Mniszek pospolity – majowe złoto łąk i trawników

Mniszek lekarski [Taraxacum officinale] jest jedną z najstarszych i najbardziej użytecznych roślin leczniczych. Historia stosowania w lecznictwie sięga starożytnej Grecji.

Już wówczas robiono z niego przeciwzapalne syropy na choroby układu oddechowego, pokarmowego i różnorakie infekcje. W dawnej Polsce wykorzystywano w leczeniu żołądka, wątroby, dróg żółciowych, gorączki, chorób zakaźnych i dla ogólnego wzmocnienia.

Mniszek jest pospolitym ziołem. Wiosną charakterystyczne żółte kwiaty spotkamy na łąkach, trawnikach, pastwiskach, ugorach i ogrodach. Po przekwitnięciu kwiatów mniszki pokrywają się białymi delikatnymi puchowymi kulami.

W każdej z nich, po rozsypaniu przez wiatr owoców pozostaje łysa główka otoczona wianuszkiem zeschniętych listków. Wyglądająca niczym miniaturka ogolonej głowy mnicha, stąd nazwa.

Mniszek lekarski właściwości

Jest najbardziej pomocny w schorzeniach woreczka żółciowego i wątroby.

• Rozrzedza żółć, zapobiega powstawaniu kamieni w pęcherzyku żółciowym.
• Pobudza wydzielanie soków żołądkowych.
• Polecany przy marskości i po przebytym wirusowym zapaleniu.
• Reguluje poziom cukru we krwi i trawienie.
• Oczyszcza krew, wątrobę i nerki z toksyn.
• Ma właściwości przeciwwirusowe, przeciwzapalne, wykrztuśne, przeciwbólowe
• Ze względu na właściwości moczopędne polecany w schorzeniach pęcherza, nerek, kamicy moczowej.
• Znajduje zastosowanie w leczeniu chorób dróg oddechowych, stawów, krwi, skóry, przemiany materii i dla ogólnego wzmocnienia

Mniszek lekarski ma tyle samo białka co groszek więcej niż szpinak. Zawiera bardzo dużo witaminy C, A, żelaza i soli mineralnych. W zielarstwie wykorzystuje się kwiaty, łodyżki, liście i korzeń o właściwościach przeciwnowotworowych.

Kwiaty najlepiej zbierać w słoneczne dni majowe, przed południem. Wtedy nie mają posmaku goryczy. Wszystkie zioła zbieramy z dala od dróg i pół uprawnych ze względu na pestycydy. Świeżo zebrane ziele trzeba natychmiast przerobić lub ususzyć w przewiewnym miejscu.  

Trzeba uważać, by nie pomylić mniszka z bardzo podobnie wyglądającym, trującym mleczem polnym. Główną cechą odróżniająca jest to, że w mniszku wszystkie pędy wyrastają bezpośrednio z ziemi, a w mleczu z łodygi.

Mniszek lekarski przepisy

Przez stulecia stosowania wypracowano różne przepisy lecznicze i kulinarne.  Nie wszystkie z nich się zachowały, jednak wiele z nich wciąż jest wykorzystywanych. Łodyżki, ziele i mleczko możemy wykorzystać na surowo przepisy Tu lub w przetworach.

Herbatka z mniszka na oczyszczenie krwi 

2 łyżeczki liści z mniszka zalać szklanką wody. Gotować pod przykryciem na małym ogniu 3-4 minuty. Przecedzić, można dosłodzić miodem. Herbatka oczyszcza krew, usuwa nadmiar sodu i potasu. Zapobiega nadciśnieniu, zatrzymywaniu wody w organizmie, obrzękom.

Napar z kwiatów
Łyżkę kwiatów mniszka zaparzać kwadrans pod przykryciem. Stosuje się dwa razy dziennie dla pobudzenia czynności żołądka i ogólnego wzmocnienia. Napar polecany jest przy chorobach kobiecych, zaburzeniach miesiączkowania, zapaleniu przydatków, krwawieniach macicznych.

Syrop majowy z mniszka wg Ireny Gumowskiej

• 4 kopiaste garście koszyczków mniszka
• Litr wody
• Kilogram nieoczyszczonego cukru
• ½ cytryny

Koszyczki mniszka zalać zimną wodą, powoli podgrzewać do wrzenia. Po zagotowaniu zdjąć garnek z ognia i odstawić na noc. Następnego dnia wylać wszystko na sito. Przecedzić i starannie odcisnąć. Do soku dodać cukier i pół cytryny pokrojonej na plasterki (ekologiczną ze skórką). W garnku bez pokrywki podgrzewać na bardzo wolnym ogniu by zachować witaminy. Ciecz odparowuje się bez gotowania. Całość raz lub dwa razy oziębić sprawdzając czy konsystencja syropu jest prawidłowa.

Galaretka z mniszka lekarskiego 

• 10 szklanek kwiatów mniszka
• 5 szklanek wody
• 6 szklanek cukru
• 4 łyżki soku z cytryny
• 2 opakowania pektyny

Kwiat mniszka opłukać pod bieżącą wodą, osuszyć. Wrzucić do garnka, zalać wodą. Gotować 10 minut na wolnym ogniu co jakiś czas mieszając. Odcedzić płatki starannie odciskając. Do wywaru dodać cukier, sok z cytryny i pektynę. Ponownie gotować mieszając drewnianą łyżką około 2 minut, aż galaretka stanie się przejrzysta na górze. Rozlać do słoiczków, zakręcić. Galaretka korzystnie działa na układ trawienny i wzmacnia organizm.

Syrop z mniszka przepis czeski

• 350-400 kwiatów mniszka
• litr wody
• cytryna
• kilogram cukru

Kwiaty dokładnie umyć i zalać zimną wodą. Zagotować, dodać cytrynę pokrojoną w plasterki. Kontynuować gotowanie pod przykryciem  ok. 15 minut. Odstawić.
Następnego dnia przecedzić i do otrzymanego soku dodać kilogram cukru lub trochę mniej. Gotować na małym ogniu od 45 minut do 2 godzin, odparowując. Sok przelać natychmiast do gorących butelek. Ostawić na 20 minut przykryte kocem.

Syrop z mniszka przepis skandynawski

• 50 żółtych kwiatów mniszka (odciąć zielone części)
• 3 pokrojone zielone jabłka (ekologiczne nie obierać)
• 1 łodyga rabarbaru (opcjonalnie)
• litr wody
• Ok. ½ kg cukru
• Sok z jednej cytryny

Płatki mniszka, jabłka i rabarbar zalać wodą. Podgrzewać na wolnym ogniu ½ godziny. Przecedzić, sok wlać powrotem do garnka. Dodać wagowo tyle samo cukru ile soku i sok z cytryny. Na wolnym ogniu doprowadzić do wrzenia. Nie gotować zbyt długo bo może zmienić kolor. Przelać do wyparzonych słoiczków.

Syrop z mniszka przepis orientalny

• 50 żółtych kwiatów mniszka (odciąć zielone części)
• litr wody
• cytryna
• pomarańcza
• 2 goździki
• kilogram cukru

Mniszek zalać wrzątkiem w szklanym naczyniu. Odstawić na 3 dni. Odcedzić. Dołożyć pokrojone w plasterki cytrynę, pomarańczę (ekologiczne ze skórką) goździki i cukier. Gotować na małym ogniu aż zgęstnieje. Przelać do wyparzonych słoiczków. Przykryć kocem na 20 minut.

Mniszek lekarski – syrop na zimno wg przepisu profesora Ożarowskiego

• Oskubane żółte płatki mniszka
• Cukier do przesypywania
• 1 łyżka spirytusu lub 2 łyżki wódki na słoiczek 200 ml

Płatki mniszka układać warstwami w wyparzonym słoiczku, przesypując cukrem, lekko ugniatając. Wlać alkohol. Szczelnie zamknąć  i odstawić na tydzień. Nie odcedzać. Przechowywać lodówce do 4 miesięcy. Stosuje się codziennie zaczynając od jednej łyżeczki. Stopniowo zwiększa  dawkę do 3-4 łyżeczek. Wzmacnia odporność, pomaga w nawracających infekcjach gardła i górnych dróg oddechowych.

Nalewka z mniszka wg Profesora Ożarowskiego
Młode liście mniszka lub całe rośliny umyć i oczyścić. Całość zmielić w maszynce do mięsa. Starannie odcisnąć. Wyciśnięty sok połączyć ze spirytusem w proporcji 5:1. Przelać do butelek z ciemnego szkła. Przechowywać w lodówce.
Dawkowanie: Nalewkę przyjmować rozcieńczoną z wodą zaczynając od 1 łyżeczki dziennie. Stopniowo zwiększa dawkę do 4. Odtruwa, wzmacnia i chroni przed infekcjami.

Oliwa z mniszka lekarskiego

½ żółtych płatków mniszka i szklanka oliwy z oliwek
Oczyszczone, pozbawione wilgoci płatki zalać w słoiku oliwą. Podgrzewać na małym ogniu w kąpieli wodnej przez 1-2 godziny. Odstawić do wystudzenia. Przecedzić. Używa się zewnętrznie przy bólach reumatycznych, mięśniowych, problemach skórnych.

Ocet winny z mniszka lekarskiego
Młode całe rośliny mniszka wraz z korzeniem umyć i oczyścić. Osuszyć, drobno pokroić. Ułożyć w szklanym naczyniu. Zalać domowym octem jabłkowym w proporcji 1:1½. Szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne miejsce na 2 tygodnie. Przecedzić. Zażywa się 1-3 razy dziennie – łyżka stołowa na szklankę wody.

Kwiatowe wino z mniszka

• Co najmniej 300 kwiatów mniszka
• Kilogram cukru
• 2 litry wody
• 50 g drożdży winnych

Do dymiona wsypać kwiaty, cukier, dodać wodę i drożdże. Odstawić w suche, ciepłe i ciemne miejsce na kilka tygodni. Po opadnięciu kwiatów przelać do butelek.
Przechowywać w ciemnym miejscu. Pije się 2 razy dziennie po małym kieliszku przed jedzeniem.

Sałatka z mniszka
2-3 garście młodych liści mniszka
1 ząbek czosnku
2-3 łyżki oliwy z oliwek
cytryna, sól, pieprz

Liście mniszka namoczyć w osolonej wodzie na 30 minut, by pozbyć się goryczki. Osuszyć, porwać na kawałki. Zmiażdżony czosnek wymieszać 1-2 łyżeczkami soku z cytryny i oliwą. Dodać do liści mniszka, doprawić solą i pieprzem. Osobom z chorobami nowotworowymi zaleca się jadać codziennie sałatkę z młodych listków mniszka w połączeniu ze szczypiorkiem i natką pietruszki.