Prawoślaz lekarski nawilża tkanki, odżywia, łagodzi podrażnienia

Prawoślaz lekarski [Althaea officinalis] jest znanym ziołem łagodzącym nieżyty dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.

Nazwa botaniczna wywodzi się  z greki. Pierwszy człon od altho – leczyć, drugi od malake oznaczający miękkość. Wzmianki o prawoślazu są w Iliadzie Homera, i na kartach Biblii, gdzie Hiob nazywa go „pokarmem ubogich”.

Rzymianie wykorzystywali prawoślaz w kuchni, jedną z popularnych potraw był zapiekany w winie. Z kolei Egipcjanie z korzenia z miodem wytwarzali cukierki. Literatura arabska i chińska wymienia jako odżywczy pokarm w okresach głodu.

Prawoślaz lekarski

Zwany malwą prawdziwą, topolówką, ślazem lekarskim jest bujną rośliną wieloletnią. Rośnie na nisko położonych, wilgotnych terenach. Lubi porastać brzegi potoków, zbiorników wodnych, rowów melioracyjnych i bagien. Często uprawiany w ogródkach, w  korzystnych warunkach osiąga wysokość do 1,5 metra.

Liście o karbowanych brzegach są obustronnie owłosione nadając roślinie srebrzystoszary odcień. Kwitnie przez cały lipiec i sierpień. Wykształca drobne, urokliwe  różowobiałe kwiaty o przyjemnym zapachu.

Prawoślaz był szeroko stosowany w medycynie greckiej. Stamtąd rozprzestrzenił się przez Arabię do Indii, gdzie stał się ważnym ziołem leczniczym Ajurwedy i Unani. W średniowiecznej Europie zioło to chętnie uprawiali mnisi do celów leczniczych. Wszystkie tradycje zielarskie wykorzystywały prawoślaz jako środek kojący, zmiękczający, łagodzący, moczopędny.

Prawoślaz lecznicze właściwości

Jest jednym z ziół, które znakomicie działa pojedynczo.

Największe bogactwo rośliny stanowią zawarte w niej naturalne śluzy. Wyjątkowe działanie polega na łagodzeniu podrażnionych, przez stany zapalne tkanek. Pektyny i związki śluzowe nawilżają, natłuszczają i łagodzą wysuszone, odsłonięte, podrażnione błony śluzowe.

Gęste, śluzowate wyciągi łagodnie otulają tkanki jamy ustnej, gardła, przynoszą ulgę przy wrzodach i stanach zapalnych jelit.

Prawoślaz ma działanie:

• Powlekające, osłaniające, zmiękczające
• Wykrztuśne, przeciwzapalne, antyalergiczne
• Rozwalniające, moczopędne
• Kojące nerwy, odmładzające
• Odżywcze, regenerujące

W tradycyjnym zielarstwie

Prawoślaz ma słodki, śluzowaty smak. Energetycznie chłodzi i odżywia. Wg Ajurwedy równoważy vata i pitta dosha. Ze względu na słodki smak nieznacznie zwiększa kapha. Zawiera błonnik „lubiący wodę”. Pomaga przy zaparciach, gdy brak nawilżenia, smarowania. Przy leniwych jelitach lepiej sprawdzą się zioła o ostrym i gorzkim smaku.

Działa kompleksowo, być nawet stosowany jako środek nawilżający płuca i drogi moczowe, mimo, że nie ma bezpośredniego kontaktu. W medycynie chińskiej korzeń prawoślazu uważany jest za środek wzmacniający yin. Stosuje w symptomach nadmiar ciepła jak uderzenia gorąca, nocne poty, rumieńce, bezsenność.

Zastosowania

• Stany zapalne dróg moczowych i pęcherza
• Zaparcia, biegunki
• Nieżyty żołądka i jelit
• Wrzody żołądka, nadkwaśność, zgaga
• Ból gardła, krtani, chrypka, suchy kaszel
• Trudno gojące rany, podrażnienia, świąd skóry
• Stany zapalne powiek i spojówek
• Pielęgnacja cery suchej i wrażliwej

Liście zbierane przed kwitnieniem mają najwięcej minerałów i korzyści na drogi oddechowe. Wiosną jest tam najwięcej energii, ale ja wykorzystuję nadal pod koniec sezonu zanim roślina obumrze.  Z kwiatów i listków robię herbatki, czasem dorzucam do potraw.

Korzeń najlepiej zbierać jesienią, kiedy górne części rośliny obumarły. Wtedy cała energia i substancje lecznicze są wciągnięte do korzenia. Wycinam część wokół głównego trzonu, resztę zostawiam do ponownego wzrostu.

 Prawoślaz przepisy

Herbatka z liści i kwiatów 

Łyżkę świeżego lub łyżeczkę suchego surowca zalać szklanką wrzątku. Zaparzać 10 minut pod przykryciem i przecedzić.  Pije się pół szklanki 2 razy dziennie, lub dzieli na 3 porcje.  Przestudzoną herbatką można płukać gardło.

Macerat z korzenia

Łyżeczkę suchego, posiekanego korzenia zalać szklanką ciepłej wody. Pozostawić na noc lub kilka godzin.  Trochę podgrzać i przecedzić. Pije się 1/3 szklanki 3 razy dziennie jako środek osłaniający i łagodzący stany zapalne. Dzieci o wrażliwym żołądku łyżkę maceratu kilka razy dziennie. Wskazania nieżyty żołądka, biegunki, zaparcia.
Ciepły macerat stosuje się do okładów na podrażniona skórę, przemywania cery, oczu i namoczek do słabych paznokci.

Napar z korzenia
Łyżeczkę rozdrobnionego korzenia zaparza się kwadrans w szklance wrzątku. Stosuje 2-3 razy dziennie 1/2 szklanki przy biegunkach i bezsenności. Ajurweda poleca ognistym cholerykom dla wyciszenia.

Odwar
Łyżeczkę rozdrobnionego korzenia zalewa się szklanką zimnej wody. Po 30 minutach podgrzewa do wrzenia i gotuje 5 minut na małym ogniu. Po przecedzeniu pije 1/3 szklanki 3 razy dziennie. Wskazania: nieżyt żołądka, bóle, nadkwaśność, stany zapalne błony śluzowej.

Rozgotowany odwar bez przecedzania można zastosować do kompresów na stany zapalne skóry i wrzody.

Prawoślaz z innymi ziołami

W mieszankach, by zachować najwięcej właściwości prawoślazu parzy lub maceruje osobno i łączy z ciepłym naparem innych ziół.

• Z nagietkiem leczy nieszczelne jelita i owrzodzenia przewodu pokarmowego. Nagietek pomaga goić rany, prawoślaz łagodzi, chłodzi, zmniejsza stan zapalny. Można wspomóc rzepikiem.
• W przypadku niedoborów minerałów, wyczerpania, słabego wchłaniania, „stagnacji”, alergii, śródmiąższowego zapalenia pęcherza moczowego z pokrzywą 2 razy dziennie.
• Z tragankiem przy częstych infekcjach płuc, oskrzeli, osłabieniu odporności i układu oddechowego, utrzymującym się suchym kaszlu.
• Przy przeziębieniu z lipą, czarnym bzem,
• W żylakach i hemoroidach z arniką, na wrzody, czyraki z macierzanką

W kuchni

Nasiona, liście i kwiaty można jeść na surowo w sałatkach. Korzeń gotuje się, smaży i zapieka. Przemysł spożywczy sproszkowany korzeń wykorzystuje do produkcji słodkich pianek i jako dodatek do chałwy. Młode liście duszone lub gotowane na parze smakują jak kapusta włoska.

Środki ostrożności
Prawoślaz nie jest toksyczny, ale śluzy zmniejszają wchłanianie leków. Nie stosuje się bezpośrednio przed i po ich zażywaniu. Po 2 tygodniach kuracji trzeba zrobić przerwę, gdyż jelita mogą pokryć się zbyt dużą warstwą śluzu.