Nerw błędny a jelita. Jak stymulować by zredukować stany zapalne?

Nerw błędny, czaszkowy X jest głównym nerwem przywspółczulnego (odpoczynkowego i trawiennego) autonomicznego układu nerwowego.

Biegnie od pnia mózgu przez szyję i klatkę piersiową do brzucha. Dzieli się na lewy i prawy, które rozgałęziają się w sercu, płucach, żołądku, trzustce i prawie wszystkich organach jamy brzusznej. Każde z odgałęzień składa się z dziesiątek tysięcy włókien nerwowych.

Ten szeroko rozgałęziony szlak dał początek łacińskiej nazwie vagus nerve, co oznacza nerw wędrujący. Jego ścieżka została po raz pierwszy szczegółowo opisana przez greckiego anatoma i lekarza Galena.

Nerw błędny jest ważną drogą komunikacji między mózgiem, układem sercowo-naczyniowym, jelitami a systemem immunologicznym. Od jego kondycji zależy stan jelit, reakcja na stres, procesy zapalne i ogólnie zdrowie.

Jak działa nerw błędny?

Kiedy zaczynamy zagłębiać się w to, jak faktycznie funkcjonuje organizm widzimy, że wszystko jest ze sobą misternie połączone. Wiedząc, że nerw błędny odgrywa kluczową rolę w koordynowaniu komunikacji możemy obserwować i odpowiednio stymulować. Zmieni się nasza reakcja na stres, zredukują procesy zapalne, poprawi stan jelit i odporność.

Mózg wysyła sygnały do ​​narządów w obrębie klatki piersiowej, brzucha, jelit i ośrodkowego układu nerwowego.  Nerw błędny pomaga uporządkować tę misterną sieć komunikacyjną, sygnalizując mózgowi produkcję neuroprzekaźników i hormonów.

Odbywa się to poprzez aktywowanie układu przywspółczulnego i wyciszanie  współczulnego, dzięki prowokowaniu przez nerw błędny neuroprzekaźnika acetylocholiny [2], która jest głównym hamulcem procesów zapalnych. Reakcja ta spowalnia tętno, oddech, stymuluje trawienie, wprowadza poczucie spokoju i  wpływa na aktywność komórek układu odpornościowego.

Siła reakcji nerwu błędnego

Stan napięcia nerwu błędnego zwany tonem decyduje o sile reakcji. Badania wykazały, że obniżone napięcie nerwu błędnego związane jest z chronicznym stanem zapalnym. Ma to związek się z szybszym starzeniem, chorobami przewlekłymi i ogólnoustrojowymi typu: cukrzyca 2, choroby jelit, autoimmunologiczne, neurodegeneracyjne, zaburzenia trawienia, otyłość, miażdżyca, artretyzm, RZS.  U podstaw większości chorób przewlekłych leży chroniczny stan zapalny.

• Niski ton nerwu błędnego wyzwala produkcję cytokin prozapalnych, hormonów stresu, aktywności współczulnego układu nerwowego, stanów zapalnych jelit [3]
• I odwrotnie, wysoki ton wyzwala pętlę korzystnego sprzężenia zwrotnego co przekłada się na zdrowie fizyczne i psychikę. Odkryto, że prawidłowa odpowiedź nerwu błędnego obniża stres, tętno, ciśnienie, pobudza trawienie, poprawia sen, sprzyja homeostazie

Ton nerwu błędnego możemy zaobserwować po reakcji na stres. Im szybciej ciało się relaksuje po stresującej sytuacji, bodźcach, tym silniejsza jego aktywność.  Możliwe symptomy wskazujące na niski ton, czyli słabe napięcie nerwu błędnego:

• Lęk, niepokój, poczucie napięcia w ciele
• Trudności z kontrolowaniem emocji
• Depresja
• Obniżona koncentracja, rozproszona uwaga
• Powolne, nietypowe tętno lub/i ciśnienie krwi
• Chrypki, trudności w mówieniu, wyrażaniu się
• Trudności w połykaniu, dławienie się przy jedzeniu
• Zaburzenia trawienia, niestrawność, zaparcia, wzdęcia
• Podwyższone markery zapalne

Jak stymulować nerw błędny?

Pracując nad wzmocnieniem napięcia nerwu błędnego, możemy zrównoważyć ciało i umysł, obniżyć stres, poprawić stan jelit, wzmocnić odporność i zredukować stany zapalne. Jest na to kilka sposobów:

Oddech
Głębokie, powolne oddychanie obejmujące ruch przepony. Istotne był wydech był dłuższy niż wdech. 3-4 minutowe ćwiczenie robimy tuż przed lub w trakcie stresującej sytuacji by natychmiast dostroić reakcję nerwu błędnego. Dzięki regularnej praktyce 2-3 razy dziennie możemy osiągnąć długoterminową poprawę.

Śpiew
Struny głosowe są połączone z nerwem błędnym, tak więc śpiewanie, nucenie, wydobywanie głosu stymuluje go, szczególnie mantra OM. Śmiech, zabawa, zdrowe, przyjazne relacje z innymi ludźmi, otoczeniem podwyższa ton nerwu błędnego.

Ekspozycja na zimno 
Krótkie zanurzenie się w chłodnej wodzie, zimny prysznic, spryskiwanie twarzy, nadgarstków w miejscu pulsu pomaga w pobudzeniu nerwu błędnego.

Techniki relaksacyjne
Joga, medytacja, tai chi, powolne, uważne ruchy, skupienie na wykonywanej czynności to kolejne sposoby na wzmocnienie nerwu błędnego. Nie potrzeba siedzieć w pozycji lotosu, medytacje można praktykować podczas codziennych czynności, choćby gotowania.

Właściwe odżywianie
Zgodne z porą roku, dnia, ze swoją konstytucją i powolne, świadome jedzenie bez stresu.

Masaże
Ajurweda stosuje specjalne techniki masażu w obrębie szyi, jamy brzusznej, bądź masaż refleksyjny stóp.

Samodzielny masaż brzucha

Prostą techniką łatwo wykonamy w domu w ciągu zaledwie kilku minut. Masaż robi się na pusty żołądek, rano lub kilka godzin po jedzeniu. Zaczynamy powoli, obserwując jak reaguje ciało.

• Kładziemy się wygodnie na łóżku, dywanie lub macie.
• Zaczynając od mostka wykonujemy obydwoma dłońmi delikatne głaszczące ruchy w dół. Naprzemiennie przesuwając jedną ręką nad drugą, ruchem przypominającym pedałowanie do tyłu. Ćwiczenie wykonujemy kilka minut.
• W dalszej kolejności opuszkami palców wykonujemy małe, okrężne ruchy na brzuchu. Zaczynamy delikatnie masować od góry i boków przesuwając powoli do środka i w dół.  Stopniowo zwiększamy nacisk, ale tak by nie powodował bólu. Ćwiczenie wykonujemy kilka minut.
• Kończymy ćwiczenie kilkuminutową relaksacją. Pozycja jogi Supta Matsyendrasana, po 30 sekund na każdą stronę.

Pozycja ta poprawia trawienie, rozluźnia przeponę, powięzi, pogłębia oddech i wywołuje reakcje przeciwzapalne. Na koniec: leżąc prosto na plecach przyciągamy obydwa ugięte kolana do klatki piersiowej, dociskając dół pleców do podłoża. Odpoczywamy w tej pozycji 30-60 sekund kontynuując powolne, głębokie oddechy.