Zespół jelita drażliwego – leczenie dietą

Zespół jelita drażliwego (IBS – ang. Irritable Bowel Syndrome) to powszechne schorzenie, które ma charakter czynnościowy i jest w większości przypadków łączone z tzw. nadwrażliwością trzewną.
IBS objawia się bólami brzucha, wzdęciami, uczuciem przelewania w jelitach, odbijaniem, gazami, zmęczeniem oraz zaparciami, albo odwrotnie – biegunkami.
Objawom tym towarzyszy często przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego.

IBS występuje u ok. 10–20% dorosłych osób. Choroba pojawia się przeważnie w wieku 30–40 lat a jej przyczyna nie jest dokładnie poznana.
Obecnie uważa się, że dużą rolę odgrywa stan naszej psychiki. Sytuacje stresowe prowadzą do zaburzeń czynnościowych jelit oraz do niekorzystnych zmian w mikroflorze jelitowej.

U znacznej grupy osób zmniejszenie dolegliwości jelitowych po zastosowaniu diety bezglutenowej może być paradoksalnie niezwiązana z jego ograniczeniem, a bezwiednym obniżeniem podaży cukrów, które łatwo podlegają fermentowaniu w jelicie.

Do cukrów takich należą oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole (tzw. FODMAP – ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols).
Po przedostaniu się do jelita grubego cukry te przy udziale flory bakteryjnej podlegają procesom, którym towarzyszy wzmożona produkcja dwutlenku węgla i wodoru a także siarkowodoru i metanu. Powstałe substancje lotne odpowiedzialne są za uczucie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej.

Dieta FODMAP nie jest na całe życie a na określony czas.

Składa się z dwóch etapów, które łącznie mogą trwać do ok. 2 miesięcy.

W pierwszym etapie eliminujemy wszystkie produkty, które zawierają dużą koncentrację FODMAP na okres od 6 do 8 tygodni.

Drugi etap polega na stopniowym, pojedynczym wprowadzaniu uprzednio wyeliminowanych produktów i obserwację reakcji swojego organizmu.

Zazwyczaj jest tak, że większość osób może powrócić do normalnego sposobu odżywiania, z wykluczeniem pojedynczych produktów.

Co należy wyeliminować w diecie FODMAP :

Warzywa:
awokado, brokuły, brukselka, buraki, cebula, czosnek, cykoria, kalafior, kapusta, karczochy, koper, patisony, por, seler, szparagi, strączkowe (groszek, cieciorka, fasola, soja, soczewica), szparagi, grzyby
Owoce:
arbuz, brzoskwinie, niedojrzałe banany, figi, daktyle, gruszki, jabłka, kaki, liczi, mango, nektarynki, owoce suszone, owoce w syropie, śliwki, wiśnie
Produkty mleczne:
jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), śmietany, sery, twarogi i twarożki, napoje sojowe
Produkty zbożowe:
żyto, produkty pszenne (w tym pieczywo, płatki, makarony), jęczmień
Orzechy i nasiona:
orzechy nerkowca, pistacje
Słodziki:
syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki (sorbitol, mannitol, ksylitol)

IBS bardzo często powiązany jest jest z nietolerancją fruktozy i/lub laktozy.
Najczęściej obserwowana jest jednak nietolerancja fruktozy (nawet u 60% osób z IBS).
Związkami budową przypominające fruktozę są FODMAP i z tego właśnie powodu uwzględniono je wśród substancji podlegających ograniczeniu.
Szacuje się, że w skrajnych przypadkach nawet do 95% dziennej dawki fruktozy pochodzi z produktów zawierających syrop glukozowo-fruktozowy i sacharozę (tradycyjny cukier spożywczy).
To prawdopodobnie wyjaśnia fakt, dlaczego obserwujemy obecnie epidemię IBS. Pamiętajmy zatem o uważnym czytaniu etykiet składu gotowych produktów i potraw.

Bardzo pomocne może być wykonanie badania na nadwrażliwość pokarmową (alergię IgG zależną) – wtedy będziemy mieć pewność, które produkty powodują problemy żołądkowo-jelitowe i nie będziemy musieli w ciemno wykluczać wszystkich potencjalnie szkodliwych pokarmów.
Najlepiej gdyby taka indywidualna dieta sporządzona w oparciu o wynik badania nadwrażliwości pokarmowych prowadzona była z równoczesną odbudową mikroflory jelitowej, która zwykle u osób z IBS ma zaburzony skład.

Pomocne zioła w łagodzeniu objawów :

Koper, koper włoski, kolendra, kminek, rumianek, mięta, melisa, krwawnik, estragon, len, prawoślaz,

Uwaga:
jeśli objawom IBS towarzyszy spadek masy ciała i inne niepokojące objawy należy wykluczyć celiakię, chorobę Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy nawet zakażenie glistą ludzką.

Dr Malwina Taborowska
doktor nauk o zdrowiu, dietetyk i biolog
specjalizacja choroby wewnętrzne i metaboliczne