Tasznik – pospolity chwast w kuchennej apteczce. Przepisy

Tasznik pospolity [Capsella bursa – pastoris]  występuje powszechnie na terenie całego kraju i jest uważany za dokuczliwy chwast.

To jedna z najstarszych, znanych człowiekowi roślin, stanowił pożywienie już w epoce żelaza. Nasiona znaleziono w przewodzie pokarmowym człowieka z Tollund. Oraz podczas prac wykopaliskowych w Catal Huyuk,  neolitycznej osadzie leżącej terenach dzisiejszej Turcji.

W nazewnictwie ludowym tasznik nosi nazwy ludowe: kaletka pasterska, sumki, tobołki pastusze. Wierzono dawniej, że  pomaga odstraszać wilki od owiec. Łacińska nazwa Capsella bursa – pastoris  – torebki pasterskie nawiązuje do trójkątnego kształtu owoców.

Tasznik pospolity

Jest dwuletnią rośliną wyrastającą do wysokości 50 cm.  Ma nieregularne,  ząbkowane liście jak u  mniszka. Drobne, brudnobiałe kwiaty zebrane w grona wydłużają się w groniasty owocostan.  Tasznik kwitnie od wczesnej wiosny do późnej jesieni.

Na cienkich łodyżkach wiszą sercowate łuszczynki przypominające torebki, które uwielbiają skubać kury. Roślina preferuje środowisko stworzone przez człowieka. Powszechnie występuje w pobliżu zabudowań, przy ogrodzeniach, drogach, na ugorach, łąkach, nasypach.  Zaobserwowano, że żółtka jaj od kur, które mają dostęp do tasznika mają ciemniejszy odcień i bardziej intensywny smak.

Jeszcze przed wojną na ulicach miast młode listki sprzedawano jako wiosenną zieleninę. Nasiona o pieprznym smaku uważano za przyprawę, prażone dodawano do wypieku chlebków. Do dziś ziele jest przysmakiem w niektórych regionach Szwajcarii, Włoch, Niemiec i Francji. Młode listki są bazą wiosennych sałatek, ugotowane owoce dodaje się do omletów, placków, risotto, zup i sosów ziołowych.

W tradycyjnym zielarstwie

Od starożytności tasznik był cenionym lekarstwem na szkorbut, czerwonkę, biegunki, pasożyty, bóle brzucha. Wywary stosowano w leczeniu hemoroidów, krwi w moczu, krwawieniach wewnętrznych. W obfitych miesiączkach ze skrzepami łączono z krwawnikiem.  By zatrzymać krwotok z nosa kawałek flaneli moczono w naparze i wkładano w nozdrza.

Zewnętrznie do okładów na rany, siniaki, bóle reumatyczne, nadwyrężenie stawów. Słynny siedemnastowieczny lekarz i zielarz Nicholas Culpeper pisał:

Umocowanie ziela do nadgarstków albo podeszw stóp pomaga w żółtaczce. Okłady łagodzą stany zapalne i ogień św. Antoniego (efekt zatrucia alkaloidami sporyszu). Sok zakroplony do uszu leczy bóle i szumy. Można z niego zrobić dobrą maść na wszelkie rany, zwłaszcza głowy. Tasznik zadziwiająco skutecznie działa w trudnych do zatamowania krwawieniach z ran.”

Profil energetyczny
Smak: słony, gorzki, ostry, aromatyczny, lekko rozpraszający
Energetyka: chłodzi, osusza
Tkanki: wątroba, nerki, jelito grube
Działanie: rozprasza zastój tkanek, wspomaga ich naprawę, usuwa wilgoć, nadmiar ciepła z krwi i wątroby, hamuje krwawienie

Ajurweda stosuje jako środek przeciwkrwotoczny w rozmaitych krwawieniach zewnętrznych i wewnętrznych. Od ran ciętych po krwotoki z macicy, jelit, nerek, pęcherza, żołądka, płuc, dziąseł, nosa. W mieszankach  na zaburzenia żołądkowo-jelitowe, problemy z wątrobą, woreczkiem żółciowym, pęcherzem, płucami.

Tasznik w medycynie współczesnej

Ziele tasznika jest bogate w białko,  kwas linolowy, omega 3,  witaminy A, C, K. Zawiera garbniki, flawonoidy, polipeptydy,  histaminę, cholinę, acetylocholinę, tyraminę. Działanie: ściągające, antyseptyczne, przeciwzapalne, moczopędne, przeciwgorączkowe, przeciwnowotworowe, pobudzające, hemostatyczne.

• Hamuje rozwój bakterii gram-ujemnych
• Wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne, zapobiega wylewom krwi pod skórę
• Reguluje przemianę materii, oczyszcza krew i wątrobę, pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych
• Reguluje ciśnienie – obniża wysokie, podwyższa zbyt niskie

Dziś tasznik jest nadal jednym z pierwszych ziół, po które sięga się przy krwotokach macicznych.  Wynika to częściowo z zawartości witaminy K , niezbędnej do prawidłowego krzepnięcia krwi. Pomocny  w zaburzeniach miesiączkowania, endometriozie, mięśniakach macicy, krwawieniach w połowie cyklu. Wzmacnia napięcie mięśni miednicy, pomaga w nietrzymaniu moczu, wypadaniu macicy. Nie zaleca się w ciąży.  Główne zastosowania:

• Zaburzenia pracy nerek, kamica, obrzęki
• Problemy z sercem i krążeniem
• Chorobie wrzodowa, żółtaczka, czerwonka
• Infekcje grzybicze skóry, egzema
• Choroby związane z macicą, przykre objawy menopauzy

Tasznik przepisy lecznicze

Herbatka z tasznika
Kopiastą łyżeczkę ziela zlać szklanką wrzątku, krótko zaparzyć pod przykryciem.

• Przy nadmiernych krwawieniach pije się 2 szklanki dziennie, 8-10 dni przed rozpoczęciem miesiączki.
• Dla złagodzenia objawów menopauzy 2 szklanki dziennie przez 4 tygodnie. Po 3 tygodniach przerwy kurację powtarza.
• Przy krwawieniach z nerek i dróg moczowych zaleca się 2 szklanki dziennie herbatki z tasznika i skrzypu polnego w równych ilościach.
• Z rdestem ostrogorzkim w krwawieniach macicznych.
• W równych ilościach z rumiankiem do płukania gardła, przemywania skóry, oczu.

Okłady z tasznika
4 garście świeżego ziela umieścić na sicie nad parującą wodą na kilka minut.  Zawinąć ziele w chusteczkę. Ciepłe kompresy stosuje się na obrzmiałe, bolące piersi przy karmieniu, hemoroidy, przy żółtaczce.

W trudnych do zatamowania krwawieniach z ran robi się okład ze świeżego, zmielonego tasznika. By zatamować krwotok z nosa, dziąseł wyciska się sok. Nasącza tampon z waty i wkłada w nozdrza lub przykłada do dziąseł.

Krwiomocz i krwawienia z macicy
Zmieszać w równych ilościach korę kasztanowca, kwiat jasnoty, ziele tasznika, rdestu i kłącze pięciornika. Przygotowany odwar pije się 1/4 szklanki 3 razy dziennie w krwiomoczu.  Odwar z łupiny nasiennej kasztanowca stosuje się przy krwawieniach z macicy (płukanie)

Kamienie nerkowe, piasek w nerkach
Wymieszać rzepik, wilżynę ciernistą, tasznik i liście brzozy w równych proporcjach. Łyżkę mieszanki zalać szklanką wrzątku, pozostawić na minutę do naciągnięcia. Pije się 3 razy dziennie.

Mieszanka przeciw krwawieniom 
Wymieszać w równych ilościach ziele tasznika,  krwiściągu, skrzypu, rdestu. 2 łyżki mieszanki zalać szklanką wrzątku. Odstawić na 30 minut do naciągnięcia. Pije się 2–3 razy dziennie,  100–150 ml przy częstych krwotokach z nosa.  Pomaga w krwawieniach z przewodu pokarmowego, macicznych, chorobie wrzodowej, gruźlicy, zapaleniu płuc,  oskrzeli, tchawicy.

Nalewka z tasznika 

Dwie garści ziela drobno pokroić, zalać pół litra wódki, macerować 10 dni. Nalewkę robi się wyłącznie ze świeżego ziela, korzenia lub całej rośliny. Używa do roku, potem traci moc.

Zastosowywania w atrofii i słabych tkankach: mięśniach macicy, pęcherza, przewodu pokarmowego, słabym dolnym zwieraczu przełyku. 3 razy dziennie łyżeczkę rozcieńczoną w ciepłej wodzie, plus wcierki w zanikające mięśnie.

Obfite krwawienia miesiączkowe 10-60 kropli 3 razy dziennie. Krwotoki połowę do 3/4 łyżeczki co 2-3 minuty. Często w nalewce łączy się z krwawnikiem, jemiołą lub pieprzem cayenne.

Tasznik jest skuteczny we wszystkich chorobach mięśni szkieletowych. Maria Treben opisuje przypadki wyleczenia przepukliny pachwinowej, zwiotczenia zwieraczy odbytu, wypadaniu macicy, zaniku mięśni.

Gdy przy zaniku mięśni nic już nie pomaga, zastosuj: tasznik drobno pokrojony, zalany wódką zbożową i przez 10 dni stojący w pobliżu pieca lub na słońcu.  Wcieraj kilka razy dziennie, a do wewnątrz zażywaj 4 szklanki herbatki z przywrotnika pospolitego dziennie.