Szafran łagodzi objawy depresji, pobudza krew, usuwa zastoje

Szafran [Crocus sativus] jest najszlachetniejszą i najdroższą z przypraw na świecie. Od tysięcy lat wykorzystywany jako przyprawa, barwnik, lekarstwo i kosmetyk. W kuchni stosowany głównie za zdolność nadawania koloru, smaku, aromatu wykwintnym daniom.

W dawnych wiekach było luksusowym towarem dla wysoko urodzonych. Królowie, faraonowie i kapłani przywdziewali barwione szafranem szaty, skraplali się szafranowymi perfumami, delektowali potrawami i napojami ze szlachetną przyprawą.

Trochę historii

Wieki temu szafran był tak pożądany, że ludzie gotowi byli dla niego zabijać. W średniowieczu za próby fałszowania karano śmiercią. Mimo to wielu decydowało się na podróbki lub nielegalny przemyt, bo szafran był cenniejszy od złota. Funt szafranowych nitek kosztował tyle, co 3 miesięczne wynagrodzenie wykwalifikowanego robotnika.

Dane dotyczące pochodzenia szafranu są sprzeczne. Niektóre źródła sugerują, że pochodzi z terenów Persji, inne odwołują się do Grecji i Mezopotamii. Szafran, którego używamy dziś wyhodowano przed wiekami z krokusa carthwrightianus, obecnie znanego jako Crocus sativus.

Sumerowie wykorzystywali dzikiego szafranu  w swoich lekarstwach i magicznych miksturach. Persowie składali rytualnie bogom i wplatali nitki w świąteczne szaty. Używali do barwienia tkanin, wyrobu pachnideł, perfum, płynnych mydeł i medykamentów. Nitki szafranu rozrzucali w prześcieradłach, dodawali do herbatek jako środek przeciw melancholii.

Egipcjanie i Grecy wykorzystywali do wyrobu perfum, wód zapachowych i potpourri.  Aleksander Wielki podobno używał szafranu do kąpieli i jako remedium na rany bojowe. Rzymianie przywieźli przyprawę po podbiciu Galii. Po upadku Rzymu produkcja szafranu w Europie spadła. Epidemia czarnej śmierci wzbudziła popyt, toteż podrabiano szafran i rabowano ładunki na Morzu Śródziemnym.

Dlaczego szafran tak drogo kosztuje?

Szafran to wysuszony słupek z wnętrza kwiatu krokusa uprawnego. Roślina lubi Uważa się, że pierwotnie był uprawiany na krecie, lubi gorące, suche letnie bryzy i pełne słońce. Zakwita jesienią, w październiku, nie wiosną jak większość kwiatów. Zbiór prowadzi się dwa tygodnie dniem i nocą, gdyż okres kwitnienia jest bardzo krótki.

Wysoka cena jest efektem żmudnego i pracochłonnego sposobu pozyskiwania. Do wyprodukowania kilograma przyprawy potrzeba  150 – 200 tysięcy kwiatów.  W każdym kielichu są 3 słupki, które ręcznie oddzielane są od reszty. Wymaga to ogromnego nakładu pracy i czasu. Ale szafran wart wart swojej ceny.

Krokus uprawny ma podziemną podziemną bulwę wielkości orzecha włoskiego i lancetowate liście. Duże, fioletowe kwiaty mają po trzy pręciki i słupek zakończony trójdzielnym znamieniem w charakterystycznym czerwono-pomarańczowym kolorze. Te trzy cienkie nitki są zbierane ręcznie, następnie suszone. W procesie tym tracą nawet do 80 % swojej wagi. Najwcześniej miesiąc po wysuszeniu, można je wykorzystać jako przyprawę lub barwnik.

Wysuszone znamiona szafranu dają głęboko kasztanową przyprawę o zagadkowym smaku. Każdy może go odczuwać inaczej, bardziej gorzkawy lub słodkawy. Tak naprawdę ma kilka nut smakowych: miodowy, kwiatkowy, piżmowy, grzybowy, ostry, świeży jak morska bryza, cierpki i gorzki. Delikatny aromat najbardziej wyczuwamy w potrawach z ryżem. Pojedyncza nitka szafranu może nadać smak i barwę całemu daniu.

Szafran w nitkach w naszym sklepiku TUTAJ.

Szafran w tradycyjnym zielarstwie

Walory smakowe i lecznicze czerwonych nitek doceniano już 5 tysięcy lat temu. Zapiski szafranowych lekarstw odczytano na egipskim Papirusie Ebersa. Do celów leczniczych, duchowych i ceremonialnych wykorzystywano przyprawę w Babilonie, Asyrii, Persji, Grecji po Daleki Wschód.

Galen, Pliniusz Starszy, Hipokrates opisywali  szafran jako panaceum na sto chorób. Od przeziębień, po niestrawność, gorączkę, problemy z sercem i niepłodność.  Uważali, że znosi depresję i potrafi złagodzić emocje po ciężkich traumach i szoku. We wszystkich tradycyjnych systemach leczniczych od Morza Śródziemnego po Wschodnią Azję stosowano szafran jako środek pobudzający o słonecznych cechach: łagodzący smutek przynoszący radość i ożywiający ducha.

Profil energetyczny
Smak: słodki, gorzki, ostry, cierpki
Energetyka: osuszający, chłodzący
Tkanki: serce, wątroba
Działanie: Aktywuje krążenie, usuwa toksyny, stagnacje, zastoje, pobudza i chłodzi krew, otwiera kanały energetyczne, uspokaja umysł.

Medycyna chińska zalicza szafran do ziół pobudzających krew, stymulujących przepływ, usuwania blokad zastojów. Stosuje dla wspomagania krążenia w chorobach sercowo-naczyniowych, przy nieregularnych miesiączkach i dolegliwościach na skutek stagnacji krwi: ostre bóle, guzy, torbiele, stwardniałe skrzepy.

Kosztowna, ale wyjątkowa przyprawa jest jednym z najbardziej cenionych ziołowych skarbów Ajurwedy. Uznawana za odżywczy „oczyszczacz”, ożywiający krew, który rozbija zakrzepy i usuwa zastoje wątroby. Ma jednocześnie naturę chłodzącą. Większość ziół poprawiających cyrkulację krwi działa rozgrzewająco, stąd szafran jest wyjątkowy. Dzięki tej unikalnej właściwości jest niezastąpiony dla osób z zaburzeniami pitta (ognia), mającymi problemy z krążeniem, skłonnością do zakrzepów, stanami zapalnymi wątroby, stanów, trądzikiem.

Szafran ma czyste cechy satwiczne, energetycznie równoważy trzy dosha. Ajurweda najczęściej wykorzystuje do przywracania energetycznej równowagi, odmładzania tkanek i harmonizowania układu nerwowego. Stosuje jako środek wykrztuśny, przeciwbólowy, pobudzający.

Co mówi współczesna nauka?

Chemia szafranu jest niezwykła. Maleńkie pręciki zawierają ponad 150 związków lotnych, aromatycznych związków. Są to m.in karotenoidy, odpowiadający za aromat safranal, barwiąca na żółto krocyna.

Działanie: przeciwzapalne, przeciwbólowe, rozkurczowe, napotne, przeciwgorączkowe, trawienne, łagodzące depresję, stany nerwowe, napięcia emocjonalne.

• Szafran działa korzystnie na serce i układ krążenia, zapobiega miażdżycy. Obniża poziom homocysteiny [2].
• Wzmacnia i odżywia kości, łagodzi napięcia mięśni szkieletowych i gładkich
• Poprawia pracę układu pokarmowego, wydalniczego, rozrodczego, leczy wrzody, zapobiega cukrzycy
• Wzmacnia płuca i oczyszcza drogi oddechowe.
• Podnosi odporność, odmładza.
• Wpływa na mózg i układ nerwowy. Wycisza umysł, uspokaja, znosi nerwice wegetatywne, wzmacnia połączenia neurotransmiterów. Poprawia pamięć i koncentrację psychiczno-ruchową

Szafran lepszy niż antydepresanty

Największą zaletą szafranu jest łagodzenie objawów depresji.  Skuteczniejszy niż leki na receptę, nie wywołuje skutków ubocznych. Badania kliniczne prowadzone w różnych krajach, w których brały udział osoby o różnym stopniu nasilenia depresji wykazały:

• Szafran dodawany do potraw znacząco zmniejsza objawy  [3].
• Działa równie efektywnie co prozac [4]. Nie daje objawów upośledzenia koncentracji, bezsenności, napadów lęku, niepokoju, zaników pamięci, obniżenia libido, wahań masy ciała i innych działań niepożądanych.
• Ciekawe badania odnośnie stosowania szafranu przy depresji poporodowej. U 96% pacjentek osiągnięto poprawę w porównaniu do 43% placebo [5]. W całej Azji ludzie o tym od wieków wiedzą, kobietom w połogu podaje się odżywcze dania z szafranem np. kachi. W krajach arabskich młode matki jadają prażone nasiona konopi z masłem i szafranem, wspomaga również laktację.

Receptury z szafranem

Drogi szafran jest niezwykle wydajny, używa się go z umiarem! Dwie, trzy nitki wrzucone do potrawy zabarwią danie na piękny żółty kolor i dodadzą aromatu i lekko korzennego posmaku.  Pasuje do rosołów, sosów, zup, potraw z ryżu, kasz i makaronów. Lekkie doprawienie dania gwarantuje wyższe stężenie serotoniny i dopaminy.  Szafranowe nitki moczy się bez rozgniatania w wodzie, bulionie, białym winie. Po odczekaniu 2 godzin wlewa wraz z płynem do potrawy.

Nalewka na nerwicę i skołatane nerwy
Łyżeczkę szafranu zalać ½ litra alkoholu 40%. Po kilkunastu dniach przecedzić przez płótno. Pije się łyżeczkę  1-3 razy dziennie.

Mleko szafranowe na depresję
1 g szafranu zalać szklanką gorącego mleka. Odstawić na 20 minut. Wypija się w trzech porcjach jednego dnia.

Herbatka dla wigoru 
Do czajniczka wyspać łyżeczkę herbaty liściastej. Dodać 2 nitki szafranu, szczyptę imbiru, kardamonu, cynamonu i gałki muszkatołowej.  Zalać szklanką wrzątku, parzyć 15 minut.

Naturalny barwnik do ciast
Szczyptę szafranu namaczać na kilka godzin w łyżce spirytusu, po czym wetrzeć nieco skórki z cytryny. Dodawać do ciast i własnoręcznie robionego makaronu.

Koktaj kesar 

Ajurweda stosuje na wyczerpanie nerwowe, osłabienie, depresję.

• Szklanka mleka pełnotłustego. Przy nietolerancji zamienić na roślinne.
• 3 nitki szafranu
• ¼ łyżeczki kardamonu
• Kilka migdałów i pistacji
• Łyżeczka cukru lub syropu klonowego

Migdały i pistacje namoczyć w wodzie, obrać ze skórek. Miękkie rozetrzeć na gładką masę z 2 łyżkami mleka. Pozostałe mleko podgrzać. Dodać pastę migdałową, cukier, kardamon i nitki szafranu. Można dorzucić szczyptę kurkumy. Chwilę gotować, aż mleko zmieni kolor na jasnożółty.

Perski pudding z szafranem

• Ryż jaśminowy przepłukać w garnku, kilkakrotnie odlewając i zalewając świeżą wodą.
• Zalać wrzątkiem, doprowadzić do wrzenia. Na wolnym ogniu gotować 75 minut bez przykrycia, nie mieszać
• Do lepkiego, klejącego ryżu dodać szklankę wody różanej, 1/4 łyżeczki mielonego szafranu, cukier, nieco cynamonu i wanilii rozmieszanej w 1/3 szklanki wrzątku.
• Gotować 5 minut mieszając do zgęstnienia.

Bulion warzywny z szafranem

• 2-3 nitki szafranu wcześniej namoczyć ½ litra wody.
• Pokrojone warzywa wrzucić do garnka zalać 1 litrem wody. cebulę, marchewkę, seler naciowy, pół bulwy kopru włoskiego, por,
• kilka pieczarek i 2 dojrzałe pomidory.
• Dodać 2 ząbki czosnku przekrojone na pół, listek laurowy, lubczyk, kilka ziaren białego pieprzu, szczyptę gałki muszkatołowej, łyżeczkę soli i zagotować
• Dolać wodę z szafranem i gotować na wolnym ogniu 40 minut.

Odżywcza maseczka łagodząca napięcie mięśni twarzy
Szafran jest doskonałym kosmetykiem, rozjaśnia skórę i wygładza. Dojrzałego banana rozgnieść na miazgę z łyżeczką miodu i szczyptą szafranu. Nałożyć na twarz, po kwadransie zmyć letnią wodą. Najlepiej zabieg robić podczas relaksacyjnej kąpieli.