Śledziennica skrętolistna – zwiastun wiosny i znakomite ziółko

Śledziennica skrętolistna [Chrysosplenium alternifolium] to drobniutka bylina, która swe imię zawdzięcza śledzionie.

Dawniej ziele stosowano w leczeniu schorzeń śledziony, którą uważano jeden z ważniejszych narządów warunkujący ogólny stan zdrowia i przepływ energii w ciele.

Nazwa botaniczna również nawiązuje do tego organu. Chrysos z greckiego oznacza złoto, splenos – śledziona.

Śledziennica skrętolistna

Łatwo ją przeoczyć. Śledziennica jest niewielką roślinką dorastającą do kilkunastu centymetrów, o pełzającym kłączu z długimi rozłogami. Lubi stanowiska wilgotne i zacienione. Spotkamy ją w lasach łęgowych, na mokradłach, wilgotnych zaroślach, nad strumieniami i jeziorami.

Jest rośliną mrozoodporną, wytrzymuje temperatury do -34°C. Dobrze przyjmuje się w wilgotnych ogródkach. Warto ją zasadzić w ogrodzie, bo ma tak wiele zalet, a od 2016 roku jest na liście roślin zagrożonych wyginięciem.

Wczesną wiosną urocza drobniutka śledziennica żywą kolorystyką rozwesela szarobure runo. W marcu wydaje żółte, bezpłatkowe kwiatuszki zapylane przez ..ślimaki.

W tradycyjnym zielarstwie

Według doktryny podpisów żółty kolor wskazuje zastosowania wątrobowe rośliny. Tradycyjnie śledziennicę stosowano w leczeniu zaburzeń trawiennych związanych z wątrobą i osłabioną aktywnością śledziony. Najbardziej wsławiła jako lekarstwo skuteczne przy niedrożności dróg żółciowych, kamicy, żółtaczce, zapaleniu, zwłóknieniu i marskości wątroby.

Napary stosowano jako środek przeciwzapalny, wykrztuśny i antyseptyczny do przemywania ran. Wykorzystywano w leczeniu chorób skóry, zawrotów głowy, przy kamicy nerkowej.

Profil energetyczny: smak gorzki, charakter chłodzący.  Z powinowactwem do śledziony, wątroby, nerek, układu moczowego i limfy.

Śledziennica lecznicze działanie 

Surowcem zielarskim jest kwitnące ziele śledziennicy, bogate m.in w wonne olejki, steroidy, flawonoidy, fitosterole. Zawiera kwercetynę o działaniu przeciwalergicznym, uszczelniającym naczynia krwionośne. Kwas kawowy i elagowy działają antybakteryjnie, glikozydy i fitoncydy stymulują pracę serca.

Działanie: przeciwutleniające, odtruwające, przeciwzapalne, antybakteryjne, ściągające, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, moczopędne, żółciopędne, przeciwobrzękowe, estrogenne, immunostymulujące, osłonowe, chroniące miąższ wątroby.

Roślina jest niezawodna w chorobach wątroby i układu limfatycznego. Odtruwa organizm, odżywia i wzmacnia. Wchodząc w interakcje z białkami, garbniki tworzą nieprzepuszczalną warstwę, która chroni błony śluzowe przed czynnikami drażniącymi.  Przydatne w infekcjach górnych dróg oddechowych, zapalenia oskrzeli, grypy.

Przetwory zielarskie ze śledziennicy stosuje się: 

• W leczeniu zaburzeń wątroby i dróg żółciowych
• Chorobach śledziony,  układu limfatycznego, obniżonej odporności
• Przy zatruciach, zaburzeniach pracy jelit
• Zakażeniach układu moczowego, kamieniach nerkowych.
• Uszkodzeniu wątroby, marskości, stłuszczeniu, żółtaczce, kamicy żółciowej
• Zaburzeniach hormonalnych, łysieniu androgennym.
• Kuracjach oczyszczających z toksyn, przy stagnacji płynów, wypryskach skórnych
• Okładanie liśćmi pomaga na na oparzenia, rany i owrzodzenia,
• Nowotworach m.in trzustki, wątroby, układu trawiennego, limfatycznego [1]
• Herbatki i nalewki alkoholowe dawniej wykorzystywano przy dusznicy bolesnej, chorobach serca i zawrotach głowy

Śledziennica skrętolistna przepisy 

Do celów leczniczych zbiera się wyłącznie kwitnące ziele od marca do maja.  Młode listki są soczyste, chrupkie mają orzeźwiający, gorzki  lekko pieprzny smak. Dobrze się komponują w sałatkach z octem balsamicznych.

Ze świeżo zebranego ziela  można wyciskać soki, jadać w sałatkach na surowo lub po obgotowaniu.  Do przechowywania należy szybko opłukać i wysuszyć w zacienionym miejscu albo w piekarniku  o temperaturze do 50°C.

Napar ze śledziennicy 
2 łyżki świeżego lub suszonego ziela zalać szklanką wrzątku. Parzyć pół godziny pod przykryciem 20 minut. Można lekko skropić alkoholem, po kwadransie zalać wrzątkiem. Pije się 1-2 razy dziennie szklankę naparu przez 2-4 tygodnie. Przy zapaleniu pęcherza i dróg moczowych  co 6 godzin. Oczyszcza i wzmacnia organizm. Odkaża drogi moczowe, poprawia trawienie i funkcje wątroby.

Nalewka ze śledziennicy
Rozdrobniony susz lub świeże ziele zalać 40-60% alkoholem albo czerwonym wytrawnym winem. Proporcje 1:5 ziela do płynu. Macerować 2 tygodnie, przecedzić. Dawkowanie:
Na winie – 1 mały kieliszek dziennie.
Na wódce 5-10 ml 2 razy dziennie.
Według dr Różańskiego kuracja hamuje obrzęki, stan zapalny jajników, jąder, macicy i jajowodów. Redukuje stany zapalne i obrzęk prostaty. Powtarza się co 3 miesiące.

Mazidło na skórę 
Świeże ziele śledziennicy zmielić na papkę. Na każdą łyżkę papki dodać po łyżeczce tranu i oleju lnianego. Utrzeć na gładką masę. Dodać parę kropli olejku cedrowego lub herbacianego. Plus 1/2 łyżeczki nalewki nagietkowej. Przechowywać w lodówce. Stosuje się do okładów na trudno gojące się rany, owrzodzenia, wypryski.

Można rozetrzeć z masłem i olejem lnianym. Stosuje się przy łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry, odleżynach, owrzodzeniach żylakowatych.  Ewentualnie z balsamem Szostakowskiego w proporcji 1:2 i odrobiną tranu.

Maseczka 
Zmielone na papkę ziele śledziennicy wymieszać z niewielką ilością oliwy, mąki ziemniaczanej i miodu. Nałożyć na twarz. Po 20 minutach zmyć ciepłą wodą. Łagodzi wypryski, trądzik różowaty, liszaje, stany zapalne skóry objawiające się zaczerwienieniem. Przy nadmiernym łojotoku, silnych wykwitach rozciera się z glinką.