Karczochy po raz pierwszy jadłam we Włoszech i natychmiast zakochałam się w ich delikatnym lekko orzechowo-kremowym smaku. Każdego roku wiosną stragany zapełniają się tymi chyba najpiękniejszymi warzywami na świecie o mięsistych, kolorowych kwiatostanach. A w powietrzu unosi się zapach grillowanych, gotowanych i przyrządzanych na różne sposoby karczochów, które mają tu długą historię sięgającą czasów rzymskich.
Powiedzenie „ani jednego dnia bez karczochów” powstało właśnie w starożytnym Rzymie powstało powiedzenie. Chodziło nie tyle o walory smakowe ale lecznicze.
Ówcześni medycy sokiem z karczochów leczyli dolegliwości wątroby, niestrawność i przeziębieni. Stosowano karczochy na wzmocnienie włosów i pielęgnacji cery.
Karczochy właściwości lecznicze
Współczesne badania dowiodły jak cenne są dla zdrowia. Doskonale działają na cały organizm. Szczególnie zbawiennie na wątrobę i drogi żółciowe.
Karczochy działają żółciopędnie, żółciotwórczo, wspomagają przepływ żółci przez wątrobę i drogi żółciowe. Obniżają poziom tłuszczu we krwi, zapobiegają miażdżycy tętnic, zwiększają wydalanie moczu i usuwają toksyczne produkty przemiany materii.
Stosuje je się przy żółtaczce, kamicy żółciowej, kłopotach z pracą pęcherzyka żółciowego (z wyjątkiem jego zapalenia). Działają odtruwająco, zwłaszcza jeśli wątroba została zatruta alkoholem, siarczkami czy innymi toksynami. Karczochy posiadają rzadkie właściwości regenerowania wątroby i chronią jej komórki. Działają również ochronnie na jelito grube.
Karczochy regulują pracę przewodu pokarmowego, przyspieszają przemianę materii, są jednym z najbardziej skutecznych środków odchudzających.
Stosuje się je pomocniczo przy cukrzycy – regulują poziom cukru we krwi, skazie moczanowej, reumatyzmie, anemii, infekcjach górnych dróg oddechowych a zewnętrznie w okładach na egzemę.
Najbardziej cennym przebadanym związkiem jest cynaryna występująca w ich liściach. Karczoch zawiera moczopędne flawonoidy, ściągające garbniki, enzymy, śluzy, sole mineralne, witaminy i rekordowe ilości antyoksydantów.
Najsmaczniejsza część używana w kuchni to serce karczocha, ale najwięcej substancji leczniczych jest w liściach. Zwykle je odrzucamy ze względu na charakterystyczną goryczkę. Leki z karczocha można kupić w postaci suszu, ekstraktu, soku lub tabletek albo zrobić samodzielnie. Najprzyjemniej jednak karczochy jeść przyrządzając na różne sposoby bo są po prostu smaczne.
U mnie w domu najczęściej goszczą karczochy nadziewane – duszone, zapiekane, grillowane. Czasami dodajemy je do pizzy, pasty lub sałatek. Nic się nie marnuje, bo części twarde używamy do naparów ziołowych.
Karczochy przepisy kulinarne
Karczochy nadziewane
Kilka niezbyt dużych karczochów, czym mniejsze tym smaczniejsze
Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia
Natka pietruszki w dużej ilości
Czosnek
Bułka lub bagietka
Sól, pieprz
Bułkę namoczyć. Kwiaty karczocha umyć bardzo dokładnie pod bieżącą wodą. Trzymając za górną część kielicha, mocno uderzyć o stół aż kwiat się otworzy i zrobi się miejsce na nadzienie.
W misce dokładnie wymieszać odciśniętą z wody bułkę, posiekany czosnek i dużą ilość posiekanej pietruszki. Dodać 3-4 łyżki oliwy z oliwek, doprawić do smaku sola i pieprzem.
W ten sposób przygotowane karczochy można:
Grillować – wolno, nie na otwartym ogniu. Z jednego boku i od góry palenisko osłonić. Od czasu do czasu zaglądać, polewać lekko oliwa z oliwek. Czas grillowania od kilku do kilkunastu minut, w zależności od wielkości.
Zapiec w piekarniku – ułożyć ściśle w naczyniu do pieczenia, podlać niewielka ilością wody wymieszaną z oliwa z oliwek. W czasie pieczenia sprawdzać poziom wody, jeśli za mało to podlewać wodą z dodatkiem oliwy.
Dusić – ułożyć ściśle w garnku, dolać wodę z 3 łyżkami oliwy z oliwek do połowy wysokości garnka. Obficie polać każdy karczoch z góry oliwą z oliwek. Dusić pod przykryciem na małym ogniu.
Przepisy lecznicze z karczocha
Smakołyk na przeziębienie
Starannie oczyszczone liście kilku karczochów natrzeć oliwą z oliwek.
Wetknąć w nie kilka ząbków czosnku.
Gotować na parze ok 40 minut. Jeść gorące.
Odchudzający sok
Przepuścić karczochy przez sokowirówkę, połączyć ze świeżo wyciśniętym sokiem z ananasa.
Pić po ½ szklanki 3 razy dziennie.
Wywar z karczocha i dziurawca na uszkodzoną wątrobę
Łyżkę rozdrobnionych kwiatów karczocha zalać 2 szklankami wody.
Podgrzewać na małym ogniu 25 minut, nie dopuszczając do wrzenia.
Zdjąć z ognia i odstawić na 10 minut. Odcedzić.
Dodać szklankę ciepłego naparu z dziurawca – łyżeczkę ziela parzyć pod przykryciem w szklance wrzątku 15 minut, odcedzić.
Przelać mieszankę do termosu, pić w ciągu dnia w 4 porcjach po posiłku.
Wywar oczyszczający, odtruwający, regeneracyjny
Oczyszczonego karczocha gotować w litrze wody do miękkości. Karczocha można doprawić oliwą, przyprawami i wykorzystać do obiadu . Do otrzymanego płynu dodać sok z ½ cytryny, wymieszać. Pić szklankę płynu ½ godziny przed jedzeniem.
Herbatka na niestrawność
Łyżkę posiekanych serc i liści zalać wrzątkiem, odstawić pod przykryciem na 20 minut.
Maseczka ujędrniająca
do 5 łyżek zmiksowanych karczochów dodać 2 łyżki śmietany lub jogurtu i kilka kropli cytryny. Wymieszać, nałożyć na twarz i dekolt na 20 minut.
Wino z liści karczocha
100 g rozdrobnionych liści zalać butelką białego wina gronowego, macerować 2 tygodnie, co jakiś czas wstrząsając. Przecedzić starannie odciskając masę ziołową. Wino przelać do butelki z ciemnego szkła. Pić 3 razy dziennie po małym kieliszku jako środek żółciopędny, przeciwmiażdżycowy, moczopędny lub przy niestrawności