Liście winorośli – lecznicze i kulinarne zastosowania

Winorośl [Vitis vinifera] to jedna z najstarszych roślin uprawianych przez człowieka.

Już 5 tysięcy lat temu w rejonie Kaukazu odbywały się winobrania. Nasiona winorośli odkryto na terenie wykopalisk archeologicznych babilońskiego miasta Ur. Ponad 4 tysiące lat temu winogrona uprawiano w Babilonii, Asyrii i Egipcie.

Setki lat winorośl symbolizowała płodność i dobrobyt. Bujnie kwitnące, owocujące winnice oznaczały czasy pokoju dobrobytu. Opustoszałe, zarośnięte, z połamanymi krzewami były symbolem wojennych spustoszeń.

W Polsce pierwsze przyklasztorne winnice pojawiły się w XII wieku, produkowano w nich wino mszalne. Medycyna klasztorna i ludowa wykorzystywała owoce, pestki i liście winorośli m.in do hamowania krwawień, biegunek, łagodzenia bólów, infekcji gardła, leczenia chorób przewodu pokarmowego, moczowego i podagry. Ochłodzenie klimatu w XVII wieku doprowadziło do niemal zupełnego zaniku uprawy winorośli.

Liście winorośli

Najważniejszym surowcem pozyskiwanym z winorośli są owoce i produkowane z nich wino. W kuchni i lecznictwie wykorzystuje się również liście [Folium Vitis vinifera] i tzw. wąsy.

Liście winogron mają naturę chłodzącą, osuszają i działają ściągająco. Wg ajurwedy uspokajają pitta i kapha dosha, zaostrzają stany vata. Fermentacja zmienia ich profil energetyczny, dodaje ciepła. Kiszone liście winogron uspokajają vata i kapha, ale pogarszają pitta.

Liście winogron są bogate w resweratrol, który zmniejsza stres oksydacyjny, hamuje otłuszczanie wątroby. Razem z działającym przeciwgrzybiczo viniferinem, chroni serce i naczynia krwionośne. Ma działanie antynowotworowe.

Ponadto liście winorośli są bogate w witaminy, minerały, garbniki, polifenole, cenne kwasy: bursztynowy, jabłkowy, winowy.  Mają działanie przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe, moczopędne.  Przyspieszają gojenie ran, wrzodów, ropni, nadżerek. Chronią miąższ wątroby i nerki.

Napary i przetwory z liści są skutecznym lekarstwem w przypadku:

• Dny moczanowej, reumatyzmu
• Nieżytu żołądka, jelit, wrzodów
• Jelicie wrażliwym, nadmiernej fermentacji i gazach
• Zaburzeń krążenia, niewydolności żylnej, żylakach
• Skłonności do zakrzepów, zatorów, miażdżycy
• Biegunek, krwawień z przewodu pokarmowego
• Hemoroidów
• Nerwicy, przewlekłego zmęczenia
• Zewnętrznie do okładów i płukanek gardła

Liście winorośli przepisy

Herbatka z liści winogron

Łyżkę ususzonych, rozdrobionych liści zalewamy szklanką wrzątku. Parzymy pod przykryciem pół godziny i przecedzamy. Herbatka ma przyjemny, owocowy smak nie potrzeba dosładzać.

Pije się po pół szklanki 2 razy dziennie. Na oczyszczenie układu moczowego, krwi, przy podagrze, zaburzeniach krążenia. Przy biegunkach, niestrawności, wrzodach 3-4 razy dziennie.

Napar do użytku zewnętrznego

Robimy mocny napar 2-3 łyżki na szklankę wrzątku. Zaparzamy pół godziny. Napar można stosować do płukania jamy ustnej – zapalenie gardła, krtani. Do okładów oczu, ran, wrzodów, trądziku.  Używa się jako tonik lub płukankę do włosów przetłuszczających się. Do okładów na skaleczenia, rany, wrzody można stosować świeże, zmiażdżone liście.

Liście winorośli w kuchni

Popularne w wielu kuchniach, szczególnie w obszarze śródziemnomorskim. Liście winogron są składnikiem tradycyjnej greckiej potrawy dolmas czy rumuńskich sarmali. Sparzonymi lub namoczonymi w solance można zawijać gołąbki z ryżem, mięsem, serem mozzarella, warzywami.

Młode listki używa się do świeżych sałatek, starsze do przetworów, kiszonek np. ogórków.

Kiszone liście winogron

• Dorodne, zdrowe liście winorośli
• Sól, liść laurowy, ziele angielskie, ząbek czosnku, ziarnko gorczycy, koper

Przygotowujemy solankę: zagotowujemy 2 łyżeczki soli w litrze wody.  Umyte liście winogron układamy po 4-5 sztuk jeden na drugim, zawijamy w ruloniki. Układamy w słoiku pionowo, dość ciasno. Dodajmy przyprawy i zalewamy ostudzoną solanką. Po tygodniu można używać do sałatek i faszerowania gołąbków. Kiszonkę po pasteryzacji warto przechować na zimę.