Łuskiewnik różowy – cudowny uzdrowiciel

Łuskiewnik różowy [Lathraea squamaria] jest niezwykle ciekawą rośliną, o potężnym leczniczym działaniu.

Żyje głównie pod ziemią pasożytując na korzeniach innych roślin. Tylko na krótki czas podczas kwitnienia wyłania się na powietrznię, rozsiewa zarodniki i ponownie „chowa się” przed wścibskimi oczami.

Nazwa botaniczna pochodzi od greckiego „lathraios” – ukryty. Odnosi się do podziemnej wegetacji i braku śladu obecności przez większą część roku. Drugi człon squamaria, nawiązując do wyglądu rośliny wywodzi się od łacińskiego „squama”, oznaczającego łuskę, warstwę rogową.

Zaliczany do roślin pasożytniczych z  rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Coraz rzadziej występuje w lasach i zaroślach, jest zagrożony wyginięciem.

Wyrasta w pobliżu drzew i krzewów liściastych. Najczęściej przy olszynach, lipach, osikach, dębach, czeremchach. Rzadziej leszczynach, bukach, topolach, wierzbach dereniach, wiązach.  Odnotowano przypadki, że łuskiewnik potrafi przysysać się  do korzeni jabłoni w sadach.  Żywiąc się ich  sokami, osłabia drzewa. Dawniej uważano, że roślina jest mięsożerna.

Łuskiewnik różowy

Łuskiewnik żyje bardzo długo 70-80 lat i wygląda dziwnie, nietypowo. Z ziemi wyrastają grube, różowe „kudłate” kwiatostany. Nigdy nie wytwarza zielonych liści. Nie zawiera odrobiny chlorofilu, więc fotosynteza leży poza jego możliwościami. Ma białe łodygi i listki, wyglądające jak białawe łuski. Stąd polska nazwa. Pełne wydalin łuski stanowią pożywienie dla chrząszczy, ślimaków, rozmaitych bezkręgowców. Ich obecność wzbudzała domysły, że roślina jest mięsożerna.

Ssawkami przysysa się  do korzeni niektórych drzew i krzewów liściastych.  Stamtąd pobiera wodę i niezbędne składniki odżywcze. Ma pod dostatkiem pokarmu, i w zasadzie mógłby nigdy nie opuszczać świata podziemnego.  Ale dla przetrwania samo odżywianie nie wystarcza, konieczne jest pozostawienie potomstwa. Toteż okazjonalnie łuskiewnik jest zmuszony wydostawać się na powierzchnię.

Bogate w nektar kwiaty chętnie odwiedzają pszczoły i trzmiele. Wkrótce po zapyleniu łuskiewnik wytwarza torebki nasienne, z owocami podobnymi do maku. Po rozsianiu dojrzałych nasion  ziemskie życie łuskiewnika dobiega końca. Jego pędy wysychają nie pozostawiając nawet śladu. Roślina znów chowa się pod ziemię na wiele miesięcy, nawet lat.

Potężnie rozgałęzione kłącza łuskiewnika mogą zajmować obszar kilkunastu metrów kwadratowych. Kwitnące kwiaty można spotkać od marca do maja.  Pozostałą część roku łuskiewnik jest kompletnie niewidoczny.  O miejscu jego występowania wiedzą nieliczni zielarze.

W tradycyjnym zielarstwie

Owianą tajemniczością roślinę od wieków ceniono za lecznicze działania w Rosji i wschodniej części Europy.  W dawnych czasach łuskiewniki zabierano w drogę, jako ochronę przed wszelkim nieszczęściem. Uważano, że korzenie są w stanie pokonać  na demoniczne siły.

W zielarstwie wykorzystywano całą roślinę części podziemne i naziemne. Najczęściej przy zapaleniu wątroby i marskości, nowotworach, wodobrzuszu, obrzękach.

Największe doświadczenie w używaniu korzeni i ziela ma rosyjska medycyna ludowa. Stosuje w leczeniu bezpłodności, chorób nerek, schorzeń układu rozrodczego u kobiet i mężczyzn. Przy słabym napięciu mięśni dna miednicy, zaburzeniach miesiączkowanie i przeroście gruczołu krokowego. Dla dla usuwania nadmiaru płynów, pobudzania pracy wątroby, nerek i serca.

Uważa się, że siła łuskiewnika tkwi w tym, że sam żywi się i pobiera energię z innych roślin.

Co mówi współczesna nauka?

Nie ma zbyt wiele badań dotyczących składu chemicznego i właściwości farmakologicznych. Wiadomo, że ekstrakty wodne mają działanie przeciwnowotworowe, żółciopędne i moczopędne.

Opracowanie naukowe Moskiewskiego Uniwersytety Medycznego [1] prezentuje eksperymentalne in vivo przykłady korzystnego działania przy chorobach nerwicowych z zaburzeniami czucia, libido, stwardnienia rozsianego i depresji. Podane są sposoby dawkowania wraz z łączeniem z innymi roślinami [2].

Łuskiewnik zawiera glikozydy fenyloetanoidowe, irydoidowe, skrobię,  flawonoidy, kwasy tłuszczowe, kwas kawowy, galusowy, elagowy, ferulowy. W zależności na jakich roślinach pasożytuje, zawiera ich metabolity. Np. jeśli na wierzbach – związki salicylowe.

Roślina zawiera sporo związków alkilujących, które nie zabijają komórek nowotworowych ale je „rozbijają” na kawałki.  Zdaniem nieżyjącego już światowej sławy francuskiego onkologa Georges Mathé jest to znacznie korzystniejsze w leczeniu nowotworów.

Dr H. Różański podaje, że w badaniach in vitro łuskiewnik wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwpadaczkowe.  M.in działa rozkurczowo, rozluźniająco, mikrorelaksująco na  wszelkiego rodzaju nerwice. Likwiduje stany zapalne i hamuje reakcje autoimmunologiczne.

Z opracowania ze strony UMK w Toruniu:

Łuskiewnik różowy Lathraea squamaria L. działa przeciwpadaczkowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo, napotnie, bakteriobójczo, uspokajająco, przeciwtrądzikowo, grzybobójczo, przeciwbólowo, rozkurczowo (na mięśnie gładkie i szkieletowe) i moczopędnie.
W dawnej medycynie (XVII–XVIII wiek) znany pod nazwą Radix Dentariae, R. Anblati seu R. Squamariae (w Farmakopeach Germańskich: Zahnwurzel (korzeń zęba), Maiwurzel (korzeń majowy – okres kwitnienia i ewentualnego zbioru), lub Schuppenwurzel (korzeń łuski). Wykorzystywany był do
leczenia padaczki, mimowolnego drżenia mięśni szkieletowych, skąpych i bolesnych miesiączek u młodych szczupłych i osłabionych kobiet, kolek i choroby wrzodowej Łuskiewnik różowy przyjmowany był doustnie w formie wodnych wyciągów (odwar lub napar): 10–20 g surowca na 1 litr wody
[160]. H. Różański i W. R. Kowalski [162] podczas prac doświadczalnych stosowali wywar sporządzony z 50 g surowca na 500 ml wody, który był przyjmowany w dawce 50 ml co 8 godzin przez 2–7 dni, zależnie od objawów chorobowych. Całość  ⇶  [3]

Zastosowania

Roślina zawiera związki halucynogenne. Przedawkowanie może powodować senność, zapadanie w pół sen, nawet zatrucie.  Należy zachować środki ostrożności, dokładnie zapoznać się z działaniem. Zasięgnąć wiedzy u doświadczonych zielarzy.

Kłącza są sprzedawane w sklepach zielarskich w Rosji i Kazachstanie wraz z podanymi recepturami. Poniższe przepisy pochodzą ze sklepu zielarskiego med-lavka.kz

Odwar z łuskiewnika
Łyżeczkę rozdrobnionego surowca zalać 250 ml przegotowanej wody. Gotować 5 minut, odstawić na godzinę i przecedzić. Stosuje się pół szklanki 2 razy dziennie. Dla wyregulowania owulacji, poprawy napięcia mięśni macicy 100 ml dwa razy dziennie.

Odwar z kłączy 
Łyżkę rozdrobnionych suszonych kłączy podziemnych zalać 250 wody, gotować pod przykryciem 20 minut i przecedzić. Stosuje się pół szklanki 2 razy dziennie przez miesiąc.

Nalewka 
50 g rozdrobnionego surowca zalać 0,5 litra wódki. Ostawić na 30 dni w ciemne miejsce. Stosuje się 15-20 kropli 2-3 razy dziennie rozcieńczone w 50 ml wody, pół godziny przed posiłkiem.