Mahonia o unikalnym działaniu przeciw drobnoustrojom

Mahonia pospolita [Mahonia aquifolium] jest pięknym krzewem ozdobnym z rodziny berberysowatych.  Ceniona w tradycyjnym zielarstwie roślina, z pewnością będzie zyskiwać na znaczeniu w naszym post-antybiotykowym świecie.

Daje wyjątkowe wsparcie wątrobie, układowo-sercowo naczyniowemu, jednocześnie wykazuje unikalne działanie przeciwdrobnoustrojowe. Te główne cechy nadają jej specyficzne właściwości o szerokim zastosowaniu.

Mahonia pospolita

Jej ojczyzną są rejony Pacyfiku. W XIX wieku przywędrowała do Europy z Ameryki Północnej, gdzie jest znana pod nazwą Oregon grape – winogrona Oregonu. Rośnie w parkach, ogrodach, na skraju lasów i nieużytkach. W niektórych krajach uznawana jest za gatunek inwazyjny.

Mahonia pospolita jest wiecznie zielonym, niewysokim, rozłożystym krzewem. Sztywne, wzniesione pędy mają 60 cm do ponad półtora metra wysokości.

Liście są skupione  głównie w górnych partiach krzewu. Ciemnozielone, błyszczące, jakby skórzane, od spodu ze srebrzystym odcieniem. Wyglądem przypominają ostrokrzew, ale ostre końcówki nie kłują.  Na przełomie kwietnia i maja szczyty pędów pokrywają się zebranymi w gęste grona żółtocytrynowymi kwiatami.

Późnym latem w ich miejsce pojawiają się granatowe, z niebieskim nalotem, podobne do winogron owoce. Jesienią część liści nabiera barw pomarańczowych, czerwonych, po mahoniowy brąz.

Surowcem zielarskim są owoce, kłącza, liście, oraz łodygi i korzenie. Od lipca zbiera się cierpko kwaśne, prawie gorzkie jagody na przetwory.  Jesienią lub wiosną pozyskuje się wewnętrzne części łodyg i korzeni, bardzo cenionych w zielarstwie. Obcina się sekatorem, zdrapuje zewnętrzną warstwę kory, odsłaniając żółtą środkową część.

Trzeba ją ostrożnie obrać, odrzucając białą, wewnętrzną warstwę. Drobno pokroić i ususzyć i suszy w papierowych torbach. Żółte części korzeni i łodyg są bezwonne, gorzkie w smaku.

W tradycyjnym zielarstwie

Rdzenne plemiona amerykańskie stosowały różne części mahonii w dolegliwościach żołądka, nerek, wątroby, dla odtrucia, czyszczenia krwi, wzmocnienia organizmu i utraty apetytu. Tradycyjnie wykorzystywano w leczeniu infekcji, niestrawności, czerwonki, żółtaczki, chorób wenerycznych, gruźlicy, zaburzeń dróg moczowych, dny moczanowej, reumatyzmu, zapalenia stawów.

Profil energetyczny
Smak: gorzki, cierpki, owoce kwaśny
Energetyka: chłodzi, reguluje nawodnienie, osusza wilgoć w nadmiarze
Tkanki: wątroba, żołądek, jelita, płuca
Działanie: Rozprasza nadmiar ciepła i stagnację w przewodzie pokarmowym, odprowadza toksyczną wilgoć i gorąco z wątroby, tonizuje Yin

Cierpkimi, mocno kwaśnymi, bogatymi w witaminę C owocami można wzbogacać domowe przetwory, soki, dżemy, galaretki. Liście o działaniu łagodnie ściągającym są przydatne przy biegunkach.

Największą wartość mają żółta, wewnętrzna kora i korzenie. Oczyszczają krew, pomagają usuwać toksyny z wątroby i układu limfatycznego, rozpraszają stagnację, stymulując ruch.  W leczeniu klasycznych objawów wilgotnej stagnacji typu obrzęk węzłów chłonnych, wysypki skórne, czyraki, torbiele, trądzik łączy się z łopianem, koniczyną czerwoną i kobylakiem.

Tradycyjna medycyna chińska stosuje:  w skurczach żołądka, bólach brzucha zgadze, wzdęciach, zaparciach biegunkach, krwi w stolcu. W infekcjach z gorączką, kaszlu, letargu, niepokoju, depresji.  Przy suchości w jamie ustnej, krwawiących dziąsłach, problemach skórnych – łuszczyca, trądzik, opryszczka, egzema, trudno gojące się rany. W „pożarze wątroby” infekcjach drożdżakowych  pochwy, ze swędzeniem i upławach o nieprzyjemnym zapachu.

Wzorce nierównowagi

Mahonia wskazana jest przy wilgotnej stagnacji wątroby, która nie otrzymuje wystarczającej ilości natlenionej krwi. Odpowiedzią na nagromadzenie toksyn jest stan zapalny i ciepło próbujące je usunąć. Skutkuje to „gorącem wątroby” z objawami zaczerwienienia twarzy, skóry, bólami głowy, drażliwością, frustracją, ze skłonnością do emocjonalnych wybuchów.

Gorzkie, chłodzące, osuszające zioła równoważą ten stan tkanek. Osuszają wilgoć, odprowadzają energię powodującą wzrost ciepła i pomagają w detoksykacji. Redukując gorąco wątroby, wspomagają metabolizm toksyn.  Przy wilgotnej stagnacji możemy zastosować mocniejsze goryczki. Nie musimy się martwić nadmierną stymulacją, bo wątroba i tak nie nadąża z wykonywaniem swoich funkcji.

Mahonia jest również pomocna przy zaburzonym metabolizmie białek i tłuszczów. Dla osób z nadmiernym apetytem na słodycze i węglowodany,  dużymi skokami cukru, powolnym gojeniem się ran, przyhamowanym wydzielaniu potu, suchością skóry i jamy ustnej, problemami z dziąsłami, nawracającymi niestrawnościami, alergiami.

W medycynie współczesnej

Mahonia zawiera sporo garbników, żywice, alkaloidy, hydrastynę. Nadająca żółty kolor berberyna ma silne działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe. Berbamina wzmacnia szpik kostny, reguluje kanały wapniowe w komórkach, hamuje wzrost nowotworów, redukuje stany zapalne w stawach.  Ogólne działanie mahonii:

• Przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwmalaryczne.
• Antyseptyczne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwpasożytnicze, przeciwamebowe.
• Detoksykujące, przeczyszczające, antyoksydacyjne, przeciwrakowe.
• Żółciopędne, wątrobowe, przeciwgorączkowe.
• Tonizujące, ściągające, przeciwłuszczycowe [1].

Główne zastosowania: infekcje dróg oddechowych, oczu, jamy ustnej, skóry, zakażenia przewodu pokarmowego, wrzody żołądka, refluks przełyku, grypa, wysoki poziom cukru i cholesterolu, rak płuc i wątroby, zmiany skórne.

Przepisy z mahonii

Wywar z korzenia/wewnętrznej kory
2 łyżeczki rozdrobnionego surowca zalać 250 ml wody. Doprowadzić do wrzenia, gotować 3 minuty, odstawić pod przykryciem kwadrans. Pije się ½ szklanki 2-3 razy dziennie. Świeżego surowca stosuje się łyżkę stołową na 250 ml wody, gotuje 10-15 minut na wolnym ogniu. Zewnętrznie można wykorzystać do okładów, przemywania skóry, nasiadówek i kąpieli w zakażeniach pochwy.

Napar z liści lub ususzonych owoców stosuje się przy biegunkach, jako środek ściągający. Łyżkę surowca zalewa się szklanką wrzątku, zaparza pół godziny pod przykryciem. Można dosłodzić miodem.

Nalewka z korzenia/wewnętrznej kory
Drobno posiekany, świeży surowiec zalać dwukrotnie większą ilością wagową wódki lub brandy. Naczynie szczelnie zamknąć, odstawić na 2 tygodnie, co 2-3 dni wstrząsając. Przefiltrować starannie odciskając zioła, przelać do butelki z ciemnego szkła.  Nalewkę można zrobić z suszu w stosunku 1 część ziela na 5 alkoholu.
Stosuje się 15-30 kropli rozcieńczonych w wodzie, 2-3 razy dziennie, zaczynając od minimalnej dawki. Zastosowania: niestrawność, uczucie pełności, wzdęcia, zaparcia na przemian z biegunkami, uczucie ciężkości, słaby apetyt, nudności, stolce o nieprzyjemnym zapachu.

Marmolada z owoców mahonii
Przemrożone szklankę jagód zasypać tą samą ilością cukru. Zalać 1/2 szklanką wody, mieszając gotować na małym ogniu 10-12 minut. Przetrzeć przez sitko. Cierpkość przełamie wymieszanie ze słodszymi owocami, jabłkami, gruszkami.

Nalewka z owoców
Przemrożonymi owocami mahonii wypełnić litrowy słoik do 2/3 wysokości. Dopełnić wódką, za tydzień zasypać 100 g cukru, wymieszać. Po 4 tygodniach przefiltrować, dosłodzić 100 g cukru i odstawić na kilka tygodni do dojrzewania.