Kwiaty czarnego bzu [Flos Sambuci] obok owoców, należą do najstarszych surowców leczniczych używanych przez ludzkość.
Wykopaliska archeologiczne świadczą, że roślina była znana i wykorzystywana już w epoce kamiennej. Przez stulecia czarny bez darzono wielkim szacunkiem, używano do celów rytualnych. W zielarstwie wykorzystywano kwiaty, jagody, liści i korę.
Małe drzewka lub krzewy bzu możemy spotkać na terenie całego kraju. Rosną w zaroślach, na skrajach lasów i pól, przy rzekach, przydrożach. Rozsiewane są przez ptaki, które zjadają owoce, ale nie trawią nasion.
Od połowy maja czarny bez zakwita baldachami białych, pachnących kwiatów. Zbieramy je w słoneczny dzień, suszymy w przewiewnym zacienionym miejscu. Owoce czarnego bzu zbiera się w sierpniu i wrześniu.
W tradycyjnym zielarstwie
Kwiaty czarnego bzu mają wiele zastosowań, ale najbardziej są przydatne na gorączkę i problemy skórne. Zioła osuszające z nadmiaru wilgoci, napotne, relaksujące, nierzadko wspierają zdrowie skóry.
Generalnie kwiaty uważa się, jako jeden z najlepszych środków napotnych, przywracających funkcje płuc, wspomagających drogi moczowe i usuwający stany zapalne związane z tzw. pustym gorącem. Jego objawy to: popołudniowa gorączka, suchość w ustach, gardle, uczucie gorąca w klatce piersiowej, dłoniach, podeszwach stóp. Towarzyszy mu uczucie niepokoju, szybsze tętno, obłożony język, suchy stolec, ciemny, skąpy mocz.
Wzorzec nierównowagi dla zastosowania kwiatów lub owoców czarnego bzu: zaczerwieniona, szorstka, poszarzała, sinawa skóra lub cera. Świadczy to o przyblokowaniu krążenia na skutek stagnacji flegmy, śluzów. Podczas gorączki, przeziębienia, grypy może pojawiać się sinawy odcień wokół oczu, ust.
Zaczerwienione plamy, cętki plamy na bladej skórze, z sinawym, różowawym odcieniem plus zwiotczenie, wskazują na nadmierne nagromadzenie wilgoci.
Profil energetyczny
Smak: gorzki, słodki,
Energetyka: chłodzi, osusza,
Tkanki: Płuca, nerki, pęcherz moczowy, skóra
Działanie: rozprasza i uwalnia ciepło na zewnątrz, usuwa wilgoć, flegmę, obrzęki, tonizuje płuca, wspomaga oddawanie moczu, zmniejsza stan zapalny, zwiększa laktację
W tradycyjnym zielarstwie i medycynie wschodniej wyróżnia się kilka rodzajów gorączki i w zależności od typu stosuje odpowiednie zioła. Kwiaty czarnego bzu sprawdzają się przy odczuwaniu gorąca, stanach pobudzenia, napięcia bez występowania potu. Gorąca herbatka z kwiatu bzu otwiera naczynia włosowate, pomagając usunąć nadmiar ciepła z organizmu.
Z perspektywy Ajurwedy zarówno jagody, jak i kwiaty stosuje się do usuwania nadmiaru Pitta i Kapha, tym samym łagodzeniu stanu zapalnego i stagnacji flegmy.
Niezawodnym lekarstwem na atak grypy w pierwszym stadium jest gorący napar z kwiatu czarnego bzu, mięty pieprzowej i krwawnika. Pomaga wyrzucić na zewnątrz gorąco i toksyny metaboliczne drobnoustrojów. Działanie chłodnej herbatki odczuwa się bardziej jako moczopędne.
Chłodne i ciepłe napary rozpraszają stagnację w warstwach skóry, oczyszczają z toksyn. Zarówno wewnętrznie, jak i w formie toników, balsamów są idealne w przypadku gorących stanów zapalnych skóry objawiających się czerwonymi podrażnieniami, wysypką, trądzikiem, czyrakami, ropniami. Są naturalnym filtrem chroniącym przed poparzeniami słonecznymi.
W medycynie współczesnej
Kwiaty czarnego bzu zawierają duże ilości antyoksydantów, flawonoidów, olejków eterycznych, garbników, śluzów, soli mineralnych i witamin. Kwiatowe przetwory mają działanie napotne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, moczopędne, mlekopędne, relaksujące.
- Poprawiają krążenie krwi
- Uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne
- Działają przeciw kaszlowi, ułatwiają odkrztuszanie
- Wzmacniają układ trawienny, drogi moczowe i odporność
Zastosowania lecznicze
- Przy grypie, przeziębieniach, infekcjach gardła, dróg oddechowych z kaszlem i gorączką
- Chorobach reumatycznych, alergicznych, krążeniowych, wysokim ciśnieniu krwi
- Infekcjach dróg moczowych, obrzękach, zatruciach
- Astmie oskrzelowej, alergii, katarze siennym, przekrwieniu płuc, dróg oddechowych
- Bezsenności, nadmiernym pobudzeniu
- Zatruciach pokarmowych
- Stanach zapalnych skóry, infekcjach oczu
- Kuracjach oczyszczających
Kwiaty czarnego bzu przepisy
Herbatka z kwiatu bzu czarnego
Łyżkę ziół zalewamy szklanką wody. Doprowadzamy do wrzenia, gotujemy 5 minut na małym ogniu. Odstawiamy 15 minut do naciągnięcia. Pije się 2-3 razy dziennie 1/3 szklanki.
Pomaga przy objawach grypy, przeziębienia, infekcji dróg oddechowych z gorączką. Serwatka z gotowanym bzem szybko likwiduje opuchliznę u kostek stóp. Wywar można stosować do płukania gardła i jamy ustnej.
Młode listki
6-8 młodych świeżo pokrojonych listków gotuje się bardzo krótko w 250 ml wody. Pije przez miesiąc na czczo, godzinę przed śniadaniem. Herbatka oczyszcza krew i organizm z toksyn. Świeżo zmiażdżone listki umieszczone w nozdrzach hamują krwawienie z nosa.
Napar na infekcje grypowe
Stosuje się przy pierwszych objawach grypy. Składniki: kwiat czarnego bzu, mięta pieprzowa, krwawnik. Garść każdego z ziół należy zalać litrem wrzątku, parzyć pół godziny. Dosłodzić miodem lub sokiem malinowym i pić w łóżku tak gorące jak możliwe. Nastąpi silne pocenie i przyjdzie regeneracyjny sen, po przebudzeniu zdecydowana poprawa samopoczucia. Objawy grypy powinny zniknąć do 36 godzin.
Ból głowy, migrena
Świeży kwiat czarnego bzu skrapiamy octem. Przykładamy na czoło i skronie kwadrans.
Syrop z kwiatów czarnego bzu
Składniki: 5 litrów kwiatów i taka sama ilość wody, 2,5 kg cukru, 4 cytryny
Oczyszczone kwiaty bez łodyżek mielimy w maszynce do mięsa. Zalewamy wodą, dodajmy pokrojone cytryny lub świeżo wyciśnięty sok i zagotowujemy. Odstawiamy na noc pod przykryciem.
Po przecedzeniu zagotowujemy dodając cukier. Mieszamy i przelewamy do czystych, wyparzonych butelek. Sok przechowujemy w chłodnym, ciemnym miejscu.
Syrop pomaga przy infekcjach, gorączce i obniżonej odporności. Stosuje się 4-5 łyżek 2 razy dziennie do wody lub herbaty. Profilaktycznie 2-3 łyżki dziennie.
Kwiaty czarnego bzu dla urody
Tonik kosmetyczny
10-15 baldachów kwiatów bzu czarnego zalewamy 1/2 litra wrzątku. Pozostawmy do naciągnięcia pod przykryciem na 24 godziny. Po przecedzeniu dodajemy szklankę octu jabłkowego. Mieszamy i przelewamy do czystych buteleczek. Tonik ma działanie przeciwzapalne, ściągające. Stosowany 2 razy dziennie wygładza, odświeża i zmiękcza cerę.
Napar do przemywania
W szklance wody parzymy łyżkę kwiatów 15-30 minut pod przykryciem. Po przecedzeniu stosujemy do przemywania twarzy i oczu. Pomaga przy zapaleniu spojówek, workach, cieniach pod oczami. Oczyszcza cerę i działa przeciwzapalnie. Kwiaty czarnego bzu zaparzone w mleku można stosować przy trądziku różowatym, cerze suchej, podrażnionej, zniszczonej, z przebarwieniami.
Kwiaty czarnego bzu w kuchni
Placuszki z kwiatu bzu czarnego
- kilkanaście baldaszków kwiatów bzu czarnego
- 2 szklanki mleka
- pół szklanki mąki
- 2 jajka, szczypta soli i nieco proszku do pieczenia
Mleko, mąkę, jaja z solą i proszkiem do pieczenia zmiksować na gładkie ciasto. Każdy kwiat trzymając za ogonek zanurzać w cieście i smażyć na rozgrzanym tłuszczu na złoty kolor. Podawać posypane cukrem pudrem.
Szampan z kwiatów czarnego bzu
- 10-15 świeżo zerwanych kwiatów
- 4 cytryny
- 6 litrów wody
- 700 g cukru
- 2 łyżki octu jabłkowego
Gotujemy litr wody z cukrem. Pozostałe składniki umieszczamy w gąsiorze. Dolewamy ciepłą osłodzoną wodę i odstawiamy na tydzień. Kiedy pojawi się piana filtrujemy i rozlewamy do butelek. Szampan ma lekko kwaskowaty, orzeźwiający smak. Jest lekko gazowany, zawiera ok 1% alkoholu.
Dr Różański zaleca właśnie mielenie kwiatów bzu. Czy można zamiast maszynki do mięsa użyć blendera kielichowego? Rok temu potraktowałam tak babkę lancetowata i nie zauważyłam różnicy między mieleniem a blendowaniem. Dziś zblendowałam bez i zapach i smak bardziej przypomina łodyżki niż kwiaty. Kwiaty były dokładnie nożyczkami oddzielone od ogonków. Czy tak ma być? Może po dodaniu cukru zmieni smak? Zawsze robiłam syrop bez mielenia. Kolor był słomkowo żółty a smak delikatny. Boję się, że coś nie wyjdzie 🙁