Kocanki na ratunek wątrobie, poprawę trawienia i skórę

Kocanki nigdy nie blakną, dlatego symbolizują światło i ochronę. Botaniczna nazwa helichrysum zdradza boską naturę ziela, wywodzi się z greki: helios – słońce i chrysos – złoto, nawiązując do złocisto-żółtej barwy kwiatów.

Te wieloletnie rośliny z rodziny astrowatych pochodzą z rejonów śródziemnomorskich, w Europie jest ich około 350 gatunków. Na południu najbardziej rozpowszechniona jest kocanka włoska [Helichrysum italicum], w chłodniejszym klimacie piaskowa [H. arenarium].

Kocanki włoskie i piaskowe

Kocanka piaskowa nazywane nieśmiertelnikiem, suchołuską, kocimi łapkami bądź słomianką. Oficjalnie używa się liczby mnogiej: kocanki piaskowe, ale w starszych zielnikach, w tym u A. Ożarowskiego, podawana jest nazwa w liczbie pojedynczej: kocanka, tak też będę ją nazywać, bo tej nazwy używam od zawsze.

Lubi piaszczyste, nasłonecznione miejsca, spotykana na nieużytkach, odłogach, miedzach, skarpach. Dorasta do 30–40 centymetrów, lancetowate liście pokrywają kwiatostany, zebrane w kuliste koszyczki kwiaty sprawiają wrażenie suchych. Wydziela charakterystyczny słodko-różany, gorzkawo-korzenny aromat, trudny do opisania innym terminem niż „zapach kocanki”. Surowcem zielarskim są kwiatostany, które suszymy w zacienionym, przewiewnym miejscu.

Kocanka włoska

Ma gęściejsze liście pokryte srebrzysto srebrzystym meszkiem. Dorasta do 50 cm tworząc krzewiaste kobierce na suchych obszarach przybrzeżnych i śródlądowych, terenach skalistych, ubogich glebach.

Drobne jasnozłote, cylindryczne kwiaty zebrane w gęste baldachy. Cała roślina wydziela mocny, odurzający zapach curry. Liście wykorzystuje do w kuchni do przyprawiania zup, risotto, dań z drobiu. Z kwiatów pozyskuje się olejki eteryczne na bazie, których wyrabia się kojące maści i kremy dla skóry dotkniętej podrażnieniami, egzemą, łuszczycą rumieniem.

Kocanki włoskie są bogatsze w kumaryny, olejki eteryczne, zawierają unikalne italidiony występujące wyłącznie w gatunku Helichrysum italicum. Badania pokazują, że napary z kocanki włoskiej mają silniejsze działanie antyoksydacyjne i cytostatyczne. Analiza chemiczna obydwu gatunków i działanie [1].

W tradycyjnym zielarstwie

Teofrast z Eresos (III w p.n.e.) zaklasyfikował kocanki jako ziele zmieniające umysł. Z kwiatów wytwarzano olejki eteryczne przynoszące głęboki spokój, ukojenie, uwalniające z traum, łączące ze strefą duchową, otwierające serce i umysł. Wykorzystywano do luksusowych zabiegów, relaksujących i odmładzających masaży.

Dioskurydes donosił o stosowaniu wina z kocanki w leczeniu bólu stawów i rwy kulszowej, podobnie Pliniusz Starszy, kładąc nacisk na leczenie bólu pleców i bioder.

W średniowieczu kocanki były szeroko stosowanym medykamentem na wiele przypadłości, tradycyjnie używano do regeneracji i ochrony wątroby, poprawy trawienia, leczenia stawów i w infekcjach oddechowych, kaszlu, zapalenia oskrzeli, krtani i tchawicy, zewnętrznie jako środek zabliźniający na problemy skórne związane ze starzeniem.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, aromatyczny, pikantny,
Energetyka: lekko ociepla, osusza,
Tkanki: wątroba, pęcherzyk żółciowy, płuca, skóra,
Działanie: reguluje przepływ qi i czyste ciepło, odblokowuje wątrobę, odtruwa,  tonizuje, rozrzedza i usuwa flegmę z płuc.

Kocanka ratuje wątrobę! Regeneruje uszkodzony miąższ, pomaga przy zastoju lub niedostatecznym wytwarzaniu żółci i związanych
z tym zaburzeniach trawienia i przemiany materii. Pomocna w nieżytach przewodu pokarmowego, braku łaknienia. Dzięki silnemu działaniu odtruwającemu wspiera w terapii gośćca, podagry, reumatyzmu, zatruć, obrzęków, alergii i chorób skóry, bo wiele z nich jest skutkiem zanieczyszczenia wątroby i krwi.

Wyciągi z kocanki włoskiej tradycyjnie stosowano na oparzenia słoneczne, rumienie, wszelkie podrażnienia skórne, astmę, niedrożność zatok, choroby oskrzeli, ziemne stopy i dłonie.

W medycynie współczesnej

Kwiat kocanki bogaty jest w olejki eteryczne, flawonole, flawanony, triterpenoidy i woski. Zwiększa wydzielanie soków trawiennych, pobudza trawienie i przyswajanie składników odżywczych, zmniejsza stan zapalny błon śluzowych przewodu pokarmowego, pobudza czynność komórek wątroby i regeneruje organ.

Działanie: żółciopędne, żółciotwórcze, moczopędne, rozkurczowe, ściągające, odtruwające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe. Hamuje rozwój gronkowca złocistego, E. Coli i drożdżaka Candida, skuteczny lek na infekcje układu oddechowego, chrypkę i ból gardła.

Zielarskie przepisy z kocanki

Herbatka z kocanki piaskowej lub włoskiej 
Łyżkę suszu zalać szklanką wrzątku. Zaparzać pół godziny pod przykryciem. Napar zalecany jest przy łagodnych zaburzeniach trawienia i wątroby, stanach zapalnych dróg żółciowych. Stosuje 3 razy dziennie 0,25 szklanki 30 minut przed jedzeniem.

Wywar
Działa silniej. Zalać 2 szklankami ciepłej wody 2–3 łyżki kwiatów. Podgrzewać do wrzenia i gotować powoli pod przykryciem 5 minut. Odstawić na kwadrans pod przykryciem. Pije się 0,75 szklanki 2–3 razy dziennie przed jedzeniem. Stosuje w niedomaganiach wątroby, niedostatecznym wydzielaniu żółci, stanach zapalnych i skurczowych dróg żółciowych, zaburzeniach trawienia.

• Przy kamicy żółciowej łączy się z korzeniem mniszka i cykorii podróżnik.
• W zaburzeniach wątroby i dróg żółciowych: z dziurawcem, miętą, piołunem, tatarakiem.
• Dla oczyszczenia organizmu z toksyn z kłączem perzu, mniszkiem

Kaszel, podrażnienie oskrzeli 
Szklanka tłustego mleka, po łyżeczce: suszonej kocanki, masła i miodu. W garnku podgrzewać mleko i kocankę. Na chwilę przed zagotowaniem zdjąć z ognia. Dodać masło. Przykryć i odstawić na 10–15 minut. Odcedzić z fusów, dodać miód. Po wymieszaniu pije się pół godziny przed snem, stosuje w nieżytach i podrażnieniu gardła i oskrzeli, równocześnie wspomaga wątrobę i trawienie, mleko lepiej ekstrahuje składniki czynne.

Napary, syropy i przetwory z kocanki wspomagają detoks, oczyszczają i wzmacniają wątrobę. Olejek jest znakomitym środkiem dla skóry – odmładza, regeneruje, likwiduje blizny, trądzik. Pomaga w leczeniu kontuzji jak skręcenia, siniaki, naderwane mięśnie, wiązadła. Łagodzi ból, napięcie, działa przeciwzapalnie

Olejek z kocanki

Zebrane kwiaty kocanki włoskiej (ew. piaskowej) podsuszyć dobę rozłożone na ściereczce. W słoiku zalać oliwą z oliwek lub olejem ze słodkich migdałów całkowicie przykrywając surowiec. Dobrze jest dorzucić trochę nasion.

Przykryć słoik gazą, postawić na 2 tygodnie w nasłonecznionym miejscu. Przelać do miski, mocno pougniatać kwiaty drewnianym tłuczkiem do ziemniaków. Odstawić na dobę w chłodne miejsce. Przefiltrować starannie odciskając i zlać w buteleczki z ciemnego szkła.

Stosuje się na podrażnioną skórę, oparzenia, pielęgnacyjnie dla ujędrnienia i redukcji zmarszczek. Olejek przechowuje się do roku.
B. della Porta