Sezam i olej sezamowy odmładza, wzmacnia. Przepisy

Sezamie otwórz się!  Słynne magiczne zaklęcie z baśni „Tysiąca i jednej nocy”. W opowieści o Ali Babie i czterdziestu rozbójnikach, otwiera wejście do jaskini z ukrytym skarbem. Dlaczego sezam?

Brązowiejące, dojrzałe strąki sezamu samoczynnie zaczynają pękać. Ale co ciekawe, niskie dźwięki mogą wywołać ich przedwczesne otwarcie. Zjawisko to można porównać do otwierania wrót. Stąd być może w bajce użyto hasła, metaforycznie naśladującego sposób otwierania strąków.

Starożytne ziarno

Na glinianych tabliczkach babilońskich, odczytano zapisane pismem klinowym słowa „sezam przyprawa bogów”. Ponoć Babilończycy uważali, że nasiona mają wyjątkową moc i wykorzystywali w praktykach magicznych.

Jedno z malowideł sprzed 4 tysięcy lat przestawia piekarza mieszającego nasiona sezamowe w cieście.  Nasiona sezamu odnaleziono w egipskich grobowcach, m.in w miejscu spoczynku Tutenchamona. Papirus Ebersa wymienia jako lecznicze zioło.

Sezam jest najstarszą rośliną z której wytwarza się olej.  Według niektórych źródeł Chińczycy wyrabiali go już 5 tysięcy lat temu. Wykorzystywali kulinarnie, do palenia lamp i wyrobu atramentu.  Mniej więcej od tego okresu sezamu używa się w Indiach. Według kronik już około 2000 roku p.n.e. Hindusi prowadzili handel sezamem z Mezopotamią.

Oleju sezamowego powszechnie używano jako nośnik do wyrobu lekarstw ziołowych i pachnideł. Słowo sezam wywodzi się ze starożytnych języków semickich. Jest reduplikacją hebrajskiego šem, reprezentujące talmudyczne šem-šamáįm, czyli imię nieba.

Sezam i olej sezamowy

Sezam [Sesamum L.] jest krótko żyjącą rośliną z rodziny sezamowatych, obejmującym kilkanaście gatunków. Rośnie w suchym i ciepłym klimacie. Do wytworzenia nasion potrzebuje 4 miesięcy temperatur powyżej zera.

Sezam indyjski [Sesamum indicum] dorasta do 1,5 metra wysokości. Długo kwitnie, białe z odcieniem różu, żółte, czerwone lub purpurowe rurkowate kwiaty przypominają naparstnicę. Każda roślina wytwarza około 20 strąków zawierających liczne nasiona. Kiedy dojrzeją pędy się ścina, wiąże w snopki i ustawia pionowo. Po wyschnięciu młóci i wyłuskuje.

Nasiona sezamu mogą być czarne, białe, podpalane. Po przetworzeniu na olej, makuchy mieli się na mąkę lub dodaje zwierzętom do paszy.

W tradycyjnym zielarstwie

Sezam jest szeroko stosowany w kuchni i piekarnictwie na całym świecie. Jego orzechowy smak aromatyzuje sałatki, pasty, ciasta i pieczywo.  Nasiona sezamu, korzenie i olej wykorzystywano w kuchni i zielarstwie. Uważano, że dodają energii, opóźniają starzenie i siwienie włosów.

Rzymianie z kminku i sezamu wyrabiali pastę. Smarowali nią chleb i spożywali przed walkami, by dodać sobie energii. Kobiety mieszały sezam z miodem, zjadały by zachować młodość i urodę.

Według TCM przechodzą przez meridiany wątroby, jelita grubego i nerek, odblokowują kanały Qi by energia życiowa mogła płynnie się przemieszczać. Energetycznie biały i czarny sezam mają trochę inne działanie, biochemicznie ten ostatni zawiera więcej wapnia.

Profil energetyczny
Smak: słodki, słony
Energetyka: neutralna, z tendencją chłodzącą
Tkanki: Krew, wątroba, jelita, nerki, krew
Działanie: Odżywia, wzmacnia tonizuje Yin i głęboką esencję Jing. Natłuszcza jelita, stymuluje ruch w dół. Uzupełnia Yin nerek i wątroby.

Czarny sezam jest wykorzystywany do regeneracji i wzmocnienia. Znakomicie uzupełnia niedobór Yin nerek i wątroby. Najczęściej stosowany w dolegliwościach spowodowanym niedoborem krwi i suchości jelit. Pomaga przy zaparciach, zawrotach głowy, szumach usznych, niewyraźnym widzeniu, przedwczesnym siwieniu włosów.

Według TCM wątroba odpowiada za płynny ruch Qi,  płynów ustrojowych i równowagę emocjonalną. Nerki regulują układ moczowy, rozrodczy i procesy starzenia.

Biały sezam uważany za środek wzmacniający Yin, element odpowiadający za chłodzenie i nawilżanie. Jego niedobór w nerkach powoduje zaczerwienienie języka, bóle gardła, nocne poty. Przy nierównowadze w nerkach występuje drażliwość, szybki puls, zaczerwienienie i suchość oczu.

Wartość odżywcza sezamu

Spośród wszystkich roślin oleistych sezam indyjski ma największą zawartość kwasów tłuszczowych.  Jest źródłem łatwo przyswajalnego białka, witamin B i A i mikroelementów.

Zawiera aminokwasy: lizynę, tryptofan, metioninę, związki fenolowe, tryptofan, fitoestrogeny. Lignany sezamol i sezamolina zapobiegają skokom ciśnienia, powstawaniu zakrzepów w mózgu i chronią przed nowotworami. Są silnym przeciwutleniaczem, dzięki któremu olej sezamowy nie jełczeje. Wysoka zawartość wapnia, cynku, fosforu w połączeniu z kwasami tuszowymi wzmacnia kości, zęby, włosy i paznokcie.

Działanie: przeciwutleniające, antybakteryjne, odżywcze, wzmacniające, mlekopędne, nawilżające, moczopędne, przeczyszczające.

• Sezam zmniejsza stres oksydacyjny, regeneruje i nawilża tkanki.
• Stymuluje produkcję kolagenu, poprawia stan skóry.
• Wzmacnia serce, tkankę łączną, kostną, wzrok, szpik kostny i układ odpornościowy
• Pomaga regulować ciśnienie i utrzymać poziom cukru.
• Aktywuje czynności układu nerwowego i mózgu, wspomaga koncentrację i sprawność intelektualną.
• Łagodzi stres, niepokój, wysoka zawartość tryptofanu wspomaga produkcję serotoniny.
• Chroni przed miażdżycą, cukrzycą, udarami, zawałami
• Zwiększa wytrzymałość fizyczną, witalność i potencję
• Wskazany przy anemii, niedoborach krwi, osłabieniu

Zastosowania sezamu

Sezam to jeden z najważniejszych środków medycyny ajurwedyjskiej. Stosuje się w wielu recepturach w postaci past, proszków, olejów wewnętrznie, na skórę, oczy, do nosa i w lewatywach.

Sezam z miodem 

Mieszankę sezamu z miodem stosowano w starożytności dla wzmocnienia sił witalnych, zachowania młodości, zdrowych zębów i potencji.  Słoik 300 ml napełnić w 1/3 ziarenkami sezamu.  Zalać płynnym miodem wg rodzaju w zależności od potrzeb, starannie wymieszać. Dla lepszego efektu można dodać 2-3 łyżki pyłku pszczelego. 

Zażywa się łyżkę rano na pusty żołądek. Nie połyka od razu, ziarenka należy dokładnie przeżuwać, by mikstura rozpuściła się w jamie ustnej. Ze skrystalizowanego miodu można uformować z mieszanki kuleczki. Wstawić do lodówki i codziennie sięgać po jedną. Przy problemach z wypróżnianiem miesza się z nasionami konopi i korzeniem arcydzięgla.

Wywar na porost włosów i siwienie

2 łyżki sezamu czarnego zalać szklanką wrzątku. Gotować 15 minut. Dosłodzić słodem jęczmiennym, wypić powoli napój i zjeść ziarenka. Kuracja trwa 2-3 tygodnie.

Oponka na brzuchu

Łyżkę oleju sezamowego wymieszać z ½ łyżeczki kurkumy. Przyjmować rano przed śniadaniem. Równolegle tę samą mieszankę stosuje się do masażu brzucha przed kąpielą. Kilka minut wykonuje zgodnie z ruchem wskazówek zegara zaczynając od pępka, zataczając coraz większe koła. Miksturę można stosować na ramiona i uda.

Odżywcza mikstura

Regeneruje, wzmacnia kości, stawy, tkankę łączną, poprawia funkcjonowanie całego organizmu. Przepis TUTAJ. Rewelacyjny eliksir młodości przepis TU.

Olej sezamowy

Detoksykuje, oczyszcza organizm i wątrobę ze szkodliwych produktów przemiany materii, reguluje pracę hormonów. Przydatny dla kobiet w okresach skoków hormonalnych, z chorobami tarczycy i odchudzających się.

Ajurweda stosuje do gojenia ran, owrzodzeń, dolegliwości jamy ustnej i poprawy kondycji skóry. Masaż ciepłym olejkiem relaksuje, poprawia sen, łagodzi odparzenia pieluszkowe u niemowląt.

Nakładanie oleju sezamowego na czubek głowy i podeszwy stóp przed snem uspokaja, poprawia zasypianie.