Jarząb na wzmocnienie – przepisy zielarskie z jarzębiny

Jarząb pospolity [Sorbus aucuparia] potocznie zwany jarzębiną najpiękniej wygląda jesienią, strojny w grona czerwonych owoców.

Według mitologii nordyckiej drzewo było wybawieniem dla boga piorunów Thora. Rwący potok niemal go porywał, gdy potężny jarząb wyciągnął swe konary i zdołał go uratować. Od tego czasu ponoć piorun nigdy nie uderza w te drzewa.

Wiele legend mówi, że jarzębina została stworzona dla ozdoby lasów i nakarmienia… dzikiej zwierzyny. Czerwone koraliki to ważne bogactwo leśnej spiżarni.  Są przysmakiem ptaków – jemiołuszek, zięb, sikorek, gilów, kosów, orzechówek. Owoce jarzębiny uwielbiają sarny, jelenie, wiewiórki i dziki.

Jarząb pospolity

Jarząb pospolity jest smukłym drzewem z rodziny różowatych, osiągającym wysokość 15-20 metrów. Pierzaste liście na czerwonawych ogonkach jesienią przybierają złocistopomarańczową barwę. Baldachy małych, białych kwiatów pojawiają się w maju i czerwcu, jesienią ustępują miejsca jasnoczerwonym koralikom podobnym do jagód. W rzeczywistości, nie są to jagody a owocki jabłkowate.

Jarzębiny lubią wyrastać na skrajach lasów, miedzach, zaroślach i przydrożach. Preferują chłodny klimat Europy Północnej i mogą żyć nawet 200 lat.

W tradycyjnym zielarstwie

Przed przed wiekami jarząb uważano za drzewo magiczne, chroniące przed złem i czarownicami. Z gałęzi wyrabiano kije do maselnicy, by wiedźmy nie mogły rzucić na uroku, i można było je ubić. Jarzębinowe drzewa sadzono przy domach dla ochrony, a w zielarstwie wykorzystywano kwiaty, owoce, liście i korę.

Z jagód robiono wywary na szkorbut, malarię, nieżyt żołądka i do płukania gardła.  Amerykańscy Indianie ususzone, zmielone owoce używali jako zagęszczacz do zup i wzbogacali nimi mąki do wypieku chleba.

Medycyna wschodnia stosuje jarząb na mgłę mózgową, upławy, hemoroidy, przy dysfunkcji dróg moczowych, kamicy, zewnętrznie na rany.

Profil energetyczny
Smak: cierpki, gorzki, kwaśny,
Energetyka: chłodzi, osusza
Tkanki: płuca, nerki, żołądek
Działanie: odprowadza wilgotne ciepło, redukuje stany zapalne,  wspomaga żołądek, oddawanie moczu, leczy rany

W medycynie ludowej całej Europy kwiaty i owoce używano jako środek przeciwzapalny, przeciwbiegunkowy i doskonałe źródło witaminy C, zapobiegającej szkorbutowi. Korę stosowano w leczeniu biegunek, z liści wyrabiano lekarstwa na ból oczu, reumatyzm i przeziębienia. Sok z owoców jarzębiny  uchodził za skuteczne lekarstwo  na astmę.

Smak owoców jarzębiny różni się w zależności od drzewa. Niektóre  są bardziej gorzkie, inne kwaśne lub cierpkie. Przed zebraniem warto spróbować czy odpowiadają kubkom smakowym. Gorzki jest niewątpliwie dobry dla układu pokarmowego, stymuluje trawienie.

W kulturze celtyckiej jarzębina jest świętym Drzewem Życia. Symbolizuje żywotność, determinację, opór, przekorę i siłę do stawiania czoła przeciwnościom losu.

Jarząb pospolity właściwości

Owoce jarzębiny są bogate w przeciwutleniacze, witaminy, kwasy organiczne, makroelementów. Niszczą wirusy i gronkowce [1], zbawienne przy awitaminozie, rekonwalescencji, osłabionej odporności.

Działanie: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwszkorbutowe, moczopędne, przeciwnowotworowe.

Kwas sorbowy to naturalny środek konserwujący, hamuje rozwój pleśni, drożdży i bakterii Salmonella. Wysoki poziom witaminy C stymuluje produkcję białych krwinek, duża ilość karotenu poprawia wzrok i przyspiesza regenerację komórek.

Jarzębina poprawia pracę serca, wzmacnia naczynia krwionośne, przeciwdziała zakrzepom. Główne zastosowania:

• Przeziębienia, nieżyty dróg oddechowych, zapalenie błon śluzowych, bóle stawów
•  Dolegliwości układu trawiennego, żołądka, jelit, dróg żółciowych, nerek i pęcherza.
• Cukrzyca, nadciśnienie, słabe naczynia krwionośne, skłonność do zakrzepów
• Niska odporność, awitaminoza, osłabienie

Czerwone koraliki są doskonałym kosmetykiem, świetnie wpływają na kondycję skóry, nawilżają i ujędrniają.

Jarząb i jarzębina domowe receptury 

Owoce jarzębiny można zbierać od sierpnia do października. Należy je długo suszyć, przemrozić lub zagotować, by rozłożyć lekko toksyczny kwas parasorbinowy na sorbinowy. Kilka dni suszymy w temperaturze pokojowej i wkładamy do lnianego woreczka. Można przemrozić dobę w zamrażalniku.

Wysoka zawartość pektyn sprawia, że owoce jarzębiny są dobrym zagęszczaczem do galaretek, dżemów.

Konfitura na odporność i przeziębienie
Przemrożone owoce wrzucamy na kilka minut do wrzątku i odsączamy. Wsypujemy na blachę i wkładamy do rozgrzanego piekarnika (180°C) na 10 minut. W rondelku podgrzewamy miód, smażymy w nim jarzębinę 3 kwadranse. Przekładamy do słoiczków. Dodaje się do herbaty, napojów, deserów.

Konfitura wg przepisu o. Grande
Gotujemy syrop z 2 litrów wody i kilograma miodu. Na wrzucamy przemrożone owoce. Przesmażamy 3 dni i wekujemy w słoiczkach. Można je mieszać z innymi owocami i konfiturami.

Sok z jarzębiny
Owoce jarzębiny oddzielamy od szypułek. Starannie umyte zasypujemy cukrem (0,5 kg cukru na 1 kg owoców). Odstawiamy na 5 godzin. Gotujemy całość  30—40 minut. Po przestudzeniu sok odcedzamy i przelewamy do butelek.  Pije się 1 łyżeczkę soku przed posiłkiem przy niedobrze kwasu żołądkowego i gdy trzustka wydziela za mało enzymów.

Jarzębiak
0,25 kg przemrożonych owoców zalewamy w słoju litrem spirytusu. Odstawiamy w słoneczne miejsce na tydzień. Nalewkę zlewamy do innego słoja. Pozostałe owoce zalewamy syropem z wody i cukru: 1,25 litra wody i 1,25 kg cukru. Odstawiamy na 10 dni.  Odcedzony syrop łączymy i mieszamy z nalewką. Odstawiamy do leżakowania na 6 miesięcy w chłodnym miejscu.

Jarząb jako lekarstwo

Herbatka na problemy z sercem i krążeniem
Dwie łyżki suszonych lub przemrożonych owoców jarzębiny zalewamy szklanką wody. Gotujemy na małym ogniu 1/2 godziny. Pije się 2 lub 3 razy dziennie pół szklanki. Herbatka niesie pomoc przy niedomaganiach serca, miażdżycy, zakrzepicy.

Wywar na drogi moczowe i hemoroidy 
Łyżkę rozdrobnionych owoców zalewamy szklanką wody i doprowadzamy do wrzenia. Podgrzewamy 5 minut pod przykryciem i odstawiamy do naciągnięcia 20 minut.  Pije się 2-3 razy dziennie  1/2 szklanki.

Proszek z owoców
Ususzone owoce mielimy w młynku. Stosuje się 2 razy dziennie jedną płaską łyżkę po jedzeniu popijając przegotowaną wodą. Kuracja trwa 2 miesiące. Pomaga w przewlekłych niedomaganiach nerek, wątroby, pęcherzyka żółciowego.

Jarząb na gronkowca
2 razy dziennie płucze się gardło sokiem z jarzębiny rozcieńczonym z wodą. Można dodać łyżeczkę soli.

Jarząb dla urody

Owoce jarzębiny świetnie wpływają na kondycję skóry, odżywiają, poprawią elastyczność i koloryt, wzmacniają naczynka krwionośne.

Odżywcza maseczka do twarzy
Garść umytej jarzębiny starannie rozgniatamy. Dodajemy po łyżce oliwy i mleka. Nakładamy na 15 minut na twarz i dekolt. Spłukujemy letnią wodą. Zabieg przynosi widoczne efekty, dodaje cerze blasku.

Kąpiel w jarzębinie
Trzy garście posiekanych owoców gotujemy w litrze wody 20 minut. Odcedzony wywar dodajemy do kąpieli. Odżywia, ujędrnia skórę i działa opalizująco.