Lnianka siewna i olej rydzowy – zastosowania prastarej rośliny

Lnianka siewna [Camelina sativa] należy do najstarszych roślin oleistych uprawianych przez człowieka. W Europie była już znana w epoce Brązu. Zanim na południu powstały oliwne gaje, lnianka była podstawową rośliną dostarczającą tłuszczu.

W Polsce, kuzynka rzepaku była znana w okresie kultury łużyckiej.  O jej wiekowym użytkowaniu świadczy bogate nazewnictwo: lnianka, rydzyk, lnicznik, lennica, ryżyk, rydz.

„Lepszy rydz niż nic” – to znane przysłowie nie dotyczy grzybów, a oleju rydzowego tłoczonego na zimno z lnianki. Na polskich ziemiach olej rydzowy był często ostatnią dostępną omastą na przednówku. Doceniano go we dworach i chłopskich chatach. Jeszcze w latach 50-tych XX wieku olej rydzowy sprzedawano w sklepach. Później wyparły go z handlu bardziej opłacalne dla przemysłu – oleje rzepakowy i słonecznikowy.

Lnianka siewna – lnicznik

Lnianka jest jednoroczną bądź ozimą rośliną z rodziny kapustowatych. Dorasta do metra wysokości, na sztywnej rozgałęzionej łodydze w sierpniu pojawiają się żółto-białe kwiaty.

Owocem jest gruszkowata łuszczynka, zawierająca od 8 do 10 rdzawo-żółtych, bardzo drobnych nasion.

Lnianka przewyższa inne rośliny swoim cennym składem. Jej nasiona zawierają około 35% tłuszczu, witaminy z grupy B, A, E, lecytynę, mikro i makroelementy. Olej rydzowy to aż 54% kwasu alfa-linolowego plus inne wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Stanowią one 90% oleju i występują w idealnej proporcji 3:1 omega-3 do omega-6. Wysokie stężenie witaminy E chroni je przed utlenianiem. Karotenom olej rydzowy zawdzięcza swój rudy kolor.

Nasiona lnianki można stosować tak samo jak len. Lniankę można uprawiać na słabych, piaszczystych, zdegradowanych glebach, na których inne gatunki oleiste zawodzą. Ma duże zdolności adaptacyjne, jest odporna na przymrozki. Nie ma poważniejszych chorób i szkodników.  Nie wymaga herbicydów i chemicznych środków ochrony roślin jak rzepak.

Lnianka w tradycyjnym zielarstwie

W starożytnym Rzymie i Grecji lnianka ceniona była jako roślina jadalna i lecznicza. Nasiona dodawano do potraw, robiono z nich maceraty tłuszczowe i wytłaczano oleje. Celtowie i ludy Europy Północnej sadzili lnicznik na polach wraz ze zbożami, jego szybki wzrost i odporność na trudne warunki klimatyczne czyniły go niezwykle praktycznym.

Na ziemiach polskich rydzowym, był przez wieki niezwykle ceniony. Używano go do smażenia, pieczenia, jako dodatek do kasz, ziemniaków czy chleba. Ze względu na lekko orzechowy smak zajmował szczególne miejsce w tradycji postnej kuchni. Do początków XX wieku należał do podstawowych tłuszczów w wiejskich spiżarniach. Wykorzystywano go do przyprawiania potraw, pielęgnacji skóry i leczenia stanów zapalnych. Stosowano na odporność, poprawę krążenia i jako środek przeciwbólowy.

Olej rydzowy właściwości

Wyróżnia się oryginalnym smakiem, i specyficznym, lekko korzennym orzechowym aromatem. Jego zaletą jest jego trwałość. Znacznie dłużej może być przechowywany, niż inne tłoczone na zimno oleje roślinne. Obecnie olej z lnianki jest wytwarzany na niewielką skalę w niedużych olejarniach. Można go samemu wytłaczać z nasion.

Jest znakomitym dodatkiem do sałatek, zup, kasz, twarogów, śledzi, pieczywa, makaronów, ziemniaków. Łyżeczka oleju rydzowego pokrywa dzienne zapotrzebowanie na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe.

Olej z lnianki zmniejsza stany zapalne stawów, działa korzystnie na wzrok, system nerwówy i mózg. Jest zdecydowanie bezpieczniejszy niż popularne oleje roślinne, które wywołują stany zapalne. Odporny na utlenianie i ma wysoką temperaturę dymienia. Można go dodawać do karmy dla psów, pasz koni i krów, zewnętrznie na rany skóry u zwierząt.

Zewnętrznie wcierany w skórę

• Rozgrzewa, koi, działa przeciwbólowo, poprawia krążenie.
• Regeneruje, nawilża, wygładza i odmładza skórę, poprawia jej napięcie.
• Zmniejsza stany zapalne, zaczerwieniania
• Wcierany we włosy redukuje łupież, nawilża i nadaje włosom miękkość.
• Dawniej olejem rydzowym smarowano suchą, łuszczącą skórę, wypryski, liszaje, łuszczycę, trudno gojące rany.
• Przy odmrożeniach oparzeniach robiono okłady z waty nasączonej olejem
• Nacierano bolące plecy i stawy

Tradycyjne wewnętrzne zastosowania 

• Dla wzmocnienia organizmu, poprawy trawienia i oczyszczenia krwi i wątroby stosowano 1-2 łyżeczki na czczo.
• Polecano przy „chorobach piersiowych”, kaszlu i osłabieniu płuc
• Na dolegliwości żołądkowo-jelitowe – 1 łyżka dziennie jako środek powlekający przy  zgadze, nadkwasocie, lekkich stanach zapalnych.
5 1 głos
Ocena artykułu