Dziurawiec zwano świętojańskim zielem, bo zbierano na św. Jana. Dziewczęta wplatały ziele we włosy dla ochrony przed urokiem, wianki wieszano nad drzwiami i oknami, by przed złem domostwa chroniły.  Dzięki zasuszonym wiechciom, radośniej spoglądano na świat.

W wielu kulturach dla oddalania złych mocy zasuszone ziele wieszano nad obrazami bogów i świętych, by oddalały złe moce.  Z owej tradycji wywodzi się botaniczna nazwa: Hypericum, z greckiego hyper – ponad czymś, wyżej i icum – ikona, obraz.

Drugi człon – perforatum – jak i nazwa polska nawiązują do charakterystycznego wyglądu rośliny. Patrząc pod światło, na listkach i żółtozłotych kwiatach można dostrzec prześwitujące punkciki. W rzeczywistości są to maleńkie zbiorniczki olejków eterycznych, o delikatnym, balsamicznym zapachu. Ulatniając się, wprawiają w dobry nastrój.

Dziurawiec zwyczajny

Dziurawiec zwyczajny [Hypericum perforatum] lubi słońce i światło, wyrasta na łąkach, pastwiskach, ugorach, brzegach rzek i jezior. Zakwita tuż przed letnim przesileniem i według tradycji najlepszym dniem na zbiory jest 24 czerwca. Wtedy roślina kumuluje najwięcej światła i ma najwięcej mocy.

Zbieramy część naziemną ziela, ścinając na wysokości 15–20 centymetrów. Trzeba zostawić pędy około 10 centymetrów nad ziemią, co umożliwi dalsze ich odrastanie.

Po odrzuceniu zdrewniałych części i pożółkłych liści suszymy w pęczkach pod sufitem w ciepłym, przewiewnym miejscu, nigdy na słońcu. Można rozłożyć cienką warstwą na białym papierze lub lnianym płótnie. Po całkowitym wyschnięciu wykruszamy ziele i przechowujemy w torbach papierowych.

W tradycyjnym zielarstwie

Znany ludzkości od tysięcy lat. Leczniczą moc dziurawca cenili Dioskurydes, Hipokrates, Awicenna, Szymon Syreński, św. Hildegarda. Tradycyjnie kwiaty i ziele stosowano do usuwania nadmiaru wilgoci, śluzu, flegmy, łagodzenia zmęczenia obolałych mięśni, na choroby skórne i dla oddalenia smutku. Gospodarze dodawali do pasz, by zapewnić zwierzętom zdrowie.

Paracelsus w swoich zielnika opisuje: „Leczniczych mocy ziela nie da się wprost opisać. Nie ma lekarstwa, które by z takim powodzeniem można stosować w różnego rodzaju przypadłościach”.

Ks. Kneipp chwalił za działanie na wątrobę: „To ziele wywiera wielki wpływ na wątrobę, a herbata jest znakomitem dla niej lekarstwem. Skutki lecznicze można widzieć w moczu, w którym całe kosmyki pływają materyj chorobotwórczych. Bóle głowy pochodzące z wodnistych cieczy albo gniecenie w żołądku, małe zaflegmienie piersi i płuc leczy odwar dziurawca bardzo szybko”.

Profil energetyczny
Smak: aromatyczny, słodki, lekko gorzki,
Energetyka: neutralna, chłodzi bądź, jak potrzeba, delikatnie ociepla, osusza,
Tkanki: płuca, śledziona, serce, wątroba, macica, układ nerwowy,
Działanie: usuwa patologiczne ciepło i toksyny, relaksuje system nerwowy, rozluźnia napięcie, zmniejsza obrzęki, hamuje krwawienie, rozprasza stagnację wątroby.

Według ajurwedy równoważy kapha, zwiększa vata, ochładza gorącą pitta, co pomaga redukować stany zapalne skóry, tkanek, koić gorące emocje w umyśle i wątrobie. Najbardziej pomocny na depresje typu kapha, przy odczuciu ciężkości, ospałości, otępieniu, pozbawieniu motywacji, wreszcie pomaga wydalić nadmiar kapha w postaci flegmy i śluzu z dróg oddechowych.

Według TCM dziurawiec wyrównuje shen, czyli stan żywotności człowieka, określany jako przytomność, siły witalne, świadomość, oceniany poprzez kontakt wzrokowy, dostrzeganie obecności, przytomności drugiej osoby. Shen jako żywioł ognia pozwala czuć radość, odpowiada za percepcje zmysłów i funkcje poznawcze. TCM stosuje dziurawiec przy symptomach takich jak: pustka w oczach, zaczerwienione oczy, krwawienie z dróg moczowych, krwioplucie, krwawe wymioty, objawy menopauzy, PMS, depresja, lęk, smutek, bóle głowy, przeziębienia, grypa, gruźlica, egzema, rak skóry, rany i ukąszenia, czyraki gromadne.

Własne obserwacje

Niektórzy zielarze twierdzą, że dziurawiec chłodzi, inni, że rozgrzewa. Moim zdaniem jest neutralny. Początkowo wyczuwałam więcej działania rozgrzewającego, ale jego zdolność do odtruwania wątroby i łagodzenia „gorących” bólów przekonywała mnie, że ma więcej działania chłodzącego. W końcu, po latach pracy z dziurawcem, doszłam do wniosku, że zioło idealnie dopasowuje się do energetyki organizmu. Nigdy nie zaobserwowałam niekorzystnego wpływu na równowagę termiczną.

Jednym z unikalnych działań dziurawca jest naprawa troficzna układu nerwowego. Poziom „troficzny” określa pojemność energii witalnej w tkankach, narządach i układach. Tak jak głóg przywraca równowagę sercu, pokrzywa nerkom, tak dziurawiec systemowi nerwowemu.

Latem zebrane i zasuszone ziele w czasie szarej, wilgotnej jesieni działa jak bateria słoneczna. Wnosi dużo energii i słonecznego ciepła. Ogrzewa ciało, układ nerwowy, psychikę. Można powiedzieć, że dziurawiec „wprowadza światło”. Jest głównym lekiem na melancholię i stagnacyjną depresję, kiedy człowieka ogarnia „ciemność”, bo tego rodzaju zaburzenia można postrzegać jako niedobór energii słońca.

Wzmacnia splot słoneczny, część autonomicznego układu nerwowego, która nadzoruje procesy trawienne, zarządza emocjami, jest siedzibą intuicji. Pomaga zachować spokój i koncentrację w kryzysowych sytuacjach.

Jeśli chodzi o depresję, to działanie dziurawca bardziej dotyczy jelit niż mózgu i generalnie układu trawiennego, również żołądka, ogarniętej stagnacją wątroby. Z pewnością nie działa na wszystkie rodzaje depresji i potrzeba kilku tygodni regularnego stosowania, zanim będą widoczne rezultaty.

Jako zioło słońca, energetycznie dziurawiec przywraca zdolność zatrzymywania naszego wewnętrznego światła. Duchowo wzmacnia, doładowuje światłem ciepło naszej krwi, która odżywiając ciało i duszę, pozwalać promieniować wewnętrznym blaskiem i ciepłem. Wskazany dla osób o słabej energii splotu słonecznego, z problemami trawiennymi, brakiem zaufania do siebie, nękanymi niepokojem, obawami, lękami.

Poza wsparciem emocjonalnym, łagodzi napięcia tkanek i fizyczny ból. Jest jednym z najlepszych ziół w zaniku tkanki nerwowej, w bólach ostrych, palących, przemieszczających się, bólach neurologicznych, jak rwa kulszowa, często łagodzi bóle mięśni. Olejek z dziurawca lub esencja kwiatowa bardzo skutecznie działa na dzieci cierpiące na koszmary senne.

Dziurawiec we współczesnej medycynie

Chyba żadna inna roślina nie została tak dokładnie przebadana pod kątem przydatności w leczeniu depresji. Przeprowadzano dziesiątki badań klinicznych, głównie w Niemczech i USA. Potwierdzono, że nie zawsze, ale wielu przypadkach, dziurawiec bez skutków ubocznych jest o wiele bardziej skuteczny niż antydepresanty.

Początkowo sądzono, że to wynik działania hiperycyny, która hamuje rozkład neuroprzekaźników, w tym serotoniny. Ich niedostateczny poziom skutkuje przygnębieniem, smutkiem, niechęcią do życia, lękami i zmiennością nastrojów. Jednak po wnikliwych badaniach okazało się, że są tam i inne związki o działaniu przeciwdepresyjnym, Jednak ani hiperycyna, ani żadna inna wyizolowana substancja nie działa.

Nauka wciąż koncentruje się na poszukiwaniu związków chemicznych, nie biorąc pod uwagę energetyki całej rośliny. A dziurawiec ma bardzo bogaty, różnorodny skład i wielokierunkowe działanie:

• Wzmacnia system nerwowy, poprawia nastrój, łagodzi stres, lęki, smutki, melancholię.
• Skutecznie działa na depresje, wynikające z obniżonej produkcji serotoniny, jesienną i zimową chandrę.
• Wzmacnia na błony śluzowe przewodu pokarmowego.
• Pomaga w stanach zapalnych i skurczowych dróg żółciowych, kamicy żółciowej i nerkowej.
• Pobudza pracę żołądka, wzmacnia wątrobę i trzustkę, leczy stany zapalne i zaburzenia czynności przewodu pokarmowego.
• Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe, tonizujące,
• Hamuje wzrost gronkowca złocistego, skutecznie działa na wirusa półpaśca i prawdopodobnie na inne wirusy.
• Korzystny dla układu rozrodczego, w zaburzeniach miesiączkowania
• Zewnętrznie łagodzi stany zapalne skóry.

Zastosowani dziurawca

Na trawienie działa każda forma zioła, herbatki, nalewki. W depresji skuteczniejsze są wyciągi alkoholowe, związki wzmacniające układ nerwowy słabo rozpuszczają się w wodzie. Fabrycznie przetworzone preparaty, kapsułki nie są zbyt skuteczne. Działanie dziurawca polega na pobudzaniu układu pokarmowego, co znaczy, że trzeba posmakować, ponieważ stymulacja zaczyna się w jamie ustnej.

Napar z dziurawca na trawienie i poprawę nastroju

Łyżkę ziela zalewamy szklaną wrzątku. Zaparzamy pod przykryciem pół godziny. Po przecedzeniu pije się 2–3 razy dziennie po pół szklanki przed posiłkami. Napar ma działanie przeciwzapalne, odkażające i żółciopędne, działa rozkurczowo na drogi żółciowe i wzmaga przepływ żółci, pobudza trawienie, tonizuje organizm, łagodnie uspakaja i poprawia nastrój.

Wywar
Gotujemy 5 minut na wolnym ogniu w 500 ml wody 2 łyżki stołowe ziela. Po przecedzeniu wlewamy do termosu. Pije się cały dzień po kilka łyków.
Zimny wyciąg wodny
Wieczorem, do 500 ml zimnej wody wsypujemy 2 łyżki ziela, zostawiamy na 6–8 godzin. Rano wyciąg odlewamy, gotujemy i pijemy ciepły.

Nalewka z dziurawca

Zalewamy 500 ml spirytusu (70%) 100 g suszonego ziela. Odstawiamy w ciemne miejsce na 40 dni. Uzyskaną purpurową nalewkę można pić po 20–30 kropli 2–3 razy dziennie w kieliszku wody przed jedzeniem. Zewnętrznie stosuje się do nacierań na bóle stawów i korzonków nerwowych.

Ocet dziurawcowy 
Do butelki wsypujemy 4 łyżki suszu, zalewamy 2 szklankami lekko podgrzanego domowego octu jabłkowego. Macerujemy 2–3 tygodnie codziennie wstrząsając. Przecedzamy starannie odciskając zioła. Krwistoczerwony ocet stosuje się jak nalewkę.

Oliwa świętojańska przepis TUTAJ 

Letni olejek
Świeżo zebrane zioła: dziurawiec, krwawnik, lawendę, pelargonię pachnącą umieszczamy w słoju i zalewamy nierafinowanym olejem słonecznikowym. Zamknięty słoik stawiamy bezpośrednio na słońcu. Po 3–5 dniach filtrujemy. Świeże zioła zawierają wodę, dlatego olejek nadaje się do użycia do końca lata. Według ajurwedy ma wysokie wibracje i pranę , czyli energię siły życiowej, zalecany do opalania.

Uwaga: Wyciągi alkoholowe z dziurawca mogą powodować nadwrażliwość na słońce w postaci plam na skórze. Nie stosuje się latem, przy dużej ekspozycji na słońce. Wyciągi wodne i olejowe nie mają właściwości fotouczulających. Ajurweda nawet poleca olejek z dziurawca jako balsam przeciwsłoneczny i zabezpieczanie skóry przed oparzeniami po radioterapii. Jako surowca używamy dziurawca z dzikich stanowisk, odmiany z komercyjnych upraw mają dużo słabsze działanie.

B. della Porta