiec leczniczy – kłącze tataraku

Tatarak rozmnaża się przez odrastające kłącza. Długie, walcowate, podwodne kłącze z licznymi korzeniami wyrastającymi w jego dolnej części stanowią surowiec zielarski, zbiera się je od wiosny do jesieni.

Odrzuca części nadziemne i nadpsute, oczyszcza z korzeni, płucze i tnie niewielkie kawałki. Suszy w temperaturze do 40 st. Celsjusza. Kłącze tataraku ma bardzo przyjemny zapach i korzenny, gorzkawy smak, zawarte są w nim najcenniejsze związki lecznicze i olejki eteryczne.

Żucie kłącza tataraku

Jest to najlepsza, najwygodniejsza metoda użycia, można żuć świeży lub suszony. Ususzony najlepiej włożyć w mały słoiczek i nosić przy sobie, korzystając, gdy potrzeba. Kilka małych kawałków, 1 łyżka lub 2, wystarcza na dzień.

Nie mam sugestii co do dawkowania. Po przeżuciu na podstawie smaku i wywołanego efektu samemu najlepiej ocenić. Kiedy organizm chce/potrzebuje, można pożuć dłużej, jeśli nie, zaprzestać.

Na co pomaga żucie kłącza tataraku ?

Szybko łagodzi chorobę lokomocyjną, nudności połączone z zawrotami głowy, atakami lęku, paniki, „nerwowym żołądkiem”.
Przynosi ulgę przy wzdęciach, gazach, nadmiernej fermentacji w jelitach, wrzodach przewodu pokarmowego.
Wzmacnia słaby ogień trawienny i wycisza bóle głowy na tle nerwowym,
Poprawia libido u obu płci, zmniejsza bóle przy endometriozie.
Odświeża oddech, pomaga rzucić palenie, wprowadza umysł w stan medytacji.
Łagodzi przeziębienie, ból gardła, krtani, kaszel, oczyszcza zatoki, usuwa śluz.
Kłącze zaleca się przy nowotworach żołądka, płuc, jamy ustnej, krtani, oskrzeli, opłucnej. Pomocny w leczeniu nawet ciężkich przypadków.
Wzorem plemion indiańskich można spróbować przy cukrzycy.

Sproszkowane kłącze
Można zażywać 2–5 razy dziennie 0,25–3 gramowe porcje sproszkowanego kłącza, popijając wodą. Stosuje się w schorzeniach przewodu pokarmowego i jako środek uspokajający. W Indiach leczy się silne postacie nerwic, z tym że, tamtejszy tatarak zawiera ponad 80% azoronu. W polskim znajduje się tylko kilkanaście procent. Proszkiem z kłącza posypuje się czyraki i trudno gojące się rany.

Napar z kłącza tataraku

Pół łyżki rozdrobnionych kłączy zalać szklanką wrzątku, parzyć 10 minut. Po przecedzeniu pije się 3 razy dziennie po pół szklanki. Poprawia trawienie, wzmacnia organizm po chorobach lub nadmiernym przemęczeniu.
Przy kolce żołądka i jelit, biegunkach, jako środek przeciw febrze i orzeźwiający: 2 łyżeczki proszku tataraku zalać szklanką wrzątku. Zaparzać 2 godziny w szczelnie zamkniętym naczyniu. Po przecedzeniu pije się 0,25 szklanki, 3 razy dziennie pół godziny przed jedzeniem. W Rosji napar z kłącza stosuje się w chorobach wątroby i dróg żółciowych, zapaleniu pęcherza moczowego, kamieniach w nerkach, szkorbucie, epilepsji, kaszlu, grypie, puchlinie wodnej i do zwiększenia czynności płciowych.

Herbatka z tataraku przy nowotworach jelit i wątroby
Zalać szklanką zimnej wody 1 łyżeczkę zmielonego kłącza. Odstawić na noc, rano podgrzać. Pije się tylko 6 łyków na dzień. Jeden przed śniadaniem, drugi po, tak samo w porze obiadu i kolacji (A. Żak).

Niedowidzenie
W wyciśniętym soku ze świeżego kłącza namoczyć płatek kosmetyczny. Smarować nim powieki kilka razy dziennie. Zabieg powtarza się kilka dni. Poprawia wzrok, usuwa zmęczenie i ból oczu.

Odwar z kłącza tataraku
Zalać 3 szklankami wody 1,5–2 łyżki rozdrobnionego kłącza. Gotować 5 minut na wolnym ogniu pod przykryciem. Odstawić, po kwadransie przecedzić. Odwar stosuje się do: płukania jamy ustnej i gardła przy infekcjach, nieświeżym oddechu, płukania włosów w nadmiernym wypadaniu, łysieniu, łupieżu, skórze łojotokowej i matowieniu – dobrze jest dodać łopian. Do kąpieli wzmacniającej dolewa się około 1–2 litry wywaru na wannę, kąpiel z odwarem z kłącza lub liści wzmacnia organizm, odświeża, uspakaja, poprawia nastrój, działa jak afrodyzjak.

Uwagi: Tatarak stosowany w zalecanych dawkach nie wykazuje działania szkodliwego. Według współczesnych zaleceń kuracje tatarakowe stosuje się maksymalnie 3 tygodnie. Nie częściej niż 2 razy na kwartał.

B. della Porta, autorka książek o ziołach i zdrowiu, do nabycia tutaj