Skutki niedoboru jodu

Obecnie mamy prawdziwą epidemię niedoboru jodu. Dotyka ona kobiety, mężczyzn i dzieci a zwłaszcza osoby będące na diecie wegetariańskiej. W ciągu ostatnich 30 lat spożycie jodu spadłoo 50% na skutek usunięcia go z pożywienia. W  żywności, wodzie, lekach i środowisku zanotowano dramatyczny wzrost toksycznych bromków, fluorków, chlorków i nadchlorków – czyli antagonistów jodu.

Jednocześnie zaczęto odnotowywać zwiększoną zapadalność na choroby tarczycy, raka piersi, torbiele, raka prostaty, otyłość oraz wzrost przypadków opóźnienia rozwoju fizycznego i umysłowego dzieci. W Japonii, gdzie spożywa się 100 razy więcej jodu niż np. w USA, wskaźniki występowania tych schorzeń są znacznie niższe.

Skutki niedoboru jodu i niedoczynności tarczycy

Jeśli występują poniższe symptomy, przyczyną może być niedobór jodu lub powiązana z tym niedoczynność tarczycy: łamliwe paznokcie, zimne dłonie i stopy, obniżona tolerancja na zimno, depresja , trudności w połykaniu, sucha skóra, suche lub wypadające włosy, zmęczenie, wysoki poziom cholesterolu, chrypka, bóle gardła, bezpłodność, ospałość, nieregularne miesiączki, przedwczesna menopauza, słaba pamięć i koncentracja, nierównomierne tętno, nadwaga i nieuzasadnione tycie. Lub bardziej poważne choroby: dysfunkcje pracy tarczycy, torbiele i nowotwory piersi, jajników, błony śluzowej macicy i prostaty. Również opóźniony i nieprawidłowy rozwój dzieci może być spowodowany niedoborem jodu.

Objawy  nadczynności tarczycy

Wysokie tętno, palpitacje serca, choroba Gravesa-Basedowa, mająca podłoże autoimmunologiczne spowodowane przeciążeniem organizmu różnymi toksynami, które wiążą się z receptorami TSH powodując zwiększoną produkcję hormonów tarczycy.

CZTERY FUNKCJE JODU

Tarczyca, metabolizm i masa ciała

Jod jest kluczowy dla zdrowia tarczycy i prawidłowego metabolizmu. Wchodzi w skład hormonów niezbędnych dla każdej komórki ciała. Jest odpowiedzialny za regulowanie metabolizmu i utrzymywaniu prawidłowej wagi, kontroluje proces spalania tłuszczów i przetwarzania ich w energię i ciepło. Ponad 100 lat temu podawanie jodu zapobiegało pojawianiu się wola tarczycy, leczono nim również nadczynność. Niedobór jodu może być również przyczyną  chorób autoimmunologicznych – Gravesa-Basedowa i Hashimoto. Badania wykazały, że pacjenci z niedoborem jodu mają wyższy wskaźnik przeciwciał tarczycy. Prawidłowa praca hormonów tarczycy jest niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju dzieci.

Jod reguluje metabolizm również w inny sposób. Jest niezbędny dla prawidłowej  pracy gruczołów wydzielania wewnętrznego: nadnerczy, przysadki mózgowej, gruczołów płciowych a także  trzustki, szyszynki i grasicy. Bierze udział w trawieniu, jest obecny w gruczołach ślinowych i błonie śluzowej żołądka. Niedobory prowadzą do nadmiernej produkcji śluzu, zmęczenia, hemoroidów, bólów głowy, migren, i nadmiernego rozrostu tkanki włóknistej. Jod jest niezbędny w procesie metabolizmu i utrzymania prawidłowej wagi ciała – jego niedobór prowadzi do otyłości. Jod magazynuje się w komórkach tłuszczowych wypierając toksyczne halogenki, które blokują spalanie tłuszczu.

Za umiarkowaną nadwagę długi okres czasu obwiniano niedoczynność tarczycy. Ale jak się okazało, chodzi nie tylko o niedobory jodu, lecz także o jednoczesne przeciążenie toksycznymi halogenkami, które blokują spalanie tłuszczów i redukcję wagi. Pacjenci z niedoborem jodu nie mogą zatem skutecznie się odchudzić.  Szacuje się, że 50-60% populacji cierpi na otyłość. W większości przypadków najlepszą terapią okazałaby się krótkotrwała terapia wysokimi dawkami jodu – 12,5 miligrama (mg) na dobę w połączeniu z 1000 mg L-Tyrozyny. Poza tym terapia ciepłem – sauna sucha lub na podczerwień by pozbyć się pozostałych halogenków, ograniczenie kalorii o 25% i aktywność fizyczna.

Rozwój umysłowy

Światowa Organizacji Zdrowia wiąże niedobory jodu z opóźnieniem umysłowym, kretynizmem, zwiększoną  śmiertelnością noworodków i dzieci, niepłodnością oraz w ostatnich latach rodzaju zaburzeniami w rozwoju u dzieci (ADD, PDD i LD). Jod i hormony tarczycy pobudzają rozwój mózgu i układu nerwowego. Jest on istotny dla kształtowania się inteligencji i pamięci. W testach IQ różnica w wynikach uczestników z niedoborem jodu oraz uczestników z jego prawidłowym poziomem wynosiła 13,5 punktu.

Jod niezbędny jest nie tylko dla rozwoju mózgu, ale znajduje się również w płynie mózgowo-rdzeniowym, oczach i w części mózgu zwanej istotą czarną, której uszkodzenie uznaje się za podstawowy czynnik choroby Parkinsona. Duża ilość jodu znajduje się w mleku matki, co z kolei ma wpływ na prawidłowy rozwój mózgu i systemu nerwowego niemowlęcia. Niektórzy biologowie są zdania, że jod i owoce morza w diecie odegrały istotną rolę w ewolucji ludzkiego mózgu i generalnie w ewolucji człowieka.

Płodność

Światowa Organizacja Zdrowia niedobory jodu łączy też z występowaniem bezpłodności. Spożywanie jodu jest szczególnie ważne w przypadku kobiet, gdyż stężenie tego pierwiastka jest największe w tarczycy, piersiach i jajnika. Niedobory jodu u kobiet mogą prowadzić do nieregularnego miesiączkowania, bezpłodności, przedwczesnej menopauzy oraz chorób jajników. Jod jest niezbędny również  dla mężczyzn, zwłaszcza po to by chronić prostatę.

Układ odpornościowy

Jod odgrywa zasadniczą rolę w funkcjonowaniu układu immunologicznego. Posiada silne właściwości antybakteryjne, przeciwpasożytnicze, antywirusowe i przeciwnowotworowe. Przez wieki stosowano go miejscowo do zabijania bakterii. Jeszcze niedawna był głównym środkiem przeciw-pasożytniczym.  Wysokie dawki jodu zabijają komórki nowotworowe piersi i tarczycy.  Jod jest silnym antyoksydantem. Jeszcze wcześniej niedobory jodu obwiniano za pojawianie się włókniaków piersi oraz nowotworów: piersi, tarczycy, jajników, błony śluzowej macicy oraz prostaty. W latach sześćdziesiątych,  kiedy spożycie jodu było większe niż obecnie poziom ryzyka zachorowania na raka piersi był 1 do 20.  Teraz jest na poziomie 1 do 8 i każdego roku wzrasta 1%. Niedobory jodu kojarzono także z występowaniem kamicy ślinianek podżuchwowych, usznych, torbieli łojowych oraz infekcji dróg rodnych.

Przyczyny niedoboru judu

Dane z badania National Health and Nutrition Examination Survey pokazują, że w USA poziom spożycia jodu w ciągu ostatnich 30 lat spadł w przybliżeniu o 50%. Według Światowej Organizacji Zdrowia około 1/3 światowej populacji żyje w obszarach narażonych na deficyt jodu w środowisku, problem ten dotyczy 129 krajów. Dzieje się tak, gdyż największe stężenie jodu występuje w wodzie morskiej oraz na wybrzeżach, natomiast na większości obszarów śródlądowych jodu brakuje. Do innych przyczyn zalicza się dietę ubogą w ryby, owoce morza i wodorosty, dietę wegańską i wegetariańską, małą ilość jodu w soli spożywczej, kiepskie rolnictwo, unikanie soli w związku z nieuzasadnioną obawą o wysokie ciśnienie krwi, spożywanie toksycznych halogenków oraz wykorzystywanie w medycynie radioaktywnej formy jodu. Ponadto, zaprzestano dodawania jodu do wielu produktów spożywczych. Np. jeszcze w latach 60-tych-80-tych jod był stałym składnikiem ciasta piekarniczego. Obecnie zamiast jodu  dodaje się związki bromu, czyli toksyczny halogenek.

Przyczyną tego stanu rzeczy był tzw efektu Wolffa-Chaikoffa. Eksperyment dwóch naukowców sprawił, iż zaczęto bać się jodu na tyle skutecznie, że zaprzestano nim suplementować żywność na ponad 30 lat. Na wyniki z tych badań powoływało się wiele autorytetów, ale nieliczni robili to z należytym ich zrozumieniem. Interpretowano je w opaczny sposób, utrzymując, że zbyt duże dawki naturalnego jodu blokują wytwarzanie hormonów tarczycy, co prowadzi do jej niedoczynności. Problem w tym, że szczurom w eksperymencie najpierw podano jod naturalny, którym wysyciła się ich tarczyca, a następnie dożylnie jod radioaktywny, który ze zrozumiałych względów nie mógł zostać wychwycony przez tarczycę, nasyconą już jodem naturalnym. To nie miało nic wspólnego z naturalną suplementacją w żywności.

Nowe testy do oznaczania poziomu jodu

W niektórych laboratoriach można zrobić dwa nowe testy pozwalające na oznaczenie poziomu jodu i jodku potasu. Pierwszy to test obciążenia jodem badający stężenie jodu w moczu po spożyciu określonej dawki. Pokazuje ile jodu po upływie doby pozostało w organizmie, a ile zostało wydalone. U ludzi zdrowych pozostaje tylko 10% jodu, 90% jest wydalane. W chwili obecnej przeciętny Amerykanin zatrzymuje 56% jodu w organizmie, a wydala tylko 44%  co wskazuje na poważne niedobory tego pierwiastka. Drugi test obciążenia jodem mierzy ilość jodu w moczu i również fluoru i bromu.

Terapie jodem

Francuzi jako pierwsi zaczęli leczyć wole tarczycowe jodem od początku lat 1800. Istnieją dwie formy: czysty jod i jodek potasu. Każda z tych postaci potrzeba jest do pracy różnych narządów. Tarczyca zużywa głownie jodek potasu. Doktor Lugol stworzył roztwór wodny składający się z 5% jodu i 10% jodku potasu zwany płynem Lugola. Tylko 2 krople płynu dostarcza 12,5 jodu dziennie. Kiedyś był powszechnie stosowanych w chorobach tarczycy, a nawet infekcjach i innych dolegliwościach.

Japończycy od wieków spożywają najwięcej jodu ze względu na obecność w diecie owoców morza i wodorostów. Dodają je również do paszy dla kur, więc jajka zawierają również sporo jodu. Przeciętne spożycie jodu przez Japończyka to 13,8 mg, czyli około 100 razy więcej niż dzienna zalecana dawka. A to właśnie Japończycy mają najniższą zachorowalność na nowotwory piersi, dróg rodnych, prostaty. Nie mają problemu z otyłością i mają duże osiągnięcia naukowe (praca mózgu)

Obecnie dzienna zalecana dawka jodu wynosi tylko 150 mcg.  Jest to niezbędne minimum zapobiegające pojawieniu się wola czy niedoczynności, ale nie jest to dawka wystarczająca by zaspokoić potrzeby całego organizmu i zapobiec nowotworom. W artykule opublikowanym 29 czerwca 2006 roku w New England Journal of Medicine napisano, że niedobory jodu są wciąż powszechne i zalecono zwiększenie jego dziennej dawki do 300-400 mcg. To zdecydowanie za mało, ale przynajmniej jest to krok w dobrym kierunku.

Ile jodu tak naprawdę potrzebujemy?

Znacznie więcej niż sugerowana dawka dzienna. Maksymalną dawkę łatwo obliczyć, opierając się na badaniach dr Abrahama. Wykazały one, że z 50 mg jodu podanych w teście obciążenia po 24 godzinach zdrowa jednostka wydala 90% tej dawki, zachowując w organizmie 10%, czyli 5 mg. Jest to maksymalna ilość, jaką organizm może wykorzystać dziennie w celu nasycenia receptorów jodu. Jednakże z praktyki klinicznej wynika, że kiedy organizm zostanie już odpowiednio nasycony jodem, to jego dzienną dawkę można zmniejszyć do dawki podtrzymującej 1-3 mg. Kobiety potrzebują więcej niż mężczyźni. Inne zalecenia oparte na japońskiej i francuskiej tradycji to 12,5 mg – doświadczenie wykazało że nawet tak duże dawki są dobrze tolerowane.

Żywność bogata w jod

Najbardziej bogate w jod to glony, wodorosty, owoce morza i sól jodowana. (Ale uwaga po otwarciu opakowania ulatnia się, poza tym przyswajalność jest zaledwie na poziomie 10%). Spożywanie soli jodowanej może przeciwdziałać powstaniu wola, ale nie jesteśmy jej w stanie zjeść na tyle dużo, by zaspokoić wszystkie potrzeby organizmu. Lepszym sposobem na suplementację jodem było dodawanie jodu do pieczywa, gdyż jak wykazały badania wchłanianie jodu z chleba jest 10-krotnie większe niż z soli.

Suplementy Jodu

Preparat Iodoral to tabletki o wysokim stężeniu jodu – jedna zawiera 12,5 mg – 5 mg jodu plus 7,5 mg jodku potasu. Jest to w przybliżeniu dzienna dawka jodu, jaką Japończycy dostarczają z pożywienia. Jod można przyjmować także w postaci płynu Lugola. Inne preparaty z jodem zawierają zwykle tylko 225 mcg tego pierwiastka. Początkowa dawka terapeutyczna w przypadku niedoboru jodu to 12.5 mg dziennie w pierwszym miesiącu, a następnie dawka podtrzymująca 1-3 mg na dzień.

Czy nadmiar jodu być szkodliwy?

Naturalny jod jest niezbędny do życia. Reakcje alergiczne na jod pojawiają się rzadko, niemniej jednak mogą wystąpić, a nawet zagrozić życiu poprzez nadmierną stymulację przeciwciał IgE, co może skutkować pojawieniem się pokrzywki i szoku anafilaktycznego. Toksyczne dawki jodu zwykle powodują odpowiedz immunologiczną i symptomy takie jak trądzik, wysypki, biegunki, gorączki, bóle głowy, wzmożony ślinotoku, metaliczny smaku w ustach, mdłości i kichanie. Przy czym niektóre reakcje na wysokie dawki jodu mogą być wywołane wzmożonym wydalaniem z organizmu toksycznych halogenków: bromku, fluorku i nadchlorku. Wyższe dawki jodu mogą podwyższyć poziom hormonu TSH i cholesterolu i obniżyć poziom hormonów T3 i T4. Jednak gdy dawka jodu zostaje obniżona, wskaźniki T3 i T4 wracają do normy, cholesterol się obniża, jedynie wskaźnik TSH może być nadal lekko podwyższony A zatem, jak widać, wskutek przyjęcia nadmiernej dawki jodu mogą pojawić się objawy przedawkowania więc nie należy przekraczać na własną rękę.

Szkodliwe źródła jodu

Szkodliwą formą jodu jest jod radioaktywny  stosowany w badaniach medycznych oraz i w celach terapeutycznych, szczególnie niebezpieczny wówczas, gdy poziom jodu naturalnego w organizmie jest zbyt niski. To właśnie radiojod ulatnia się z wadliwie działających reaktorów jądrowych. Może prowadzić do raka tarczycy i innych rzadko występujących nowotworów. Inne toksyczne formy jodu wchodzą w skład niektórych leków i kontrastów radiograficznych. 

Toksyczne halogenki

Halogenki to grupa związków chemicznych, w skład których wchodzi jod, brom fluor, brom i chlor. Po chemicznym „zmniejszeniu” przybierają postać toksyczną – stają się: jodkiem, bromkiem, fluorkiem chlorkiem. To właśnie te formy można znaleźć w produktach spożywczych, lekach i środowisku. Podczas gdy jodek i chlorek w niewielkich ilościach wykazują korzystne właściwości, to fluorek i bromek są w każdej ilości toksyczne. Mogą wiązać się z receptorami jodu. Blokować jego działanie oraz funkcjonowanie hormonów tarczycy, powodując wiele ciężkich chorób.

Toksyczne halogenki, są bardzo powoli wydalane z organizmu, gdyż wątroba ich nie neutralizuje. Ich wydalanie można przyspieszyć poprzez wysokie dawki jodu. Wysokie dawki witaminy C, sól morska nierafinowana.  Pomocne kąpiele z dodatkiem soli Epson i nagrzewanie się w suchej saunie lub na podczerwień.

Brom
Brom to trucizna i nie powinien być spożywany przez ludzi. W postaci gazu jest stosowany do zabijania termitów. Brom może wiązać się z receptorami jodu, blokując jego funkcje. Jod stosowany kiedyś jako dodatek do środków spożywczych, leków i innych produktów codziennego użytku, zastąpiono bromem – mimo, że jest  pestycydem. W przemyśle piekarniczym brom zastąpił jod, przez co codzienne spożycie tego ostatniego spadło o 726 mcg.

Spożycie bromku lub bromu lub wdychanie go w postaci gazu przez osoby z niedoborami jodu będzie nasilać schorzenia tarczycy. Do symptomów zatrucia bromem należą: uczucie otępienia, apatia, stany depresyjne, rozdrażnienie, bóle głowy i niedoczynność tarczycy. Ostre reakcje to delirium upośledzenie psychoruchowe, schizofrenia i halucynacje. Bromek również wiąże i uszkadza transporter jodu.

Fluor
Fluor jest toksyną i może doprowadzić do śmierci. Jest dodawany do wody i past do zębów od ponad 50 lat. Więcej informacji na temat fluoru TUTAJ.

Chlor
Chlor jest składnikiem płynu zewnątrzkomórkowego i kwasu żołądkowego, ale w dużych ilościach jest toksyczny. Może powodować defekty płodu, raka, choroby układu rozrodczego, martwe urodzenia i osłabienie systemu immunologicznego. Nadmiar chlorku sodu (sol kuchenna) może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Jako antagonista wypiera jod.

Nadchlorek
Nadchlorek czyli 1 atom chloru otoczony czterema atomami tlenu jest toksyczny. Wypiera jod i zajmuje jego miejsce. Jest przyczyną niedoczynności i raka tarczycy, chorób piersi, zaburzeń cyklu miesiączkowego, obniżenia odporności, zaburzeń rozwoju płodu i opóźnienia umysłowego dzieci. Występuje naturalnie w środowisku i może być wytworzony przez człowieka. Np. W USA jest główną substancją zanieczyszczającą wody gruntowe w 43 stanach.

Bibliografia:
Brownstein, D., Iodine: Why You Need It: Why You Can’t Live Without It, Medical Alternatives Press, West Bloomfield, Michigan, 2006.
Beck, L., The Good, The Bad & The Ugly, Seminar Manual, 2006.
Iodine Nutrition – More Is Better, New England Journal of Medicine, Vol 354: pages 2819-2821; June 29, 2006.
Pelletier C., Doucet E., Associations between weight loss-induced changes in plasma organochlorine.  Toxicol Sci., 67 (1): 46-51, May 2002.
Abraham,G.E., The Original Internist, 11:17-36, 2004.
Flechas, J.D., Hakala, J.C., The Original Internist, 9:30-41, 2002.
Abraham, G.E., The Original Internist, 11:(2) 29-38, 2004.
Townsend Letter, 245:100-101, 2003.
Abraham, G.E., Flechas, J.D., Hakala, J.C., The Original Internist, 9:5-20, 2002.
Abraham, G.E., additional articles in The Original Internist, 2003 – 2008

źródło: opracowanie dr Laura Power