Pierwiosnek na nerwowość, drogi oddechowe, skórę, trawienie

Pierwiosnek lekarski, wiosenny [Primula veris] jest niewielką, uroczą roślina o cytrynowożółtych, pachnących kwiatach, które pierwsze rozjaśniają krajobraz po zimowych miesiącach.  Zwyczajowo zwany prymulką, dzwonkiem, kulczykiem.

Według legendy kiedy św. Piotr, dowiedział się, że do bram nieba dorobiono nowy klucz, upuścił stary. Na tym miejscu wyrosły pierwiosnki, stąd  ludowa nazwa kluczyki.

Pierwiosnek lekarski

Wczesną przy drogach, na łąkach, polach, i trawiastych urwiskach żółcą się pierwiosnki. Małe kłącza tworzące kępy dorastają do 30-40 cm wysokości.

Liście są pomarszczone, na dole kosmate ściśnięte w ogonek. Charakterystyczne dzwonkowate, cytrynowo cytrynowożółte kwiaty z 5 pomarańczowymi plamkami zwisają w gronach jak pęki kluczy.  Mają łagodny, miodowy aromat. Bezpośrednio po zerwaniu ich smak  jest początkowo przyjemnie słodkawy, po chwili śluzowato gorzkawy.

W zielarstwie wykorzystuje się wszystkie części rośliny: kwiaty, liście, korzenie. Kwiaty zbiera się w marcu i kwietniu, natychmiast suszy się w zacienionym, przewiewnym miejscu. Pierwiosnki są pod częściową ochroną. Na stanowiskach naturalnych można zbierać wyłącznie kwiaty i liście. Korzenie należy pozyskiwać z upraw, własnych ogródków.

W tradycyjnym zielarstwie

Długo wierzono, że pierwiosnki potrafią odstraszać złe duchy i odczyniać uroki. Przyniesione do domu wnoszą delikatną energię i spokój.  Pliniusz Starszy wymieniał pierwiosnek jako lekarstwo na reumatyzm, paraliż i dnę moczanową. W XII wieku poznano więcej działań leczniczych.

Tradycyjnie stosowano przeciw skurczom, paraliżom, bólom stawów, mięśni, jako środek wykrztuśny przy astmie, dusznościach, kaszlu, krztuścu zapaleniu oskrzeli. Św. Hildegarda zalecała przy bólach głowy, przeziębieniach, dusznościach, a ks. Kneipp na łamanie w kościach.

Mazideł i toników z pierwiosnka używano dla poprawy stanu skóry i urody. Nicholas Culpeper, znany angielski siedemnastowieczny zielarz, zapewniał, że usuwają niedoskonałości i nadają cerze zdrowego blasku.

Medycyna chińska kwiat pierwiosnka stosuje przy nadaktywności systemu nerwowego, bezsenności i nadpobudliwości, zwłaszcza u dzieci. Wykorzystuje w kaszlu, astmy, dolegliwości alergicznych, infekcji dróg moczowych, zaburzeń krążenia, drżeniu nerwowym. Korzeń jako środek łagodnie moczopędny, przeciwreumatyczny, rozrzedzający krew.

Profil energetyczny: 

Smak: słodki, słony, ostry, gorzki
Energetyka: neutralna, chłodzi bądź  lekko ociepla, osusza
Tkanki: Płuca, pęcherz moczowy, śledziona, jelito grube, układ nerwowy
Działanie: Rozprasza wiatr, usuwa flegmę, harmonizuje układ nerwowy, krążenie krwi i energii energię Qi.

Pierwiosnek jest cudownie kojącym ziołem dla systemu nerwowego. Uspakaja, usuwa napięcia i przykurcze z tkanek na skutek stresu. Działa chłodząco i przeciwzapalnie, niesie ulgę w napięciach nerwowych związanych z nadmiarem ciepła i przekrwieniem tkanek, co objawia się drażliwością, złością, agresją. Pomaga w gorących stanach zapalnych powiązanych nerwami: tkliwość skóry, nerwobóle, zawroty głowy. Zwiększa odporność na stres, poprawia koncentrację, pamięć, znosi nadpobudliwość i bezsenność u dzieci.

Najwięcej korzyści przeciwzapalnych przynoszą bogate we flawonoidy same kwiaty. Mnie zależy głównie na kojącym dodatku do herbatek, więc suszę całe główki zebrane w grona. Korzenie działają silniej wykrztuśnie.

Na poziomie emocjonalnym pierwiosnek podnosi na duchu, przynosi lekkość i poczucie bezpieczeństwa. Żółty kolor należy do żywiołu powietrza związanego z porządkiem społecznym i harmonią. Pomaga uwalniać blokady energetyczne u osób, które w dzieciństwie nie otrzymały wystarczająco miłości, akceptacji, poczucia „zaopiekowania”. Energia i przesłanie pierwiosnka mówi „jestem bezpieczny/a”.

W medycynie współczesnej

Pierwiosnki są bogate w witaminy C, A, E, P i sole mineralne. Zawierają garbniki, goryczki, flawony, saponiny, salicylany, eteryczny olejek primulowy. Działanie: wykrztuśne, napotne, przeciwgorączkowe, antyoksydacyjne, odtruwające, przeczyszczające, przeciwzapalne, antyseptyczne, ściągające, żółciopędne, wzmacniające, uspokajające, przeciwskurczowe.

Wzmacnia odporność, poprawia metabolizm, reguluje przemianę materii, koi system nerwowy, uszczelnia naczynia krwionośne. Badania potwierdziły działanie antybakteryjne i przeciwnowotworowe [1]

Główne zastosowania:

• W przeziębieniach z gorączką, infekcjach górnych dróg oddechowych, zapaleniu oskrzeli, krtani, kaszlu, astmie, alergiach.
• Migrenach, bólach głowy, gardła, stawów, mięśni, RZS.
• Wyczerpaniu nerwowym i fizycznym. Stanach niepokoju, bezsenności, nerwowości, nadpobudliwości.
• Chorobach neurologicznych, drgawkach, padaczce, chorobie Parkinsona
• Przewlekłych zaparciach, zaburzeniach trawienia, słabym wydzielaniu enzymów trawiennych, schorzeniach trzustki, śledziony, pęcherzyka żółciowego, infekcjach dróg moczowych
• Zewnętrznie w uporczywym trądziku, wysypkach, stanach zapalnych skóry, oczu, siniakach

Kwiaty nie są zalecane osobom biorącym leki przeciwzakrzepowe i uczulonym na salicylany.

Pierwiosnek przepisy lecznicze

Herbatka z kwiatu pierwiosnka
Łyżkę suszu zalać szklanką wrzątku lub gorącego mleka. Zaparzać pod przykryciem 15 minut. Przy uporczywym kaszlu można połączyć z anyżem i tymiankiem w równych wagach. Pije się często, ale mało. Co godzinę 1 łyżkę.

Herbatka ma pyszny, owocowy smak, jest lubiana przez dzieci. Wzmacnia, działa wykrztuśnie, lekko uspokajająco i napotnie. Zewnętrznie stosuje się do okładów na oczy i tonizowania skóry w stanach zapalnych. Pierwiosnek dobrze się łączy w mieszankach relaksujących z rumiankiem, owsem, werbeną, dziką różą.

Pierwiosnek dla palaczy
Łyżkę suszonych kwiatów zalać szklanką gorącej wody. Gotować 5 minut na małym ogniu. Może się pienić, ze względu na obecność saponin. Odstawić z ognia na 10 minut pod przykryciem. Pije się łyżkę 3-5 razy dziennie. Oczyszcza płuca i drogi oddechowe.

Ziołomiód na migreny i nerwowość

Zmielony na proszek susz wymieszać z miodem lipowym. Na każdą łyżkę ziela dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli gliceryny. Wymieszać, zamknąć w słoiku Zażywa się 3 razy dziennie 1/2 łyżki.

Syrop z pierwiosnka na kaszel

• 200 g kwiatów pierwiosnka zalać w garnku 0,5 litra wrzątku. Opcjonalnie można dorzucić kilka plasterków cytryny. Gotować 30 minut. Odstawić pod przykryciem na 12 godzin.
• Przefiltrować przez gazę odciskając dokładnie kwiaty. Do wywaru dodać 1/2 kg cukru, zagotować. Podgrzewać na małym ogniu aż powstanie gęsty syrop.  Łyżeczkę dodaje się do herbatek.

Mieszanka na bezsenność
100 g kwiatów pierwiosnka, 50 g lawendy, po 25 g kozłka, dziurawca, krwawnika, szyszek chmielu.  1-2 łyżeczki mieszanki zalać wrzątkiem do 2/3 wysokości szklanki. Zaparzać kwadrans pod przykryciem. Pije się godzinę przed snem.

Chrypka, nieżyt oskrzeli, suchy kaszel
Wymieszać 50 g ziela przetacznika i 20 g korzenia pierwiosnka. Łyżkę mieszanki zalać szklanką zimnej wody. Gotować na małym ogniu 5 minut pod przykryciem. Odstawić, zaparzyć pod przykryciem kwadrans. Pije się 2-3 łyżki w dwu-trzygodzinnych odstępach, po jedzeniu lub między posiłkami.

Pierwiosnek inne zastosowania

Przepisy z Ajurwedy

• Zapalenie szyjki macicy: w litrze wody gotować kwadrans na małym ogniu10-12 kwiatów pierwiosnka. Odstawić do wystygnięcia i przecedzić. Płyn stosuje się do irygacji i podmywania. Przy zmianach rakowych nalewa się ciepły napar do miski i siedzi w wodzie kwadrans.
• Uporczywe alergie: łyżkę mieszanki z bzu czarnego, kobylaka, pierwiosnka, werbeny, korzenia goryczki zaparza się kwadrans w szklance wrzątku. Pije dwa razy dziennie po pół szklanki.
• Mazidło: garść kwiatów pierwiosnka zalać szklanką oleju kokosowego. Podgrzewać w kąpieli wodnej godzinę. Odstawić na dobę. Ponownie podgrzać, po wystygnięciu przefiltrować. Stosuje się do cery zanieczyszczonej, szarej, zmęczonej.

Wszystkie części są jadalne, wiosną dodaje do sałatek. Dwa listki zaspokajają dobowe zapotrzebowanie na witaminę C. W Rosji wykorzystuje się jako dodatek do zup, sosów, past do chleba, dodatek do nadzienia pasztetów jarskich. W Anglii robi smaczne wino o działaniu uspokajającym nerwy. We Francji octy do przyprawiania sałatek.

Pierwiosnek można wykorzystać jako naturalny preparat do prania delikatnych materiałów. Naparami przemywa się rany po operacjach, przyspiesza gojenie, zmniejsza obrzęki.