Okolica w której mieszkam jest pełna starych kamiennych murów i parkanów. Wszystkie je porasta parietaria lekarska, zwana muraiola (od muru), częściej erba da bottiglia bądź erba vetraiola, jako że znakomicie czyści butelki, wazony i szklane pojemniki.
Od wieków jest stosowana w zielarstwie, głównie w celu osuszania nadmiaru płynów, oraz w kuchni. Ma delikatny, lekko orzechowy smak, pasuje do zup, sosów spaghetti, klopsików, ciast i sufletów.
Parietaria lekarska
Parietaria officinalis to wieloletnia bylina rodziny pokrzywowatych- relikt dawnych upraw. Nie sposób jej pomylić. Listki parietarii charakteryzuje pewna lepka szorstkość, dzięki czemu z łatwością przyczepia się do starych murów, ogrodzeń i pni martwych drzew.
Nazwa botaniczna wywodzi się od łacińskiego páries – mur, ściana. Pochodzi z regionu śródziemnomorskiego, dziko porasta wilgotne, zacienione miejsca w pobliżu opuszczonych domów, rumowiska. Często spotykana w pęknięciach ścian budynków, chodników, wzdłuż opuszczonych kwietników.
W Polsce potocznie zwana pomurnikiem. Występuje najczęściej w zachodniej i południowo-zachodniej części kraju, przy terenach kolejowych, pod płotami, w szczelinach murów. Polskie stanowiska są przeważnie pozostałością po dawnych uprawach, głównie w średniowiecznych klasztorach. Po pracach konserwacyjnych wiele osobników zanikło, ale roślina pojawia się w nowych miejscach.
Parietaria dorasta do wysokości 80-100 cm, ma pojedyncze, czerwonawe, wyprostowane łodygi. Podłużnie, błyszczące jajowate liście o 3 nerwach, bez włosków, z obu stron są zaostrzone. Od końca kwietnia zaczyna kwitnąć. Zielonkawe kwiaty są skupione w gęstych, kulistych kwiatostanach. Po ich przekwitnięciu pojawiają się owoce w formie drobnych niełupek. Surowcem zielarskim i kulinarnym są części naziemne zbierane w okresie kwitnienia oraz korzeń.
W tradycyjnym zielarstwie
Od ponad 2 tysięcy lat parietaria jest ceniona jako środek moczopędny, usuwający nadmiar płynów, łagodzący kaszel oraz balsam na rany i oparzenia. Jako że rośnie na kamiennym, żwirowym podłożu to wedle doktryny podpisów pomaga usuwać złogi, piasek, kamienie.
Tradycyjne stosowano jako lekarstwo na ból gardła, kaszel, przy nieżytach oskrzeli, żołądka i jelit, chorobach nerek, dróg moczowych, reumatyzmie, obrzękach. Marcin z Urzędowa w Herbarzu z roku 1595 wspominał, że pomurnik uprawiano w przydomowych i przyklasztornych ogródkach. Z czasem roślina rozprzestrzeniała się do miast, zasiedlając mury i miejskie bruki.
Profil energetyczny
Smak: słony, gorzki, cierpki
Energetyka: osusza, natura termiczna od neutralnej do chłodzącej
Tkanki: nerki, pęcherz moczowy, płuca, wątroba
Działanie: osusza nadmiar gorącej wilgoci, otwiera kanały przepływu, odtruwa krew, usuwa flegmę, śluzy, tonizuje układ moczowy i wątrobę.
Parietaria jest znakomitym tonikiem nerek i dróg moczowych. Koi, zwiększa przepływ moczu jednocześnie łagodzi stan zapalny, rozpuszcza złogi i kamienie. Doskonale drenuje nagromadzone płyny, porusza, otwiera przepływ. Działanie to pomaga w zaburzeniach metabolicznych z nagromadzeniem i zastojem płynów ustrojowych, nabrzmiałych tkankach: otyłość, cellulit, cukrzyca, reumatyzm.
Parietaria ma silne działanie oczyszczające. Po krótkim okresie stosowania, wraz z usunięciem nadmiaru płynów, toksyn można odczuć lekkość w tkankach, stawach, złagodzenie bolesnych objawów i rozjaśnienie umysłu. Toksyny zgromadzone w krwi odurzają, spowalniają myślenie.
Parietaria współcześnie
Roślina jest bogata w witaminy, sole mineralne potasu, wapnia, magnezu i flawonoidy: kamferol jest doskonałym przeciwutleniaczem, a kwercetyna chroni przed nowotworami. Pomurnik zawiera garbniki, goryczki, śluzy, substancje aromatyczne i kwasy organiczne, w tym rzadki Caffeoylmalic acid i silnym działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym.
Działanie: antyoksydacyjne, moczopędne, przeciwobrzękowe ,gojące, zmiękczające, oczyszczające, odtruwające, napotne, przeciwzapalne, wykrztuśne, przeciwobrzękowe
Jest doskonałym środkiem moczopędnym przy zapaleniu pęcherza i wszelkich problemach układu moczowo-płciowego. W okresie pylenia może powodować u alergików katar sienny. Reakcje krzyżowe wywołują figi, groszek, bazylia i morwa.
- Usuwa toksyny z krwi przez układ moczowy i wątrobę
- Rozpuszcza kamienie układu moczowego, wypłukuje piasek i złogi reumatyczne
- Łagodzi ból gardła, kaszel, astmę, problemy z oddychaniem
- Bardzo skutecznie redukuje obrzęki pochodzenia nerkowego, krążeniowego, cukrzycowego, limfatycznego
- Zewnętrznie goi rany, wrzody, oparzenia, ukąszenia owadów,
Zastosowania:
- Dolegliwości dróg moczowych, nerek, pęcherza, oskrzeli
- Zaburzenia metabolicznie skutkujące nagromadzeniem płynów ustrojowych: otyłość, cukrzyca, cellulit, obrzęki
- Bóle stawów, reumatyzm, kamica nerek i dróg moczowych
- Wspomagająco w leczeniu chorób związanych z zatrzymywaniem płynów i obrzęków – słabe krążenie, nadciśnienie
Zielarskie przepisy
Do użytku zewnętrznego wystarczy zmiażdżyć, potrzeć w dłoniach ziele, aż wydobędzie sok i przyłożyć na rany, otarcia, infekcje skórne, odparzenia, ukąszenia owadów. Bardzo ładnie goi bąble po oparzeniu pokrzywą, błyskawicznie łagodzi ból i pieczenie.
Napar z pomurnika
Przed użyciem należy dokładnie oczyścić ziele, kurz i drobne zanieczyszczenia łatwo gromadzą się na listkach. Suszy się w przewiewnym, zacienionym miejscu. Łyżkę świeżego ziela lub 2 łyżki suszu zalewa się 250 ml wrzątku. Zaparza 15-20 minut pod przykryciem. Stosuje 2-3 razy dziennie w zaburzeniach retencji płynów, chorobach dróg moczowych, problemach metabolicznych. Jako środek na hemoroidy zaparza się 2 godziny, pije 2 łyżki co 3-4 godziny. Przy chorobach układu moczowego pomurnik dobrze łączy się z pietruszką, mącznicą, jałowcem i skrytkiem (aphanes).
Sok z liści i łodyg
Wspomaga leczenie anginy i przewlekłego kaszlu. Po wyciśnięciu miesza się łyżeczkę z wodą, zażywa 3-4 razy dziennie. Czysty sok trzymany w ustach łagodzi ból zębów. W płukankach rozcieńczony z ciepłą wodą łagodzi ból gardła i chrypkę. Dioskurydes pisał, „w lewatywach dobry jest przy bólach macierzy i kolkach”.
Wywar z korzenia
5 g sproszkowanego korzenia gotuje się kilka minut w 250 ml wody. Odstawia do naciągnięcia na godzinę. Pije szklankę wywaru 3 razy dziennie przed posiłkiem przy astmie oskrzelowej. Zewnętrznie robi wywar z 8 g korzenia na 250 ml wody. Stosuje do okładów na skórę, płukanek do włosów, nasiadówek przy hemoroidach i infekcjach narządów rodnych.
Parietaria jest szeroko rozpowszechniona na włoskich terenach nabrzeżnych i pobliskich wyspach. Jest tu popularnym dodatkiem w kuchni i od pokoleń sprawdzonym środkiem pierwszej pomocy.
- Tradycyjnie służy do okładów na urazy i skręcenia. Utłuczone ziele miesza się z octem i białkiem jajka, okłada miejsce urazu, bandażuje.
- Stłuczone na miazgę liście stosuje się na owrzodzenia, czyraki, rany, podrażnienia, pęknięcia skóry, hemoroidy.
- Świeże listki wykorzystuje w leczeniu zapalenia spojówek i jęczmienia, po zmiażdżeniu naciera powieki.
- Przy pasożytach u dzieci sieka się listki z ząbkiem czosnku, miesza z oliwą z oliwek.
- Napary z kwitnących kwiatostanów wykorzystuje do inhalacji inhalacjach przy przeziębieniach, alergiach wziewnych i układu pokarmowego
W starych zapiskach znalazłam jeszcze jeden przepis:
Zrobić napar z ziela pozyskanego w specjalnym rytuale. ” Roślinę trzeba wyrwać lewą ręką ze wschodniego muru budynku, nocą w czasie pełni księżyca. Wywar z zielem postawić na noc na parapecie. Niestety, autorzy nie wyjaśnili celu postępowania 🙂
Pomurnik w kuchni
Parietaria dodaje smaku i intensywnego, zielonego koloru zupom, sosom, gulaszom, a zawarte w niej śluzy służą jako zagęstnik. Liście i niezbyt twarde łodygi wieków były tradycyjną częścią kuchni chłopskiej dodawanym do nadzień warzywnych i mięsnych, kotlecików, klopsików, nawet słodkości. Wiosenne młode listki, bez łodyg i kwiatów powszechnie przyrządza się jak szpinak. Dusi 10 minut na maśle z odrobiną czosnku.
Zielone minestrone
Ugotować bulion warzywny z czosnkiem, cebulą, oliwą, fasolką, ziemniakiem, marchewką i dowolnymi warzywami. Na litr wywaru dorzucić dużą garść posiekanych listków parietarii. Gotować 2o minut, podawać posypane tartym parmezanem. Zupę można zblenować na krem.
Pikantne ciasto
- Dwie garście ziela pomurnika
- 50 ml mleka
- 2 jajka
- Szczypta soli, czarnego pieprzu, 2 łyżki dobrej jakości oliwy extra virgin
- Dwie łyżki twardego, 2-3 letniego parmezanu
Listki oddzielić od łodyżek, umyć, krótko zagotować w osolonej wodzie, i grubo posiekać. Jajka ubić z solą, pieprzem, mlekiem, oliwą, startym parmezanem, dorzucić ziele wymieszać. Nasmarować tłuszczem foremkę, posypać bułką tartą, wlać ciasto. Piec 20-25 minut w 200 stopniach. Smakuje ze świeżą sałatą i pomidorami.
B. della Porta