Lubczyk ogrodowy. Receptury lecznicze i przepis na domową maggi

Lubczyk ogrodowy [Levisticum officinale] zwany łakomym zielem, lubiśnikiem jest silnie aromatyczną rośliną z rodziny selerowatych. Stosowany w kuchni nadaje potrawom charakterystyczny zapach maggi.

Pochodzi prawdopodobnie z górzystych terenów Azji dzisiejszego Iranu, w Europie rozpowszechniony przez zakon benedyktynów. Na skutych długich  tradycji uprawiania zdziczały lubczyk występuje w większej części Europy.  Najwięcej dzikich odmian spotkamy w Alpach i Pirenejach.

Historia lubczyku

Gdybyśmy znaleźli się w średniowiecznym ogrodzie z pewnością znaleźlibyśmy lubczyk wśród ziół leczniczych. W przeciwieństwie do większości aromatycznych ziół lubczyk rozpoczął karierę w medycynie, dopiero później zaczęto używać go w kuchni.

W starożytności lubczyk ochoczo używano do sporządzania napojów miłosnych i leczniczych mikstur. Grecy żuli liście na trawienie i przeciw wzdęciach. Wkładali do butów, by ulżyć zmęczonym stopom.

Robiono mikstury na niestrawność, kaszel, przy nadmiarze flegmy i dla odtrucia. Zewnętrznie stosowano przy chorobach skóry i dla rozjaśnienia cery.  Nalewki robiono głównie z nasion.  Syreniusz zalecał lubczyk „wątrobie, śledzionie, zamulonym i zatkanym, truciznom wszelakim przyjętym”

Miłosne ziele

W tradycji ludowej lubczyk był jedną z magicznych roślin, która pomagała rozpalać uczucia miłości i pożądania. W  letnie noce wyłącznie przy pełni księżyca zakochana panna zbierała ziele wraz z korzeniem. Następnie przyrządzała miłosny wywar, który dolewała do napoju lub wina. Częstując wybranka serca w myślach recytowała zaklęcie, co wzmacniało działanie eliksiru i zapewniało wierność.

Wypijże to ziele, wypijże nieboże,
Uno przy kochaniu wiele dopomoże.
Byś mnie nie opuścił,
Do inszych nie chodził

Do dziś lubczyk dodaje się do potraw jako afrodyzjak.

W zielarstwie wykorzystuje się w leczeniu chorób układu moczowego, pokarmowego, oddechowego.  Energetycznie rozgrzewa, smak słodki, ostry, lekko gorzki, aromatyczny. Ma korzystny wpływ na płuca, śledzionę, żołądek, nerki, jelita i drogi żółciowe.

Kluczowe działania: rozprasza stagnację, redukuje obrzęki wspomagając wspomaga oddawanie moczu, zmiękcza guzki, usuwa wilgotne zimno z macicy, tonizuje wątrobę, łagodzi bóle stany zapalne.

W medycynie chińskiej wykorzystuje się  na nudności, obrzęki, bóle głowy, stawów, zaparcia, reumatyzm, dnę moczanową, dolegliwości miesiączkowe, trądzik, owrzodzenia, czyraki, guzy, żółtaczkę, miażdżycę.

W medycynie współczesnej

Lubczyk jest bogaty w olejki eteryczne, flawonoidy, kumaryny.  Zawiera psoralen, działający zabójczo na komórki macierzyste raka. Sam działa słabiej, z innymi ziołami skuteczność wyraźnie wzrasta. Często pojawia się w mieszankach przeciwreumatycznych, na nadciśnienie, zaburzenia miesiączkowania, trawienia, pracy nerek. Działanie:

• odtruwające, bakteriobójcze, moczopędne, rozkurczowe, mineralizujące, wiatropędne, wykrztuśne

Świeże bądź suszone zioło dodane do potraw poprawia trawienie i chroni przed zatruciami pokarmowymi.  W celach leczniczych najczęściej stosuje się 1-4 letni świeży bądź suszony korzeń.

• Ziele lubczyku pobudza krwawienia i łagodzi bóle menstruacyjne.
• Odwary z korzenia działają moczopędnie, poprawiają pracę nerek i trawienie.
• Ziele i korzeń zapobiega zmęczeniu trzustki i wątroby.
• Cała roślina odtruwa organizm i reguluje poziom pH.
• Nasiona stosuje się w zaburzeniach pracy żołądka, napadach kolki, wzdęciach, braku apetytu, niestrawności, gorączce, zapaleniu oskrzeli

Pomaga przy:

• Braku apetytu, zaflegmieniu, nieżycie żołądka
• Nadmiernej potliwości, puchlinie wodnej
• Niedomaganiach serca, nadciśnieniu
• Zbyt skąpym, bolesnym miesiączkowaniu
• Pomocniczo przy reumatyzmie, bólach stawów, dnie moczanowej
• Zapaleniu pęcherza, nerek, zatrzymaniu moczu
• Niewydolności wątroby i nerek, żółtaczce
• Słabym trawieniu białek
• Bólach głowy, migrenach, zestresowaniu, bezsenności
• Chorobach skórnych, czyrakach

Lubczyk – przepisy lecznicze

Najlepszą porą na wykorzystanie delikatnych liści kwiecień -czerwiec. W czasie upałów i podczas kwitnienia robi się gorzki. Liście i łodygi mogą być zamrażane bądź suszone na zimę. Można wykorzystać do herbatek, nalewek, wywarów, octów, olejów, i kąpieli.

Dojrzewające nasiona rozkłada się płasko do wyschnięcia. Wkłada do papierowej torby i wstrząsa by usunąć orzeszki.  Zmielone służą do aromatyzowania soli, naparów i nalewek.

Napar z lubczyku
Łyżkę suszonego korzenia parzy się kwadrans w szklance wrzątku. Pije 2-4 razy dziennie po 1/2 szklanki naparu.  Odtruwa, oczyszcza krew, działa moczopędnie, przeciwskurczowo, poprawia przemianę materii. Polecany przy wyczerpaniu nerwowym, nadciśnieniu, dolegliwościach żołądka i układu pokarmowego.

Odwar na bolesne miesiączki
Lubczyk (korzeń i ziele) zalać litrem wody. Odstawić na noc pod przykryciem. Rano doprowadzić do wrzenia, gotować 5 minut. Zestawić z ognia, odstawić na 20 minut pod przykryciem. Odcedzić i podzielić na 5 części, wypić w ciągu dnia. Codziennie zaparzać świeży, kuracja trwa 2 tygodnie. Odwar dodany do kąpieli relaksuje i ma dobre działanie na skórę.

Miód lubczykowy
Dobry na potencję, przy piasku w nerkach, problemach z wydalaniem moczu, wzdęciach, infekcjach dróg oddechowych. Przepis i zastosowanie TU

Winko lubczykowe
50 g sproszkowanego korzenia zalać butelką białego, gronowego wina. Macerować minimum 10 dni codziennie wstrząsać. Przelać do garnka, doprowadzić do wrzenia, przefiltrować i rozlać do butelek. Stosuje się mały kieliszek po posiłku. Jak mówią stare zielniki, sproszkowane korzenie grzane w winie „rozgrzewają zimny żołądek, wspomagają trawienie i wyciągają nadmierną wilgoć”.

Lubczyk w mieszankach z innymi ziołami

Mieszanka pobudzająca miesiączkę
Lubczyk z liściem ruty, nasionami pietruszki, zielem piołunu i kwiatem nagietka. Pomaga przy skąpych, nieregularnych miesiączkach Łyżeczkę mieszanki parzy się w szklance wrzątku 10 minut.

Napar na bezsenność
Kwiat lawendy, wrzosu, głogu, korzeń lubczyku, liść melisy. Łyżeczkę mieszanki zaparzać 10 minut w szklance wrzątku. Pije się po 1/2 szklanki naparu: na noc i w południe przed jedzeniem

Obrzęki wodne spowodowane niedoczynnością nerek
20 g liścia mącznicy, po 10 g ziela nawłoci, korzenia lubczyku i ziela orthosiphon. 2 łyżeczki mieszanki zalać 1/4 litra zimnej wody Odstawić na 12 godzin od czasu do czasu mieszając. Króciutko zagotować i schłodzić do temperatury odpowiedniej do picia. Przed wypiciem dodać dwie duże szczypty sody oczyszczonej. Codziennie pije się 3 filiżanki bez  dosładzania.

Mieszanka odchudzająca o. Klimuszki
Wymieszać w równych ilościach:

• Lubczyk korzeń lub ziele, morszczyn, korę kruszyny, korzeń mniszka, wilżyny, znamiona kukurydzy, strąki fasoli, ziele skrzypu, szałwii, krwawnika, kłącze perzu, ziele bratka lub srebrnika.

2 łyżki mieszanki zaparzyć w 2 szklankach wody. Pije się w 3 porcjach 20 minut przed jedzeniem. Łącznie z ziołami powinno być 1,5 litra płynu dziennie. W trakcie kuracji starać się unikać cukrów

Lubczyk w kuchni

Lubczyk pasuje do rosołów, zup, sosów – dodajemy korzeń i ziele.  Świeże posiekane liście do sałatek, więcej w tabelkach przypraw.

Sól lubczykowa
W słoiczku mieszamy sól z lubczykiem i ulubioną przyprawą. Pasuje bazylia, rozmaryn, tymianek, lebiodka, natka pietruszki.

Domowa maggi

Umyty duży pęczek lubczyku blendujemy z 2-3 łyżeczkami soli kamiennej.  Dolewamy oliwę z oliwek i chwilę miksujemy. Przekładamy do słoiczków, starannie ugniatamy łyżką, wierzch zalewamy niewielką warstwą oliwy by odciąć dopływ tlenu. Przechowujemy w lodówce, dodajemy odrobinę do potraw.

Jeśli dodamy czosnek, trochę bazylii,  kilka prażonych orzeszków otrzymamy lubczykowe pesto.

Przyprawa z lubczykiem
Polecana w dietach wegańskich.  Uzupełnia niedobory żelaza, magnezu, cynku i potasu.

• 50 g korzenia lubczyku, kminku, macierzanki
• 100 g kolendry
• 150 g majeranku i 20 g białego pieprzu

Składniki mieszamy, mielimy, przechowujemy w słoiczku. Dodajemy do zup, drugich dań i różnych potraw. Nawet kromka chleba z masłem wymieszanym z przyprawą smakuje wybornie.