Borówka czernica. Lecznicze przetwory z liści i czarnych jagód

Borówka czernica [Vaccinium myrtillus] jest krzewinką rosnącą w lasach na terenie całego kraju. Pyszne, leśne czarne jagody są cenione za walory smakowe i lecznicze.

Bogate w rozmaite składniki odżywcze są bezcenne w leczeniu i zapobieganiu różnym chorobom. Leśne owoce są znacznie bardziej wartościowe niż z plantacji. Jagody, poziomki, maliny zbieramy już od wczesnego lata.

Borówka lubi wyrastać w borach sosnowych i świerkowych gdzie stanowi często główny runa leśnego. Żyje długo, nawet 30 lat tworząc kępy, niekiedy łany. Jagody są deserowym przysmakiem, a w ziołolecznictwie stosujemy owoce i liście.

Chociaż o borówce piszą Pliniusz, Paracelsus i św. Hildegarda, to do Średniowiecza były mało znane na zachodnich i południowych terenach Europy.

Czarne jagody u Słowian

Plemiona Słowiańskie od najdawniejszych czasów zbierały jagody.  We wschodniej i północnej Europie borówka czernica jest jednym z najstarszych leków ziołowych. Kiedy nie znano antybiotyków przetwory z jagód i suszone liście obowiązkowo znajdowały się w każdej domowej spiżarce.

Borówkami leczono zatrucia, biegunki, infekcje, zakażenia, nawet tyfus i polio. Z liści sporządzano odwary do użytku wewnętrznego i do lewatyw dla dzieci przeciw pasożytom, dla starszych na hemoroidy.  Przy rozstroju żołądka żuto suche owoce. Wiedziano, że borówka czernica chroni przed pylicą, zalecano robotnikom pracującym w kamieniołomach. Wiedziano, że wspomaga wątrobę i ma moc hamowania krwawień.

Wydarzyło się to w carskiej Rosji około 1900 roku na dworze Mikołaja II. Cierpiący na hemofilię Carewicz Aleksy dodatkowo złapał czerwonkę, jego dni były policzone, żaden z ówczesnych sławnych lekarzy z arsenałem najlepszych leków nie był w stanie go uzdrowić. Zrozpaczony car postanowił sięgnąć po znachorów. I oto jeden z nich, chłop z tobolskiej guberni słynny później Rasputin podaje obłożnie choremu… odwar z czarnych jagód i dokonuje cudownego uzdrowienia odnosząc nie tylko sukces medyczny bo jak wiadomo, na trwale związał swój los z dworem cara

Działanie lecznicze czarnych jagód

Włóż kilka jagód do ust, a zauważysz mniejsze pobudzenie, większy spokój, odprężenie oczu i odczucie chłodu skóry. To pokazuje jak jagody wpływają na wątrobę i chłodzą, uspokajają gorącą pitta dosha.

Według tradycyjnego lecznictwa leśne jagody przenoszą energię w dół, uspokajają umysł. Usuwają ciepło z mózgu i redukują stany zapalne. Są lekkie, chłodzące, łatwostrawne. Świeżo zerwane odżywiają organizm fizycznym pokarmem i energią witalną.  Należą do kategorii pożywienia świetlistej jakości sattva.

Smak kwaśny i słodki uspokaja vata i pitta dosha, pogarsza kapha. Ajurweda stosuje jagody jako tonik dla krwi, mózgu układu krążenia, nerek i wątroby.

Wielka moc maleńkich owoców

Borówka czernica zawiera tak wiele substancji, że trudno je wszystkie wymienić. Ogromna zawartość witamin, soli mineralnych, garbników, przeciwutleniaczy tonizuje i wzmacnia cały organizm. W śród nich:

• Antocyjany wychwytują z organizmu szkodliwe toksyny, działają dwukrotnie silniej niż rutyna
• Uszczelniają tkankę łączną i zmniejszają przepuszczalność naczyń
• Jagody są znakomitym źródłem resweratrolu, wydłużają telomery DNA. Garść dzikich polskich jagód zawiera tyle co szklanka czerwonego wina.
• Przeciwdziałają anemii i nowotworom.
• Poprawiają przepływ krwi w naczyniach włosowatych, których zadaniem jest wymiana składników pokarmowych, hormonów, witamin i innych substancji między krwią a tkankami
• Jagody są bardzo dobre dla wzroku.

Brytyjscy piloci podczas wojny regularnie jadali przed nocnymi lotami przetwory z czarnych jagód, by lepiej widzieć w ciemnościach. Ta praktyka dała początek badaniom naukowym. Po latach doświadczeń odkryto, że nie w oku należy szukać przyczyn poprawy ostrości widzenia ale w mózgu. Czarne jagody poprawiają widzenie poprzez stymulacje pracy tej części mózgu, która odpowiada za przetwarzanie obrazu, docierającego do oczu.

Warto wiedzieć, że

• Jagody w przetworach mają silne działanie przeciwbiegunkowe, niszczą drobnoustroje chorobotwórcze i robaki jelitowe
• Świeże jagody rozluźniają stolec i przeciwdziałają zaparciom
• Owoce i liście borówki zawierają glikokininy –  naturalne substancje regulujące poziom glukozy we krwi.

Jagody zbieramy zwykle od lipca do września, liście w czasie kwitnienia od maja do końca czerwca.

Jak suszymy czarne jagody?

Przy ładnej pogodzie suszy się na słońcu rozłożone cienką warstwą na papierze. W piekarniku zaczynamy od temperatury 30°C by nastąpiło wolne odparowanie wody a owoce nie puściły soku. Gdy owoce się zmarszczą zwiększamy temperaturę do 60, a nawet do 70°C. Dobrze wysuszone jagody nie powinny być zlepione i przypalone.

Borówka czernica przepisy 

Odwar z liści suszonych
Płaską łyżkę suszonych liści zalewamy szklanką wody i doprowadzamy do wrzenia. Gotujemy 5 minut pod przykryciem na wolnym ogniu.

Pije się 3 razy dziennie ½ szklanki pomiędzy posiłkami. Pomaga przy biegunkach i zakażeniach zakażeniach układu moczowego. Z dodatkiem strąków fasoli, pokrzywy i ziela rutwicy pomaga w leczeniu  cukrzycy.

Odwar ze świeżych liści

Łyżkę świeżych liści jagód zalewamy 1,5 szklanki gorącej wody, doprowadzamy do wrzenia. Podgrzewamy na małym ogniu 5 minut. Odstawiamy pod przykryciem do zaparzenia.  Pije się 3 razy dziennie pół szklanki. Pomaga w zatruciach, biegunkach, zapaleniu pęcherza. Odwar stosuje się do lewatyw przy owsikach.

Odwar z jagód
2 łyżki suszonych jagód zalewamy szklanką wody. Gotujemy 5 minut pod przykryciem na wolnym ogniu. Odstawiamy do wystygnięcia.

Pije się 2—3 razy  dziennie po posiłkach ½ szklanki przy biegunce.  Nieco więcej przy miażdżycy, nadciśnieniu, kłopotach z krążeniem, wewnętrznych zakażeniach, ale rano i wieczorem.  Odwarem można płukać gardło przy anginie i zapaleniu gardła.

Przetwory z jagód – przepisy

Jagodowy dżem na poprawę wzroku 
Litr jagód wsypujemy do dużego garnka. Na małym ogniu gotujemy mieszając kwadrans. Dosypujemy 2 szklanki cukru i 3 łyżeczki soku z cytryny. Podgrzewamy pół godziny i przekładamy do słoików. Przechowuje się w ciemnym miejscu, na poprawę wzroku je codziennie łyżkę.

Sok z jagód
Do 1 kg świeżych, starannie umytych jagód dodajemy 0,8 kg cukru i gotujemy w sokowniku. Sok rozlewamy do butelek. Dodaje się do herbatek jako naturalne źródło witamin i mikroelementów. Stosuje jako środek dezynfekujący przewód pokarmowy i przewody moczowe.

Jagody pasteryzowane
Do słoika 500 ml wsypujemy prawie do pełna umyte wcześniej jagody. Zalewamy do 2/3 przegotowaną wodą. Dodajemy 2 łyżeczki cukru, szczelnie zakręcamy. Pasteryzujemy 15 minut, licząc czas od początku wrzenia.

Jagody pasteryzowane można przechowywać do 2 lat. Dzieciom podaje 1—3 łyżki dzieciom przy zatruciach pokarmowych, biegunkach, nieżycie jelit. Dorosłym 2—5 łyżek dwa razy dziennie.

Jagodowo-malinowy słoik bez cukru

Składniki: litr malin i dwa litry jagód

• W garnku gotujemy 1/3 szklanki źródlanej wody.
• Dodajemy jagody i maliny, mieszamy drewnianą łyżką.
• Gdy się zagotują mieszając czekamy do ponownego uniesienia się owoców.
• Powtarzamy czynność do trzeciego zagotowania i zdejmujmy z ognia. Wszystko trwa maksymalnie 4 minuty.
• Gorące owoce szybko przekładamy do przygotowanych wcześniej słoików.
• Zakręcamy, ustawiamy do góry dnem.
• Przykrywamy kocem by jak najdłużej utrzymać ciepło i chronić przed światłem.
• Słoiki i zakrętki przecieramy spirytusem przed napełnieniem owocami i po.

W ten sposób przygotowane przetwory można przechowywać nawet kilka lat.

Jagodowo-porzeczkowy przecier
na poprawę wzroku, odmłodzenie i wzmocnienie PRZEPIS

Referencje:
Zioła czynią cuda, Andrzej Skarżyński
Apteka natury, dr J. Górnicka